Ամերիկյան «Կոնտուր Գլոբալ Հիդրոկասկադ» ընկերությունը այս պահին չի հանդիսանում «Որոտանի հիդրոէլեկտրակայանների համալիր» ՓԲԸ սեփականատերը: Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովից «Առաջին լրատվական»-ին տեղեկացրեցին, որ դեռ չի տրվել համապատասխան լիցենզիան: Իսկ որպեսզի լիցենզիան տրվի (և «Կոնտուր Գլոբալ Հիդրոկասկադ»-ը համարվի սեփականատեր), անհրաժեշտ է, որ ստորագրվի փակման ակտը:
Ըստ ՀՀ Էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարության` փակման ակտը չկնքելու պատճառը տեխնիկական է: «Որոտան ՀԷԿ-երի համալիր» ՓԲԸ գույքի վաճառքի պայմանագիրը ստորագրվել է ս.թ. հունվարի 29-ին: Ներկայումս բանակցություններ են ընթանում տեխնիկական հարցերի շուրջ, որից հետո պետք է ստորագրվի գործարքի փակման ակտը, այնուհետ կիրականացվեն վճարումները և մյուս գործընթացները»,- ասվում է «Առաջին լրատվական»-ի հարցմանը Էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարության ուղարկած պատասխանում: Այսինքն՝ թեև վաճառքի պայմանագիր ստորագրվել է, սակայն չկա փակման ակտը, ուստի չի կատարվել նաև վճարումը (փողի փոխանցումը):
Եվս մեկ իրավաբանական նրբություն: Վաճառքի պայմանագրում կա դրույթ, ըստ որի` եթե վաճառքի պայմանագրի կնքումից 75 օրացուցային օր հետո գործարքն ավարտված չլինի, կողմերից մեկը կարող է կասեցնել գործարքը: Կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար Դավիթ Հարությունյանը նախօրեին ԱԺ-ում հայտարարեց, թե թեև 75 օր անցել է հունվարի 29-ից հետո, բայց կառավարությունը երկարաձգել է այդ 75-օրյա ժամկետը: «Կառավարությունը, հաշվի առնելով, որ բազմաթիվ խնդիրներ են ծագել ընթացքում, ընդ որում՝ խնդիրներ, որոնք ծագել են 2 կողմերի քննարկվելիք խնդիրների հետ կապված, համապատասխան որոշումով երկարաձգել է փակման ամսաթիվը, այսինքն՝ 75 օրը ավարտված չէ: Բայց սա ամենակարևոր դրույթը չէ, որովհետև եթե կառավարությունը համարեց, որ պայմանագիրը չի համապատասխանում ՀՀ օրենքներին, ապա մենք բնականաբար պարտավոր ենք վերաբանակցել այդ պայմանագրի համապատասխան հատվածը, նոր միայն ապահովել պայմանագրի փակումը»,- հայտարարել է Դավիթ Հարությունյանը:
Այսպիսով, որևէ իրավական խոչընդոտ չկա, որ Հայաստանի կառավարությունը ցանկացած պահի չեղյալ համարի Որոտանի կասկադի վաճառքի (մասնավորեցման) գործարքը: Հատկապես, որ դրա համար, մեր տեղեկություններով, ռուսական կողմից կառավարությունը ճնշումների է ենթարկվում: Եթե հանկարծ գործարքն իսկապես չեղյալ համարվի կամ չփակվի մինչև տարեվերջ, Հայաստանը ոչ միայն կկորցնի՝ զուտ տնտեսական ու էներգետիկ համակարգը դիվերսիֆիկացնելու իմաստով, այլև հերթական անգամ կհայտնվի ստորացված ու նվաստացած, անլուրջ գործընկերոջ կարգավիճակում: Այսինքն՝ գործարքի ձախողումը, մեծ հաշվով, 3 կարևոր բացասական հետևանք կունենա:
Առաջին: Տնտեսապես այս գործարքը իսկապես շահավետ էր Հայաստանի համար, ինչը հիմնավորել ենք մեր նախկին հոդվածում: Համալիրը բավականին երկար ժամանակ չէր վերանորոգվել, 2010-ին աշխատել էր վնասով, 2011-ին` 1.63 մլն դոլար շահույթով: Անգամ եթե ընդունենք, որ հետագա տարիներին, պետական սեփականություն մնալով, ընկերությունն աշխատելու էր տարեկան 3 միլիոն դոլար շահույթով (թեև դրա հավանականությունը քիչ է), ստացվում է, որ Հայաստանն այս պահին, առանց ներդրումների ու վերանորոգման աշխատանքների, կստանար 60 տարվա շահույթը (180 միլիոնը բաժանած 3 միլիոնի): Գործնականում սա բավականին հաջող ցուցանիշ է: Ընդ որում, մենք գործ ունենք բավականին հեղինակավոր ընկերության հետ, որն ունի շուրջ 3,500 ՄեգաՎատտ ընդհանուր հզորությամբ 33 էներգետիկ կայաններ աշխարհի 17 երկրներում՝ Աֆրիկայում, Հարավային և Հյուսիսային Ամերիկայում և Եվրոպայում:
Երկրորդ: Մեր էներգետիկայի ոլորտի ավելի քան 80%-ը պատկանում է ռուսներին: Անվտանգության և մրցակցության տեսակետից կարևոր էր, որ ԱՄՆ-ն ևս ներկայացվածություն ունենար: Դա նաև Եվրոպայի մակարդակով ամենախոշոր գործարքներից մեկն էր:
Երրորդ: Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանատունը ողջունել էր այս գործարքը՝ համարելով այն երբևէ կատարված ամենախոշոր ամերիկյան մասնավոր ներդրումը Հայաստանի էներգետիկ ոլորտում: Ակհայտ է, որ այսքանից հետո գործարքի կասեցումը արհամարհական ու անլուրջ վերաբերմունքի վկայություն կհանդիսանա ԱՄՆ-ի նկատմամբ՝ իր բոլոր բացասական հետևանքներով հանդերձ: Հայաստանը ԱՄՆ-ի համար կդառնա այնպիսի պետություն, ինչպիսին դարձավ Եվրամիության համար սեպտեմբերի 3-ի Սերժ Սարգսյանի որոշումից հետո:
Այսպիսով, չկա որևէ տնտեսական հիմնավորում, թե ինչու գործարքը չպետք է ավարտվի: Կարող են լինել միայն տեխնիկական ինչ-որ խնդիրներ, որոնց լուծման համար, սակայն, չի կարող երկար ժամանակ պահանջվել: Ուստի թեև իշխանությունները հենց իրավական-տեխնիկական խնդիրներն են վկայակոչում որպես փակման ակտի չստորագրման պատճառ, ակնհայտ է, որ գործարքի ձգձգումը զուտ քաղաքական դրդապատճառներ ունի:
