Վերլուծաբան Նժդեհ Հովսեփյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է. Այսօր Հայաստանի և Թուրքիայի ղեկավարների հեռախոսազրույցը քաղաքականապես բավականին դրական փաստ էր։ Որքան Հայաստանի և Թուրքիայի միջև պաշտոնական ու քաղաքական կամուրջներ լինեն, այնքան կմեղմվի թուրքական անվտանգային սպառնալիքը։
Բայց և այնպես, չպետք է մոլորություն ունենանք, թե իբր Թուրքիայի հետ հնարավոր կլինի հասնել հարաբերությունների կարգավորմանը և, շրջանցելով Ադրբեջանին, բացել արևմտյան կողպված դարպասը։ Առկա տարածաշրջանային դրությամբ Թուրքիայի հետ ցանկացած տեսակի երկխոսություն չի կարող հաջողության հասնել, քանի դեռ Հայաստանն ու Ադրբեջանը չեն եկել ընդհանուր հայտարարի։ Այդպիսի վրիպում ժամանակին թույլ տվեց Սերժ Սարգսյանի վարչակազմը` կարծելով, որ ընթացիկ պրոցեսում կհաջողվի տարանջատել հայ-թուրքական և հայ-ադրբեջանական հարաբերությունները և առաջինի կարգավորմամբ չեզոքացնել կամ լուսանցք մղել երկրորդին։ Սարգսյանը մեծ քաղաքական կապիտալ ներդրեց այդ դիվանագիտական ձեռնարկում, սակայն, արդյունքում, ձախողվեց։
Որքան էլ մեզ համար անհաճո է ընդունել, բայց իրողությունն այն է, որ հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորումն է հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման բանալին, ոչ թե հակառակը։ Ըստ էության, պրոցեսները, անկախ մեր կամքից, զուգահեռ են գնում/գնալու, և մեկը մյուսով հաղթահարել չի ստացվի։ Այդ առումով, Թուրքիայի հետ նմանօրինակ շփումները նշանակալից են, անհրաժեշտ են, բայց մտածել, որ առանց ադրբեջանական մարտահրավերի լուծման, հանգելու են ռեալ արդյունքի, միամտություն է։ Հայաստանի խնդիրն է հնարավորինս նախաձեռնող, նախանձախնդիր լինել այս ֆրոնտներում` մի կողմից թույլ չտալով հարաբերությունների սրում, մյուս կողմից` լցնելով հնարավոր վակուումները։ Ու սա առաջին հերթին դիվանագիտական ճակատում, կարելի է ասել` ամբողջ դիվհամակարգի ռեալ մոբիլիզացմամբ։ Պատկերացնել կարելի է, թե ինչեր էր հնարավոր անել այս մտայնությամբ` նախքան պատերազմը։ Ու թեպետ 44-օրյա պատերազմից հետո Հայաստանի հնարավորությունները նվաղել են, սակայն անգամ այսօր կարելի է գտնել հարթակներ, որտեղ «սմարթ լուծումներով» հնարավորություն կլինի կլորացնել անկյունները։
