Friday, 29 03 2024
ԱԹՍ-ն հարվածել է Բելգորոդի բազմաբնակարան շենքերից մեկին․ կա զոհ
19:10
Տեղի է ունեցել Ղրղզստանի և Տաջիկստանի սահմանազատման հանձնաժողովների հերթական հանդիպումը
Արևմտյան աջակցությունը իշխանությունները կկարողանա՞ն շոշափելի արդյունք դարձնել, թե՞ կփոշիացնեն
ՊԵԿ-ը բացահայտել է կառուցապատման ոլորտում առանձնապես խոշոր չափերով հարկեր չվճարելու դեպք
Լրատվական-վերլուծական երեկոյան թողարկում
102-րդ ռազմաբազան ՀՀ սուվերենության միակ իրական երաշխավորն է. ՌԴ ԱԳՆ
Գազա օգնություն ուղարկելով՝ Հայաստանն ուղերձ է հղում աշխարհին
Մահացել է «Կրոկուս»-ում ահաբեկչության տուժածներին օգնություն ցուցաբերած հայ երիտասարդը՝ 35-ամյա Կարենը
Ուղիղ. հարցազրույց Անդրանիկ Քոչարյանի հետ
Անկախության հռչակագիրը անփոփոխ է, չունի դադարեցման իրավաբանական հնարավորություն. «Գերագույն խորհուրդ» ակումբ
Տաջիկստանը ձերբակալել է 9 հոգու՝ «Կրոկուս սիթի հոլ»-ում տեղի ունեցած ահաբեկչության հետ առնչության համար. Reuters
Ֆանտաստիկ թիվ է․ տարեկան 1մլրդ․ դոլար տրամադրելով՝ ԱՄՆ-ն Հայաստանից ակնկալիքներ պետք է ունենա
ՄԱԿ-ի դատարանն Իսրայելին կարգադրել է թույլ տալ հումանիտար օգնության մուտքը Գազայի հատված
Լրատվական-վերլուծական երեկոյան թողարկում
Վասիլիս Մարագոսը վերահաստատել է ԵՄ-ի աջակցությունը Հայաստանում արդարադատության ոլորտի բարեփոխումներին
Ու՞մ է զգուշացնում Իրանը
Սիրիայի զորքերը պատասխան հարվածներ են հասցրել ավազակային կազմավորումներին
Գազայում հայտնել են, որ իսրայելական հարվածներից զոհերի թիվը գերազանցել է 32 600-ը
Իսրայելական հրետանին հարվածներ է հասցրել Լիբանանի հարավի երկու ավանների. ԶԼՄ-ներ
17:20
Հարավաֆրիկյան Հանրապետությունում 45 մարդ է զոհվել կամրջից ավտոբուսի ընկնելու հետևանքով
17:10
Կիևը և Վարշավան մտադիր են անվտանգության երաշխիքների մասին համաձայնագիր կնքել
17:00
Live. «Առաջին լրատվական» տեղեկատվական-վերլուծական կենտրոն
16:50
Ֆրանսիան կարող է չեղարկել Փարիզում Օլիմպիադայի բացման արարողությունը
16:40
Բրիտանիան չեղարկել է 100-ամյա արգելքը և թույլ կտա զինվորականներին մորուք պահել
ՌԴ ԱԳ փոխնախարարը հանդիպել է Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի ներկայացուցիչներին
16:20
«Արաբական երկրները պատրաստ են ճանաչել Իսրայելը». Բայդեն
16:10
Իսպանիայում տեղակայվել է ՆԱՏՕ-ի երրորդ ռազմածովային բազան
Ադրբեջանցիները մշտապես ատել են հայերին. մեր խնդիրն է ցույց տալ սա
Դեղձենու մասսայական ծաղկում Արարատյան դաշտում՝ ժամկետից շուտ
Ո՞նց են որոշել, որ դա Հայաստանի տարածքը չ,է, եթե սահմանը հստակեցված չէ ․ Արա Պապյան

Բանահյուսությամբ չէ՝ բանականությամբ. Հայաստանը պետք է անցնի «պաշարման» ռեժիմին

Ասում են, որ երկարատև պատերազմներից հետո հասարակություններում սկսում են գերակշռել արու զավակների ծնունդները: Այս թեզն, իհարկե, գիտական ապացույցներ կամ հիմնավորում չունի, սակայն գուցե բնությունն ինչ-որ ուժով կամ ինչ-որ աննշմարելի կանոններով կարգավորում է ժողովուրդների կյանքը: Միգուցե դա այդպես էլ չէ, այլ ընդամենը ժողովրդական բանահյուսության ժանրից, որ գալիս է ոգի տալու ծանր պատերազմներից դուրս եկած հանրույթներին: Դժվար է ասել:

Հայաստանը այսօր պատերազմից դուրս եկած պետություն է և արդեն արցախյան առաջին պատերազմից, քառօրյա պատերազմից և տավուշյան մարտերից դուրս եկած երկիր: Պատերազմն ըստ էության հասել է Հայաստանի սահման, ընդ որում՝ նույնիսկ դժվար է ասել՝ դուրս եկե՞լ ենք պատերազմից, թե՞ ընդամենը դադարեցվել է այն ժամանակավորապես: Բայց առավել ևս այդ պարագայում Հայաստանը պետք է ապրի համապատասխան ռեժիմով:

Ի՞նչ է դա ենթադրում: Այսօր միայն ծույլերը չեն խոսում պատերազմից դաս քաղելու և վերափոխվելու հրամայականի մասին: Բայց եթե մենք փորձենք հետևել տավուշյան մարտերին հաջորդած օրերի անցուդարձին, ապա կարող ենք արձանագրել, որ Հայաստանը կրկին ավելի շատ սկսում է ապրել հենց բանահյուսությամբ, քան բանականությամբ: Որովհետև բանականության դեպքում արդեն մենք պետք է տավուշյան մարտերից մի քանի օր անց սկսած լինեինք փոփոխությունների կոնկրետ գաղափարական և ծրագրային մրցակցությունը հասարակական-քաղաքական կյանքում: Մենք պետք է այսօր քննարկեինք քայլեր, առաջարկներ, գաղափարներ փոփոխության կապակցությամբ, մինչդեռ շարունակում ենք խոսել, որ պետք է փոխվել:

Այսօր ՀՀ խորհրդարանում պետք է արդեն կուտակված լինեին օրենսդրական մի շարք նախագծեր, որոնք կտրականապես պետք է փոխեին ՀՀ տնտեսական հարաբերությունները, ուղղված լինեին հասարակական ստեղծագործական ներուժի լիարժեք դրսևորմանը, բացեին լայնարձակ ճանապարհներ: Մյուս խնդիրները եթե ոչ՝ այսօր, եթե ոչ՝ վաղը, միևնույն է, ինչ-որ մի օր հասարակությունն ինքն իր ձեռքով հաստատ լուծելու է: Հասարակության խնդիրը պետությունը պահելն է, և սա լավագույնս դրսևորվեց հենց վերջին շաբաթներին: Ամբողջ խնդիրը հենց այն է, որ տրված է պատմական շանս ամեն մեկն իր խղճի առաջ մաքուր դուրս գալու համար:

Բելառուսական իրադարձությունների համապատկերում ակնհայտ է, որ Հայաստանը և Ղարաբաղը պետք է դիմակայեն ԽՍՀՄ փլուզման երկրորդ փուլը և անեն ամեն ինչ, որպեսզի այդ փուլն էլ ռազմական առումով ավարտվի հաղթանակով: Սա, իհարկե, ներքին ու արտաքին բազմաբնույթ գործոնների հանրագումար է և պահանջում է հսկայական ջանքեր բոլոր ուղղություններով՝ և՛ արտաքին քաղաքականության, և՛ ներքին կյանքի որակական փոփոխության:

Ղարաբաղյան գործընթացը ավելին է, քան Հայաստանի արտաքին քաղաքականության խնդիր: Ղարաբաղյան գործընթացը միջազգային օրակարգի թեմա է: Իսկ դա արդեն հարցը դարձնում է առավել ընդգրկուն, դրանից բխող ճառագումները դարձնում է բազմազան և բազմավեկտոր: Հետևաբար Հայաստանը պետք է ամբողջապես, համալիր կերպով պատրաստվի ղարաբաղյան գործընթացին և գիտակցի, որ դա պարզապես նոր աշխարհակարգի ճանապարհին մի հանգրվանի պայմանական անուն է ավելի շատ, քան կոնկրետ զարգացում:

Խոսքը նոր աշխարհակարգում Հայաստանի նիշի մասին է, որին պետք է արժանանալ, կամ որը պետք է նվաճել: Բայց ամեն ինչ կախված է ցանկությունից: Ամեն ինչ սկսում է ցանկությունից՝ ինչպես կասեր փիլիսոփան:

Հարցն այն է, թե ով ինչ է ցանկանում ներկայիս ժամանակահատվածում: Ըստ դրա էլ գործածվում է ղարաբաղյան կարգավորման հարցը: Բայց դրա հետ մեկտեղ խնդիրը նաև կարողանալու մեջ է: Ով ինչ և ինչքան է կարող և ինչպես է կարող ղարաբաղյան գործընթացը ներքին կյանքի խոշորացույց դարձնելու գործում: Համենայնդեպս, անցնող ժամանակաշրջանն այդ առումով ակնհայտ դարձրեց Հայաստանի հասարակական-քաղաքական կյանքում ցանկության և կարողության պրոբլեմը: Կհաջողվի՞, արդյոք, դա հաղթահարել առաջիկայում՝ շատ դժվար է ասել:

Նոր իրավիճակում, իհարկե, առաջնային խնդիրներից մեկը դառնում է Արցախի և ընդհանրապես Հայաստանի սահմանամերձ բնակավայրերի բնակչության անվտանգության խնդիրը: Խոսքը չի կարող լինել լոկ ֆիզիկական անվտանգության, ռազմական պաշտպանության մասին: Այստեղ անվտանգությունը ունի և պարտադիր պետք է ունենա և՛ հոգեբանական, և՛ տնտեսական, և՛ ռազմական բաղադրիչներ: Հայաստանը Արցախում և Հայաստանի սահմանամերձ բնակավայրերում պետք է պատրաստվի «պաշարման» քաղաքականության, այսինքն՝ արտակարգ դրության, որը պահանջում է ներքին ռեսուրսների էական մոբիլիզացիա:

Պետք է արձանագրել, որ Ադրբեջանն առաջիկայում չի հրաժարվելու Արցախի և Հայաստանի սահմանամերձ բնակավայրերի թիրախավորումից: Հետևաբար ջանքերը պետք է գնան ոչ միայն զսպմանը, այլ նաև Ադրբեջանի հրետակոծությունների, այսպես ասած, արդյունավետության զրոյացմանը: Դա նշանակում է առաջին հերթին պաշտոնական ներկայացուցչականության մշտական ապահովում սահմանամերձ գյուղերում: Այսինքն՝ այդ գյուղերում պետք է մշտապես ներկա լինեն պաշտոնյաներ, որոնք կիրականացնեն անվտանգության և ընդհանրապես օպերատիվ կառավարման աշխատանքներ:

Անհրաժեշտ է սահմանամերձ բնակավայրերում քաղաքացիական պաշտպանության հրատապ, մասշտաբային միջոցառումներ, ապաստարանների պատրաստում, ենթակառուցվածքների զարգացում, որոնք թույլ կտան հնարավորինս արագ արձագանքել արտակարգ դրությանը և հարկ եղած դեպքում կա՛մ օգնության հասնել քաղաքացիներին, կա՛մ պարզապես էվակուացնել նրանց առանց կորուստների: Արտակարգ դրության պետք է բերվի սահմանամերձ բնակավայրերի կյանքի ռեժիմը, այդ թվում՝ տնտեսական առօրյան: Ընդհանրապես, պետք է այդ փոփոխությունը, այդ վերանայումը կատարվի երկարաժամկետ հաշվարկով, քանի որ ընդհանուր առմամբ ռիսկերը երկարաժամկետ են, և դա ակնհայտ է:

Հայաստանում սահմանամերձ բնակավայրերի տնտեսական պլանավորումը պետք է իրականացվի արտակարգ դրության տարիների հաշվարկով, հետևաբար կենսագործունեության հնարավորությունները պետք է վերափոխվեն և համապատասխանեցվեն «պաշարման» ռեժիմին: Իհարկե, այդ ռեժիմը նախևառաջ ենթադրում է Հայաստանի կենտրոնական հատվածների ու մասնավորապես Երևանի հետ տարաբնույթ արագ և օպերատիվ հաղորդուղիների ապահովում կապի բոլոր միջոցներով՝ համացանցից մինչև ավտոճանապարհներ: «Պաշարումը» պետք է լինի տրամաբանություն, բայց ոչ ֆիզիկական վիճակ: Ֆիզիկական վիճակով ամեն ինչ պետք է լինի հակառակը, և սահմանամերձ բնակավայրերը իրենց թիկունքում ավելի տաք պետք է զգան Երևանի ու մնացյալ քաղաքների և բնակավայրերի աջակից շունչը:

Բնականաբար, այդ ամենը կպահանջի տնտեսական մեծ ռեսուրսներ, ինչն էլ իր հերթին կարող է ապահովվել միմիայն երկրի ներսում կառավարման արդյունավետության և արդարացիության բարձրացման շնորհիվ, համակարգային իրական ռեֆորմների շնորհիվ, որոնք լիովին կփոխեն թե՛ բարոյահոգեբանական մթնոլորտը, թե՛ սոցիալ-տնտեսական պատկերը, թե՛ երկրի իմիջը արտերկրում, թե՛ ներդրումային գրավչությունը և թե՛ քաղաքական կշիռը: Ամեն ինչ չափազանց պարզ է՝ պատերազմը սողացել է սահմանի «փշալարի» տակից:

Ամբողջ Հայաստանը պատերազմական կամ արտակարգ դրության անհրաժեշտությունից զերծ պահելու համար պետք է ամբողջ Հայաստանի համար խնդիր դնել Արցախի և Հայաստանի սահմանամերձ բնակավայրերում արտակարգ կառավարման արդյունավետ իրականացմանը նպաստելը: Դրա շնորհիվ նաև էապես կարող է բարձրանալ Ադրբեջանին զուտ ռազմական միջոցներով զսպելու առանց այդ էլ շոշափելիորեն բարձր, բայց օբյեկտիվորեն ինքնին անբավարար գործոնի արդյունավետությունը:

Ամեն ինչ չափազանց պարզ է՝ պատերազմը սողացել է սահմանի «փշալարի» տակից. որքան ուշ արձանագրենք այդ իրողությունը, այնքան այն կարող է վտանգավոր դառնալ:

Բաժիններ
Ուղիղ
Լրահոս
Որոնում