1915 թվականին Օսմանյան Թուրքիայում հայերի զանգվածային սպանությունների ժառանգություն ստացած Հայաստանը այսօր հիշում է Փոքր Ասիայում և դրանից դուրս դեռևս դառը թշնամանքի աղբյուր հանդիսացող իրադարձության հարյուրերորդ տարելիցը, ինչը պատմաբանները և աշխարհի երկրների ավելի ու ավելի մեծ թվով առաջնորդներ անվանում են 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանություն, գրում է ամերիկյան հեղինակավոր The New York Times թերթի լրագրող Դավիդ Մ. Հերզենհորնը:
Մայրաքաղաք Երևանի մռայլ օրը՝ միախառնված անձրևով, հայ բարձրաստիճան պաշտոնյա այրերը հավաքվել էին Ծիծեռնակաբերդում՝ մոտ 1.5 միլիոն զոհերի հիշատակը հավերժացնող երկրի գլխավոր հուշահամալիրում, որտեղ նրանց միացել էին միջազգային պատվիրակություններ, որոնց թվում էր Ռուսաստանի նախագահ Վ. Պուտինը և Ֆրանսիայի նախագահ Ֆրանսուա Օլանդը:
Համալիրում վառվում է հավերժական կրակը՝ շրջապատված բազմերանգ ծաղիկներով, և հայ ժողովրդի կորուստի խորհրդանիշ 44 մետր բարձրությամբ միմյանցից բաժանված գրանիտե սյուներով: Երբ պարոն Օլանդը ժամանեց և շարժվեց դեպի քարե համալիրը, մի պահ կանգնեց, որպեսզի սեղմի նախագահ Սերժ Սարգսյանի ձեռքը, այնուհետև անմար կրակի մոտ դրեց դեղին վարդ: Պարոն Պուտինը հետևեց նրա օրինակին՝ սրտանց սեղմելով պարոն Սարգսյանի ձեռքը:
Պարոն Սարգսյանը իր բացման խոսքում հայերի սպանդը անվանեց որպես պատմության այդ ժամանակահատվածում «իր ծավալի և հետևանքների մեջ աննախադեպ երևույթ»:
