Պատերազմական պայմաններում հայ-ռուսական միացյալ զորախմբին հրամանները տրվելու են Հայաստանի և Ռուսաստանի նախագահների համատեղ որոշման հիման վրա, «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում մեկնաբանեց Մոսկվայի Քաղաքական և ռազմական վերլուծությունների կետրոնի փոխտնօրեն, ռազմական փորձագետ Ալեքսանդր Խրամչիխինը:
Ռազմական փորձագետը փաստացի հերքեց հայ-ռուսական միացյալ զորախմբի հրամանատար, գեներալ-մայոր Անդրանիկ Մակարյանի հայտարարությունը, թե զորամիավորումը գործելու է միայն ու միայն ՀՀ ԶՈւ գերագույն-գլխավոր հրամանատարի հրամանով:
Լրագրողի ճշտող հարցին, թե արդյո՞ք պատերազմի դեպքում ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը կարող է հրամայել զորամիավորմանը զերծ մնալ ռազմական գործողություններին մասնակցելուց, Ա. Մակարյանը պատասխանել էր. «Չի կարող ասել, որովհետև արդեն Հայաստանի Հանրապետության նախագահի և Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի համապատասխան որոշումներով մենք պատրաստ ենք գործողությունների դիմել: Առանց ասելու»:
Հարցին անդրադարձել էր նաև sut.am լրատվական կայքը՝ մեջբերելով ՀՀ և ՌԴ զինված ուժերի զորքերի միացյալ խմբավորման մասին 2016 թ. նոյեմբերի 30-ին ՀՀ և ՌԴ պաշտպանության նախարարների ստորագրած Համաձայնագրի կետերը: Մասնավորապես նշվում է, որ Համաձայնագրի անբաժանելի մաս համարվող հավելված կանոնակարգի 3-րդ բաժինը հստակ սահմանում է, որ խաղաղ ժամանակ միացյալ խմբավորման հրամանատարը ենթարկվելու է Հայաստանի զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետին, իսկ պատերազմի (կամ դրա իրական վտանգի) ժամանակ կամ Հայաստանի ԶՈւ գլխավոր շտաբի պետին, կամ Ռուսաստանի հարավային ռազմական օկրուգի հրամանատարին՝ կախված ստեղծված իրավիճակից: Իսկ 4-րդ բաժնում հստակ ամրագրված է, որ «համատեղ զորքերի կիրառման որոշումը պետք է կայացնեն Հայաստանի և Ռուսաստանի գերագույն-գլխավոր հրամանատարները համատեղ»:
– Պարոն Խրամչիխին, Դուք ինչպե՞ս կմեկնաբանեք այս հարցը, ո՞ւմ հրամանով է գործելու զորախումբը:
– Ես չեմ կասկածում, որ դա լինելու է հենց համատեղ որոշում: Դա անշուշտ բարդացնում է զորքերի կառավարումը, որովհետև բանակում մեկը պիտի հրամաններ տա: Այնուամենայնիվ, կարծում եմ, որ որոշումը կայացվելու է համատեղ:
– Բայց միացյալ զորախմբի հրամանատար Ա. Մակարյանը ասում է, թե զորախումբը գործում է միայն ու միայն ՀՀ ԶՈւ գերագույն-գլխավոր հրամանատարի հրամանով: Ինչո՞ւ է այդ դեպքում նման հայտարարություն արվում:
– Կարծում եմ, որ ճիշտ նույն ձևով 102-րդ ռազմաբազայի հրամանատարը գործում է միայն Ռուսաստանի գերագույն-գլխավոր հրամանատարի հրամանով: Հետևաբար, եթե զորախումբը համատեղ է, ապա հրամաններն ընդունվելու են համատեղ:
– Պատասխանելով հարցին, թե արդյոք զորախումբը հարկ եղած դեպքում կմիջամտի ռազմական գործողություններին ղարաբաղյան ճակատում, հրամանատարը ասել է, որ զորախումբը միջամտելու է ցանկացած վտանգի դեպքում, Արցախի դեպքում ևս հապաղելու իրավունք չունի: Ձեր կարծիքով՝ զորախումբը կարո՞ղ է միջամտել Ղարաբաղյան հակամարտությանը:
– Ես շատ եմ խոսել այս հարցի մասին: Ըստ էության, նույնիսկ Հայաստանը ֆորմալ առումով չի ճանաչել Ղարաբաղի անկախությունը, որքան էլ դա պարադոքսալ թվա: Ռուսաստանը դժվար թե գործի ղարաբաղյան ճակատում, եթե պատերազմը չառնչվի ՀՀ բուն տարածքին: Եթե պատերազմական գործողությունները շոշափեն Հայաստանի տարածքը, այդ դեպքում հնարավոր է՝ զորախումբը ներքաշվի ղարաբաղյան ճակատի գործողություններին: Բայց եթե պատերազմը լինի միայն Ղարաբաղի սահմաններում, ապա Ռուսաստանը, կարծում եմ, չի միջամտի հակամարտությանը:
– Այս զորախումբը անմիջականորեն ենթարկվում է Ռուսաստանի հարավային ռազմական օկրուգի հրամանատարի՞ն, թե՞ նախագահներին:
– Այո, 102-րդ ռազմական բազան հարավային ռազմական օկրուգի բաղկացուցիչ մասն է, նրա անմիջական պետը հարավային օկրուգի հրամանատարն է, հետևաբար նա իր հրամանները ստանում է Դոնի Ռոստովից: Ինչ վերաբերում է հարցին, թե ինչպե՞ս կլինի պատերազմի ժամանակ, կրկնում եմ՝ ըստ երևույթին երկու նախագահները պիտի կայացնեն համապատասխան որոշումներ, որից հետո հրամանատարները ստանում են համապատասխան հրամաններ:
Ես միանգամայն հնարավոր եմ համարում այն, որ 102-րդ ռազմաբազային կարող է հրաման տրվել ռազմական գործի մեջ ենթարկվելու հայ հրամանատարին, բայց միևնույն է, քաղաքական մակարդակում որոշումները համատեղ են ընդունվելու:
– Ի՞նչ առաջնահերթություններ ունի միացյալ զորախումբը, ի՞նչ նպատակով է այն ստեղծվել:
– Որքան ես եմ հասկանում, 102-րդ ռազմաբազան, այնուամենայնիվ, ստեղծվել է Թուրքիային զսպելու նպատակով: Հետևաբար միացյալ զորախմբի նպատակը պետք է լինի զսպել, հետ պահել Թուրքիային Ղարաբաղյան հակամարտությանը միջամտելուց, իսկ Ադրբեջանի հետ պիտի կռվեն Ղարաբաղի զինված ուժերը: Պարզ է, որ նրանք խորապես սերտաճած են Հայաստանի զինված ուժերին, բայց ֆորմալ առումով նրանք ինքնուրույն են:
– Եվ կարելի է ասել, որ սա շատ արդիական հարց է դարձել՝ հատկապես Թուրքիայի և Ադրբեջանի զինված ուժերի վերջին զորավարժություններից հետո, այդպես չէ՞:
– Այո, իհարկե:
– Ռուսաստանը ինչպե՞ս արձագանքեց այդ զորավարժություններին:
– Ռուսատանը ոչ մի ձևով էլ չի արձագանքել, կարծես չի էլ նկատել դրանք:
– Իսկ ճի՞շտ էր այն տեղեկությունը, որ Թուրքիան պատրաստվում է ռազմաբազա հիմնել Նախիջևանում:
– Հնարավոր է՝ այո: