Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացի միջնորդները և անուղղակի միջնորդավորությամբ հանդես եկող կառույցները ստատուս-քվոյի փոփոխության, կամ այսպես ասած կարգավորման հիմնական մոտիվ են հռչակում այն, որ տարածաշրջանը պետք է խաղաղության մեջ ապրի և զարգանա:
Հազիվ թե որևէ մեկը վիճարկի այդ գաղափարը: Ընդհանրապես, հարավկովկասյան ինտեգրացիայի և միասնական տան գաղափարն իսկապես գայթակղիչ է և դժվար է դրա դեմ արտահայտվել: Ամբողջ հարցն այն է, թե ինչքանով է այդ գաղափարն իրատեսական անգամ Ղարաբաղի հակամարտության այսպես ասած կարգավորումից հետո: Այստեղ արդեն ակնհայտ է, որ մենք ընկնում ենք տեսականության, այլ կերպ ասած, հեքիաթի գիրկը:
Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումը, թեկուզ այն պատկերացմամբ, ինչ նկատի ունեն այդ ուղղակի կամ անուղղակի միջնորդները, ամենևին չի խոստանում հարավկովկասյան ինտեգրացիայի կանաչ ճանապարհ: Եվ դա գիտակցելու համար բավական է ընդամենը թռուցիկ հայացք նետել այն գործընթացների վրա, որ տեղի են ունենում Կովկասում և դրան հարակից տարածաշրջաններում: Իրականում աշխարհաքաղաքական պայքարը այդ հատվածում էլ ավելի է սրվել և ռեսուրսների համաշխարհային սղության պայմաններում ուղղակի անմտություն կլինի կարծել, որ եթե Հայաստանը հրաժարվի իր համար կարևորագույն ռեսուրսային պոտենցիալ ներկայացնող տարածքներից, դա կբացի տարածաշրջանային ինտեգրացիայի դուռը:
Այդպես մտածելու համար պետք է լիարժեք պատկերացում ունենալ ասենք թուրքական քաղաքական էլիտայի մտադրությունների և սցենարների, իրանական էլիտայի մտադրությունների և սցենարների, ադրբեջանական էլիտայի մտադրությունների և սցենարների, վրացական էլիտայի մտադրությունների և սցենարների մասին: Ինչպես են այդ երկրների իշխանությունները դե ֆակտո պատկերացնում տարածաշրջանային զարգացումներն ապագայում, ինչ իրական մտադրություններ և ծրագրեր ունեն նրանք հրապարակային հայտարարություններից դուրս: Էլ չասած այն մասին, թե ինչպիսին են ռուսական, ամերիկյան և եվրոպական էլիտաների մտադրությունները, եվրոպական էլիտան էլ բաժանած տարբեր ազդեցիկ տերությունների:
Ահա այդ պայմաններում տարածաշրջանային ինտեգրացիայի շեշտը դնել ղարաբաղյան խնդրի լուծման վրա, երբ հայտնի չեն տարբեր խաղացողների իրական մտադրությունները, և առավել ևս նկատելի են իրական աշխարհաքաղաքական կամ ռեգիոնալ հավակնությունները, նշանակում է Հայաստանի ազգային անվտանգությունը դնել կովկասյան խաղասեղանին այն դեպքում, երբ ուրիշ որևէ մեկը համարժեք խաղադրույք չի կատարում: Կարծում ենք, որ սա իսկապես վտանգավոր մոտեցում է և Հայաստանն այս մասին պետք է հանդես գա հնարավորին բաց ու հրապարակային դիտարկումներով, որպեսզի չստացի, թե բոլորը ինտեգրացիայի նվիրյալ են, իսկ Հայաստանը՝ ոչ: Թեև Հայաստանի իշխանությունը հակառակն է անում՝ հանդես է գալիս հենց որպես նվիրյալ, համենայն դեպս բանավորչ համաձայնություն տալով Հայաստանի անվտանգությունը խաղադրույք դարձնելու նախաձեռնություններին ու տրամադրություններին:
