«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է նախկին զինդատախազ Գագիկ Ջհանգիրյանը:
– Վաղը պետք է քննվի Մարտի 1-ի գործից առանձնացված մասով հերթական բողոքը: Իրավական տիրույթում ի՞նչ է կատարվում Մարտի 1-ի գործի շուրջ:
– Եթե այլ ենթատեքստեր չասեմ, սովորական պրոցեսուալ փուլեր է անցնում այդ գործը. բողոքարկում են, դատարանը մերժում է, Վերաքննիչը մերժում է և այլն: Դա արտառոց բան չէ որևէ գործի համար, եթե այդ որոշումների քաղաքական ենթատեքստերը մի կողմ դնենք, սովորական ընթացք է, որը կարող է տեղի ունենալ ցանկացած քրեական գործով:
– Մի դատարանը կարող է հիմնավորել կալանքը, մյուսը՝ ոչ:
– Իհարկե, առաջին ատյանի դատարանը կարող է բաց թողնել կալանքից կամ հակառակը՝ կալանավորել մեղադրյալին…
– Այսինքն՝ գործը կարող է միշտ մնալ այդ փուլում:
– Չէ՛, չի կարող միշտ մնալ այդ փուլում: Այդ հարցի լուծումից հետո պետք է դատաքննություն սկսվի: Ըստ էության, դատարանը չի մտել դատավարական փուլ, քննվել է մեղադրյալի նկատմամբ խափանման միջոցի հարցը: Կարծում եմ՝ դատավորը մի սխալ արդեն գործել է՝ ի սկզբանե ծանուցել է նաև տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչներին: Դա նշանակում է, որ նա գործը վարույթ ընդունելու մասին որոշում է կայացրել, բայց հետո երևի նրա ծրագիրը փոխվել է և քննել է միայն մեղադրյալի նկատմամբ ընտրված խափանման միջոցի՝ կալանքի ժամկետի երկարացման հարցը: Այսինքն՝ կարելի է ասել, գործը դեռ դատական փուլ չի մտել:
– Հիմա եթե վաղը Վերաքննիչ դատարանը նորից կայացնի կալանքի որոշում, ի՞նչ է հետևելու դրան:
– Վերաքննիչի որոշումը կմտնի ուժի մեջ, մեղադրյալին նորից կկալանավորեն, գործի դատաքննությունը կսկսի, պաշտպաններն էլ, կարծում եմ, կվիճարկեն Վճռաբեկ դատարանում:
– Ինչի՞ մասին է վկայում այս պերմանենտ պրոցեսը: Կարո՞ղ ենք ասել, որ անառողջ պրոցես է սա:
– Հիվանդագին պրոցես է: Եթե համեմատենք 2008թ. Մարտի 1-ի դեպքերի ժամանակ իրավապահ մարմինների, այդ թվում՝ նաև դատարանների գործողությունների հետ, որոնք բացարձակ անհիմն մեղադրանքներով հարյուրավոր մարդկանց ժամերի ընթացքում կալանավորում, դատում-դատապարտում էին, ու բողոքներն էլ մերժում էին, Վճռաբեկն էլ ընդհանրապես վարույթ չէր ընդունում և՛ միջանկյալ որոշումները՝ խափանման միջոցի վերաբերյալ, և՛ վերջնական դատապարտման ակտերի վերաբերյալ որոշումները, և որևէ բողոքարկող արդյունքի չէր հասնում, հիմա հակառակն է: Չկենտրոնանանք միայն այս գործի վրա, մի 20-30 գործ առանձնապես խոշոր գումարների չարաշահումների վերաբերյալ քննչական մարմինների վարույթներում քննվում են, բայց ինչքան գիտեմ, մեկ-երկու մեղադրյալից ավելի մարդ չկա կալանքի տակ գտնվող:
– Ավելին՝ որևէ դատական վճիռ չկա:
– Դա էլ են ձգձգում: Իշխանությունը հայտարարում է, որ չի ներգործում դատարանների վրա, նրանց պատվեր չի իջեցնում և այլն, և իշխանությանը թվում է, թե դրանով դատարանները պետք է անկախ լինեն, բայց բացարձակ չի նշանակում դատարաններն անկախ են, եթե չկա գործադիրի հսկողությունը կամ թելադրանքը:
– Այսինքն՝ դատարանները չարաշահում են իրենց տրված անկախությունը:
– Ոչ թե չարաշահում են, այլ ռուսերեն բառով ասած՝ բեզպրեդել է, այսինքն՝ դատարաններն ինչ ուզում՝ անում են ու չեն էլ վախենում, այն մարմնից, որից պետք է վախենային, որը իրենց դատավորն է՝ ԲԴԽ-ն, նրանից չեն վախենում: Խնդիրը սա է, որ դատական իշխանությունն այլասերվել է:
– Այս պայմաններում հնարավո՞ր է Մարտի 1-ի գործը քննել:
– Պետք է քննենք ընթացիկ: Ցավում եմ, որ անցած մեկ տարին իշխանությունը կորցրել է դատական համակարգում բարեփոխումներ և զտում իրականացնելու առումով: Վաղուց պետք է Մարտի 1-ի ապօրինի դատական ակտերը բողոքարկված, բեկանված լինեին, կարգապահական և քրեական պատասխանատվության պետք է վաղուց ենթարկված լինեին այն դատավորները, դատախազները, քննիչները, օպերատիվ ծառայության աշխատակիցները, ովքեր իրեղեն ապացույցներ են կեղծել, ամեն ինչ արել են, մեղադրանքներ են մոգոնել: Իմ կոպիտ հաշվարկով՝ արդեն պետք է 30-40 դատավորից դատական համակարգն ազատված լիներ…
– Կհիշեցնե՞ք՝ դուք ինչ մեղադրանքով եք ձերբակալվել:
– Ինձ մեղադրել են իբրև թե ես մի ոստիկանի գրպան եմ պատռել, գիշերվա 4-ին տարել են դատարան, դատավորին էլ քնից հանել բերել են և այլն, այդ ապօրինությունների մասին հիմա չեմ ուզում խոսել: Ուզում եմ ասել, որ մենք մեկ տարի ժամանակ ունեինք, արդարադատության նախարարի առաջնային խնդիրը պետք է լիներ զտել այդ համակարգը: Հիմա վեթինգը ինչո՞ւ ենք մտցնում, ուզում ենք համակարգը մաքրել չէ՞: Գործող Սահմանադրությունը հնարավորություն է տալիս՝ 164 հոդվածն ասում է՝ դատավորը պետք է այս-այս պահանջներին բավարարի, և լրացուցիչ սահմանափակումներ կարող է նախատեսվել Դատական օրենսգրքով, բա մեկ տարի ինչո՞ւ չենք վերափոխել Դատական օրենսգիրքը:
– Վեթինգի շուրջ աղմուկը քաղաքակա՞ն է, թե՞ իրավական:
– Կարելի էր ուրիշ ծայրից գալ՝ դատական օրենսգիրքը վերափոխել, նոր սահմանափակումներ նախատեսել, ապօրինի դատական ակտերը բեկանել, մեղավորներին ենթարկել կարգապահական, քրեական պատասխանատվության և այլն, և վեթինգը ինքնըստինքյան կիրականանար: Դատական համակարգն իրեն սպառել է, պետք է այն վերակազմավորել:
– Այսօր ՍԴ-ն որոշել է մեկ ամսով երկարացնել Մարտի 1-ի անջատված մասով գործի քննությունը: Սա դատական պրոցեսը ձգձգելու միտո՞ւմ է:
– Ոչ, Սահմանադրական դատարանն իրավունք չուներ. նախ՝ դատավորը չպետք է որոշումն ուղարկեր ՍԴ: Գործի վարույթը կասեցնելու որոշումը բողոքարկման ենթակա որոշում է: Դատավորը պետք է սպասեր, Վերաքննիչում վիճարկվեր, եթե որոշումը մնար ուժի մեջ, հետո նոր պետք է ուղարկեր ՍԴ: Ուղղակի ՍԴ-ն ժամանակ է տալիս դատավորի սխալն ուղղելու, իր մոտ գործի քննությունը հետաձգում է, որպեսզի վերաքննիչը կարողանա այդ ընթացքում որոշում կայացնել: Բայց ես կարծում եմ ՍԴ-ում այդ գործը չի քննվի, փակագծերը հիմա չեմ բացում: Համենայնդեպս, այս կազմով ՍԴ-ն Քոչարյանի գործը չի քննի:
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում:
