Ռուսաստանը հետևում է Հայաստանում և Ադրբեջանում երկու երկրների միջև խաղաղ պայմանագրի թեմայի շուրջ քննարկումներին, հայտարարել է այդ երկրի ԱԳՆ խոսնակ Մարիա Զախարովան, նշելով, որ Երևանի և Բաքվի քաղաքական սկզբունքային տարաձայնությունները պահպանվում են և այդ պատճառով ներկայումս կարևոր է նոյեմբերի 9-ի և հունվարի 11-ի հայտարարությունների կատարումը: Այլ կերպ ասած, Զախարովան հայտարարում է, որ Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև հնարավոր չէ խաղաղ պայմանագիր, առանց նոյեմբերի 9-ի և հունվարի 11-ի թղթերով «գծված» ճանապարհը անցնելու: Այստեղ առաջանում է հարց՝ իսկ ո՞վ է խոչընդոտում այդ ճանապարհին: Առերևույթ, խոչընդոտը Բաքվում է, որովհետև Բաքուն բաց չի թողնում հայ ռազմագերիներին, նաև պահանջում է «զանգեզուրյան միջանցք», որի վերաբերյալ թե նոյեմբերի 9–ի, թե հունվարի 11-ի փաստաթղթում չկա ոչինչ: Բայց, Մոսկվան չի մանրամասնում, թե ով է խոչընդոտում այդ հայտարարությունների իրագործմանը, ռազմագերիների ազատ արձակմանն ու հաղորդուղիների ապաշրջափակմանը:
Հետևաբար հարց է առաջանում, թե ինչի՞ն է հետևում Ռուսաստանը: Չէ՞ որ Մոսկվայի խնդիրը պետք է լինի գործելը, որ այդ կետերը, հայտարարությունները իրագործվեն: Բայց, Մոսկվան ունակ չէ գործել, և սա արդեն փաստ է վաղուց: Մոսկվան ունակ չէ էապես ազդել Ադրբեջանի վրա, որովհետև կա առնվազն Թուրքիա, կա Իրան, կան բազմաթիվ այլ երկրներ, որոնք Ադրբեջանում «չեզոքացնում» են Ռուսաստանի այն ազդեցությունը, որ կա Հայաստանի վրա: Հայաստանի պարագայում Մոսկվան ունի գրեթե միանձնյա ազդեցություն: Եթե նույնն ունենար Բաքվի դեպքում, ապա մեծ հավանականությամբ բանը չէր հասնի 44-օրյա պատերազմի և Լավրովի պլանը հնարավոր կլիներ իրագործել առանց դրա, կամ Մոսկվայի համար «լավագույն» դեպքում՝ անհամեմատ ավելի թեթև ռազմագործողություններով:
Մյուս կողմից, ունենալով միանձնյա ազդեցություն Հայաստանի վրա, Ռուսաստանը պատերազմից հետո չունի Հայաստանի հաշվին նոր խնդիրներ լուծելու նախկին հնարավորությունը: Նախ, որովհետև այդ իմաստով ռեսուրսները արդեն խիստ սահմանափակ են, իրավիճակը ընդհուպ մոտեցել է Ռուսաստանի ռազմա-քաղաքական պատասխանատվության գոտուն և էապես կաշկանդել, և բացի այդ էլ, եթե 54 տոկոս մանդատը Պուտինի համար Հայաստանի հարցում զգայուն որոշումների հնարավորություն է, ապա Փաշինյանի համար այն թերևս ժամանակ շահելու հնարավորություն է: Բայց այստեղ կա մյուս հարցը՝ իսկ ու՞մ օգտին է աշխատում ժամանակը, եթե այդուհանդերձ ավելի մեծ է Հայաստանի հանդեպ ՌԴ հիբրիդային գրոհների հնարավորությունը, քան Բաքվի հանդեպ նույնն անելու և այնտեղ զգայուն ու ցավոտ որոշումներ անցկացնելու Մոսկվայի հեռանկարը: Այստեղ է, որ շատ կարևոր է, որպեսզի Հայաստանի ներքին կյանքը մտնի ռացիոնալ արդյունավետության փուլ, անգամ քաղաքական անհամաձայնություններով հանդերձ: Այլ կերպ ասած, Հայաստանի քաղաքականությունը կազմեն ոչ թե ռազմահայրենասիրական տրաֆարետները, այլ առավելագույնս ռացիոնալ մոտեցումները և դրանց շուրջ բանավեճը:
Ռացիոնալ այն իմաստով, թե Հայաստանը պետական քաղաքականության ինչ սցենարներով պետք է առաջնորդվի ստեղծված իրավիճակում, այդ թվում թե Ադրբեջանի, թե դրա հովանավոր Թուրքիայի հետ հարաբերությունում: Այստեղ է, որ Զախարովայի հայտարարությունը, թե իրենք հետևում են խաղաղ պայմանագրի թեմայի շուրջ հայաստանյան քննարկումներին, հնչում է բավականին չարագուշակ, որովհետև տողատակում կարծես թե կա այն իմաստը, որ հետևում են, որպեսզի հանկարծ այդ քննարկումները չստանան քաղաքական բովանդակություն և չձևավորեն քաղաքական դիսկուրս, որի հիմքում ռեգիոնալ իրողությունների ռացիոնալ գնահատումն է՝ ոչ վաղ անցյալից մինչև մոտակա ապագա: Որովհետև Հայաստանում քաղաքական որևէ ռացիոնալ դիսկուրս Ռուսաստանը կարող է դնել բավականին բարդ հարցերի առաջ, ընդ որում առանց ավելորդ հակառուսական հիստերիայի: Մինչդեռ, հենց դա է Մոսկվայի համար ամենավտանգավորը, որովհետև այդ հակառուսական հիստերիայի բացակայությամբ ուղեկցվող հարցադրումները թույլ չեն տալիս հենվել այդ հիստերիայի վրա և պատասխանատվությունը նենգափոխված ձևով վերադարձնել հայկական ուղղությամբ: Իսկ «դիսկուրսի» ներկայիս մակարդակի պայմաններում, ռուսական ՖՍԲ մի չինովնիկ կարող է որևէ «հոդված» գրել, այն էլ «փորձագիտական», Արցախի դեմ 44-օրյա պատերազմի թեմայով, դնել այդ հոդվածով ամբոողջ պատասխանատվությունը Հայաստանի վրա և հերթական անգամ սնուցել հետպատերազմյան «թամաշան»:
