Իշխանասարի ուղղությամբ ադրբեջանական սադրանքը կտրուկ լարեց ոչ միայն իրավիճակը Հայաստանի սահմանին և Սյունիքի աշխարհաքաղաքական համատեքստի շուրջ, այլ նաև կտրուկ փոխեց Հայաստանի ներքաղաքական օրակարգը: Խոսքն այն մասին չէ, թե Հայաստանում չէին քննարկվում հարցեր Սյունիքի կամ անվտանգության հետ կապված: Ավելին, հենց դրանք էլ քննարկվում էին, թեև առավելապես մեդիամանիպուլյացիայի, «հինգերորդ շարասյան» տրամաբանության, խուճապի, նենգափոխումների, անշուշտ նաև իրական մտահոգությունների շրջանակում:
Բանն այն է, որ այդ ամենը ներքաղաքական օրակարգում էր մակերեսի վրա, առանց իրողության և հեռանկարների խորքային համատեքստին ու հեռանկարներին, ռազմավարական առաջնահերթություններին անդրադառնալու: Իշխանասարի իրադրությունն այդ իմաստով կտրուկ փոխեց օրակարգը հենց խորքային մակարդակում քնած հարցերը հանրային դիտարկման առաջին պլան բերելու և դա էլ ներքաղաքական դերակատարներին պարտադրելու իմաստով, հատկապես այն դերակատարներին, որոնք գործնականում նաև ամեն ինչ անում էին այդ իրողությունը թույլ չտալու, խորքային խնդիրները մակերեսային մեդիամանիպուլյացիաների միջոցով ծածկելու և ընդամենը ներքաղաքական հարցեր լուծելու մղումով:
Սահմանային իրավիճակը Հայաստանի առաջ դրեց արտաքին քաղաքական և անվտանգային մտածողության ընդլայնման և մեխանիզմների բազմազանեցման, այլ կերպ ասած՝ դիվերսիֆիկացիայի հրամայականը, ընդ որում ոչ միայն իշխանության կամ կառավարության քաղաքականության, այլ քաղաքական համակարգի կառուցվածքի մակարդակում: Եթե օրինակ կար միարժեք համոզում, որ չնայած Ռուսաստանի պատերազմյան վարքագծից դժգոհությանը և հուսախաբությանը, այդուհանդերձ բուն խնդիրն այսպես ասած «միջազգային իրավունքի» հիմքերի բացակայությունն էր, ապա Հայաստանի տարածքի առնչվող այս իրավիճակում էլ ակնառու է դառնում, որ բուն խնդիրը իրական քաղաքականությունն է, իսկ իրավական հիմքերը ենթակա են դրան: Այդ մասին է վկայում ՌԴ ներկայիս վարքագիծը, որը անշուշտ պետք չէ գնահատել դավաճանության, դավադրության կամ այսպես ասած դաշնակցային անպարկեշտության կատեգորիաներով: Դրանք բավարար հիմք չեն գնահատականները ռացիոնալ քաղաքականության մշակման հիմնակետ դարձնելու համար: ՌԴ քաղաքականությունը պետք է պարզապես գնահատել ըստ ռուսական ռեգիոնալ և աշխարհաքաղաքական վարքագծի առաջնահերությունների և մոտիվացիաների, ըստ այդմ մշակելով այն փաստարկային բազան և քաղաքական հեռանկարային ռազմավարությունը, որը ոչ թե ՌԴ հետ հակադրության կամ բախման, այլ աշխատանքի շնորհիվ պետք է ձևավորի Հայաստանի արտաքին քաղաքական-անվտանգային դիվերսիֆիկացիայի հողն ու հիմքը: Այստեղ է, որ ներքաղաքական օրակարգում հրամայական է դարձել այդ հարցերի հանդեպ քաղաքական դիրքրոշումների ձևակերպումն ու մատուցումը, առկա միջավայրում ակնառու դարձնելով, թե ովքեր են գնում դրան և ովքեր խուսափում՝ փորձելով ամեն կերպ մնալ Ռուսաստանի անվերապահ գերակայության կարծրատիպերի, միֆերի կամ մանիպուլյացիաների դաշտում: Դա այն դեպքում, երբ Թուրքիայի հետ մոնիտորինգի ձևաչափ սահմանած Ռուսաստանն ինքն է փաստացի ընդունում ու ճանաչում, որ չունի ռեգիոնալ գերիշխող դիրք: Այդ իրավիճակում առնվազն խղճուկ, ծիծաղելի, ամոթալի, և գլխավորը՝ ի տես աշխարհի քաղաքականապես անհամարժեք է երևակվում հայկական դիրքորոշումներում եղած գերակայությունը, թե կասկածի տակ չպետք է դնել Ռուսաստանի վճռորոշությունը և պետք չէ Ռուսաստանում հարուցել ավելորդ կասկած Հայաստանի հանդեպ: Դա այն դեպքում, երբ Ռուսաստանը մեծ հաշվով Հայաստանի հանդեպ արտահայտել է բոլորովին այլ բնույթի կասկած, Պուտինի հետպատերազմյան հայտնի խոսքով՝ անգամ Հայաստանը չէր ճանաչել Լեռնային Ղարաբաղը, ինչը «թարգմանաբար» կարող էր նշանակել անշուշտ շատ բան, և այդ թվում այն, թե արդյո՞ք Հայաստանն ունակ է ինքնուրույն ձևակերպել իր շահերն ու նպատակները՝ առանց դրանք որևէ «գեր-գեր»-ի դիրքորոշմամբ չափելու:
Լուսանկարը՝ panorama.am-ի