«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է հրապարակախոս Կարինե Հակոբյանը:
– Տիկին Հակոբյան, ի՞նչ իրավիճակ է ստեղծվել Հայաստանի քաղաքական դաշտում նախագահական ընտրություններին ընդառաջ, երբ հիմնական ընդդիմադիր ուժերը՝ ՀԱԿ-ը, ՀՅԴ-ն և այլընտրանքային ԲՀԿ-ն թեկնածուներ չեն առաջադրում:
– Այն, ինչ տեղի ունեցավ, շատ կանխատեսելի էր: Դեռ ամիսներ առաջ ես ասացի, որ կարծում եմ՝ ԲՀԿ նախագահ Գագիկ Ծառուկյանն իր թեկնածությունը չի դնի: Նաև սպասելի էր, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը չի առաջադրվի: Գագիկ Ծառուկյանը պարզապես չէր կարող առաջադրվել, որովհետև Հայաստանի նման երկրում մեծ բիզնեսը արդար դաշտում չի գործում, և այդ ոլորտի ներկայացուցիչը քաղաքականության մեջ չի կարող նախագահին հակառակորդ լինել: Իսկ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի պարագայում կարծում եմ, որ նա արդեն գիտեր, որ չունի այն ընտրազանգվածը, որն իրեն պետք է տար ընտրություններին մասնակցելու ինքնավստահություն: Նրա չառաջադրվելու հիմնական պատճառն այն էր, որ ինքը ճիշտ հաշվարկ էր արել, որ չի հաղթելու, որ այլևս չի կրկնվելու 2008թ. ժողովրդական շարժումը: Ընդհանրապես, երբ մի բան ձախողվում է, նույն սցենարը կրկնել խելամիտ չէ: Եվ ինքը պետք է այդ որոշումը կայացներ, ուղղակի անհասկանալի էր, թե նա ինչու այդ որոշումն այդքան ձգեց, երբ գիտեր, որ ամեն դեպքում չի ներկայացնելու իր թեկնածությունը: Կարող է ՀԱԿ-ում այլ թեկնածուի առաջադրման հետ կապված ներքին խնդիրներ ունեին: Ինչ վերաբերում է ՀՅԴ-ին, կարծում եմ, որ նրանք չեզոք կվերաբերվեն և հազիվ թե պաշտպանեն որևէ մեկին: Բայց այդ բոլորը արդեն երկրորդական նշանակություն ունեն:
Վերջին ամիսներին տեղի ունեցածը տարիների ընթացքում կուտակված թերությունների, բացերի արդյունքն էր: Այն, որ փակուղով ենք գնում, քաղաքական դաշտն ամայանում է՝ սկիզբը դրված էր 20 տարի առաջ, երբ ամեն ինչ արեցին, որ Հայաստանում ընդդիմությունը՝ որպես հակակշիռ, որպես ժողովրդավարության երաշխիք, չձևավորվի: Ես կարծում եմ, որ ստեղծված իրավիճակին պետք չէ շատ ողբերգական նայել, պարզապես պետք է կանգ առնել, հետադարձ հայացք գցել անցյալին ու տեսնել, թե որտեղ ես սխալվել: Սա առաջին հերթին վերաբերում է իշխանություններին, որոնց ձեռքին է ամբողջ երկրի ղեկավարման ուժը, և իրենք պատասխանատու են այս վիճակի համար: Իհարկե, ընդդիմությունը կուզեր մասնակցել ընտրություններին, բայց այս տարիների ընթացքում այնքան է թուլացել, որ այդպիսի պայքարի մասնակցելու ներուժ չունի այլևս:
– Ընդդիմադիր դաշտից Հրանտ Բագրատյանն ու Րաֆֆի Հովհաննիսյանն են հայտարարել, որ առաջադրվելու են: Ձեր կարծիքով՝ նրանցից ո՞վ կարող է դառնալ գործող նախագահ Սերժ Սարգսյանի մրցակիցը: Եթե հիշենք, որ Հրանտ Բագրատյանն ընդհանրապես ընտրություններին չի մասնակցել, իսկ Րաֆֆի Հովհաննիսյանն էլ նախորդ խորհրդարանական ընտրություններում մեծամասնական ընտրակարգով առաջադրվել էր, բայց ընդամենը 1500 ձայն էր հավաքել:
– Ինձ համար շատ ցավոտ թեմա է, որովհետև Րաֆֆի Հովհաննիսյանը վերջին տարիներին սխալը սխալի հետևից է գործել: Եվ ամենակարևոր սխալը անփույթ վերաբերմունքն էր ժողովրդի տված մանդատի հանդեպ, որը վերջին հաշվով իրեն էր տրված: «Ազատ դեմոկրատներն» ու «Ժառանգությունը» այդ 5 տոկոսն էլ չէին ստանա, եթե Րաֆֆի Հովհաննիսյանի գործոնը չլիներ: Եվ իր մանդատը այդպես անփույթ փոխանցել մեկ ուրիշին, արդեն հասարակության հանդեպ վերաբերմունքի հարց է: Ես շատ կասկածում եմ՝ արդյոք ԱԺ ընտրություններին նրան ձայն տվող մարդիկ նորից Րաֆֆի Հովհաննիսյանին ձայն կտա՞ն:
– Իսկ Բագրատյա՞նը:
– Հրանտ Բագրատյանը հիմա նոր իմիջով է հանդես գալիս: Որպես ընդդիմություն՝ շատ ազատ, և որպես տնտեսագետ: Բայց եթե անկեղծ լինեմ, կասկածում եմ, որ նա կկարողանա համախմբել ընդդիմադիր դաշտը, որովհետև մի բան է լինել լավ տնտեսագետ, մի այլ բան է ունենալ համախմբող հատկանիշներ: Շատ կուզենայի, որ ինչ-որ բան փոխվեր, բայց ամեն դեպքում նորից ասեմ, որ պետք չէ ողբերգությամբ նայել: Միգուցե ավելի է հստակեցվում իրավիճակը, և սա մի հնարավորություն է, որ մենք ետ նայենք մեր ամբողջ անցած ուղուն:
– Փաստորեն, Սերժ Սարգսյանը չունի ընդդիմադիր ուժեղ մրցակից:
– Ցավոք սրտի, ոչ, իրականությունը դա է: Շատ ցավալի իրականություն է, բայց ոչ ավելի ցավալի, քան մի քանի ամիս առաջ էր, երբ թվում էր, թե կա, բայց իրականում բոլորս էլ գիտեինք, որ չկա այդ ուժը: Հիմա ակնհայտ դարձավ, որ քաղաքական դաշտը ձևավորված չէ, և չկա քաղաքական մշակույթ: Դրա համար մենք թույլ, երերուն պետություն ենք արդեն 20 տարի անց: Սա պետք է առաջին հերթին ցնցի իշխանություններին: Մեզ մոտ քաղաքական համակարգը ձևավորված չէ: Կա նախագահի ինստիտուտ, և բոլորը կախված են դրանից: Դրա համար էլ պետությունը չի կայանում: Ազգային ժողովը, գործադիրը, դատական համակարգը չեն կայանում:
– Ձեր կարծիքով՝ քաղաքական դաշտում եղած բոլոր ուժերն արդեն իրենց սպառե՞լ են, ասելիք չունե՞ն, և նոր առաջնորդի կամ ուժի անհրաժեշտությո՞ւն կա:
– 21-րդ դարը հերոսների և լիդերների դար չէ, համակարգի դար է: Եթե մենք ընտրել ենք ժողովրդավարության ուղին, ուրեմն մենք պետք է հիմնական օրենքները պահենք: Դա իշխանության օրենսդիր, գործադիր մարմինների, դատական իշխանությունների անկախությունն է, հակակշիռների ստեղծումն է, ընդդիմության գոյությունն է: Իսկ դա պետք է օրենքով, կառուցվածքով ամրագրված լինի: Պետք է Սահմանադրությունը փոխել, պետք է իշխանության այդ ճյուղերը միմյանցից զատված լինեն: Մինչդեռ բոլոր ճյուղերը կախված են նախագահից, այդ բոլոր լիազորությունները տրված է մեկ անձի: Ես չգիտեմ, թե ինչ մարդ պետք է լինի, որ այդ լիազորություններից չօգտվի: Եվ առաջին խնդիրը համակարգի փոփոխությունն է: Մենք նաև Սահմանադրությամբ ենք հրաժարվել ժողովրդավարությունից: Հասարակությունից վերցրել են հանրաքվեով հիմնական հարցերում որոշում կայացնելու իրավունքը:
