Երեկ Բարսելոնիայում տեղի է ունեցել տպավորիչ հակաահաբեկչական ցույց, որի ժամանակ մոտ կես միլիոն մարդ իր հավատարմությունն է արտահայտել ժողովրդավարության և ազատության գաղափարներին: Սա Կատալոնիայի և բովանդակ Իսպանիայի պատասխանն է տաս օր առաջ տեղի ունեցած ահաբեկչությանը, որը խլել էր 15 մարդու կյանք և ուշագրավ է, որ Իսպանիայում 1975-ի միապետության վերահաստատումից հետո առաջին անգամ թագավոր Ֆիլիպ 6-րդը ոչ միայն մասնանակցել է ցույցին, այլ նաև առաջնորդել է այն և սա անկախ այն հանգամանքից, որ մեկ ամիս անց Կատալոնիայում նշանակված է ոչ պաշտոնական հանրաքվե Իսպանիայից անկախանալու օրակարգով:
Կատալոնիայի երեկվա ցույցը եվրոպական տոլերանտության դրսևորում էր, որովհետև ցուցարարների ձեռքին եղել են նաև իսլամաֆոբիան դատապարտող պաստառներ: Այս ամենի ֆոնին դարձյալ օրակարգային է դառնում այն հարցը, թե ինչո՞ւ ժողովրդավարությունն ու բռնությունների մերժումը չեն դառնում կոնսոլիդացնող արժեքներ մեր հասարակության համար, որը 88-ի համազգային շարժման ժամանակ ապացուցել է, որ ունի ժողովրդավարության մեծ ներուժ:
Իշխանության ավտորիտար նկրտումները պարարտ հող ունեն, որովհետև չեն հանդիպում հասարակության դիմադրությանը: Նույնիսկ 1996, 2003 և 2008, 2013թթ-ի հետընտրական զանգվածային ակցիաների մոտիվը եղել է ոչ այնքան հասարակության հավատարմությունը ժողովրդավարությանը, օրինական ընտրությունների գաղափարին, որքան` զզվանքն իշխանությունների հանդեպ, այլապես` հետընտրական զարգացումները տևական կլինեին և չէին կրի անձնավորված բնույթ:
Այդ դեպքում` հասարակությունն ու ժողովրդավարությունը կհաղթեին, եթե նույնիսկ Ստեփան Դեմիրճյանը թեյ խմելու, իսկ Րաֆֆի Հովհաննիսյանն աղոթելու գնար:
Կարծիք կա, որ ժողովրդավարությունն ու հասարակության բարեկեցությունը ուղիղ համեմատական են, այլ խոսքով` մարդիկ չեն կարող ազատ տեսակետներ ունենալ, ազատ ընտրություն կատարել, պայքարել իրենց իրավունքների և ազատությունների համար, եթե աղքատ են: Այս վարկածը, մեծ հաշվով, ճշմարիտ է, որովհետև իշխանությունների համար միշտ հեշտ է ազդել օրվա հացի կարոտ մարդկանց դիրքորոշումների, քաղաքական վարքագծի վրա: Խորհրդարանական վերջին ընտրությունների «տաս հազար դրամանոց» գործարքը ասվածի պերճախոս վկայությունն է:
Մյուս կողմից` հասարակության կյանքի որակը չի կարող բարելավվել այսօրվա համակարգի պայմաններում, երբ կոռուպցիան, հովանավորչությունը, մենաշնորհներն ուղղակիորեն ասոցացվում են իշխանության հետ: Այստեղ մտածելու խնդիր ունի հասարակության այն փոքր շերտը, որը քաղաքացիական արժեքների կրող է:
Նույնիսկ աղքատացած ու լյումպենացած հասարակությունը կարող է դուրս գալ ճահիճից, մերժել իշխանության կամ օլիգարխիայի առաջարկած կամ պարտադրած գործարքները, երբ հստակ այլընտրանք, այլ Հայաստանի տեսլական, ճեղքման, դրական իմաստով ` ցնցման հնարավորություն տեսնի: Հասարակությանը պետք է առաջարկվի ոչ թե սոցիալական բունտի կամ բռնության, այլ երկու Հայաստանների ընտրության ճանապարհը:
Այլ կերպ ասած` մեր ընդդիմությունը իշխանության հետ պետք է մրցի ոչ թե ռեսուրսային պայքարի հարթության վրա և անընդհատ պարտվի, այլ հասարակությանը պետք է առաջարկի Հայաստանի իր տեսլականը, որտեղ հարուստն ու չքավորը, պաշտոնյան ու մտավորականը, գործատուն և աշխատողը գտնեն իրենց պրոբլեմների լուծման, նաև` հասարակական համաձայնության ռացիոնալ բանալին: Այնպիսի ռացիոնալ համաձայնության, որի դրսևորումը մենք երեկ տեսանք Բարսելոնայի փողոցներում: Դա ավելի բարդ, ինտելեկտուալ և կազմակերպչական առումով ժամանակատար գործընթաց է, բայց ընդդիմությունն ու քաղաքացիական հասարակությունը այլընտրանք չունեն, որովհետև այսօրվա Հայաստանում նույնիսկ գիտականորեն բացառված են նոր որակի համակարգի և հարաբերությունների ձևավորումը:
