Երբ Հենրիխ Մխիթարյանը «Մանչեսթեր Յունայթեդի» կազմում նվաճեց Եվրոպայի լիգայի չեմպիոնը, թաքուն հույսեր արթնացան, թե ֆուտբոլը կդառնա այն հարթակը, որում կարձանագրենք թեկուզ փոքր, բայց որակական հաղթանակ:
Առաջացավ ճեղքման հույս, որը թույլ կտար երկխոսել քաղաքակիրթ աշխարհի հետ, մեր դրական արդյունքով ներկայանալ աշխարհին: Սակայն այս հույսերը մեռան երկու շաբաթ հետո, երբ պարզվեց, բացահայտվեց, որ Հենոյի հաջողությունը նրա անձնական տաղանդի, այդ տաղանդի իրացումն ապահովող համակարգի կենսունակության դրսևորումն է և, ըստ էության, որևէ առնչություն չունի հայկական ֆուտբոլի հետ: Եթե կուզեք՝ Մխիթարյանի հաջողությունն ինչ-որ տեղ մարտահրավեր է հայկական ֆուտբոլի օլիգարխիկ կառավարմանը, Հենոյի ֆուտբոլն այլընտրանք է հայկական կոնտրֆուտբոլին: Բայց Ռուբեն Հայրապետյանի համակարգը, ավելի ճիշտ՝ Հայաստանի քրեաօլիգարխիան՝ Հայրապետյանի դեմքով, հաջողությամբ դիմագրավեց Մխիթարյանի «մարտահրավերին»:
Քրեաօլիգարխիկ մտածողության հաղթանակը՝ թեկուզ ֆուտբոլում, Հայաստանի անհեռանկարայնության հերթական դրսևորումն է, մարտնչող տգիտության, միջակության հաղթանակն անհատի, նրա տաղանդի դեմ: Նույնը վերաբերում է շախմատին, թեև, բարեբախտաբար, այն ավելի անհատական մարզաձև է, և մեր գործող շախմատիստների վրա ավելի քիչ են ազդում համակարգային արատներն ու քմահաճույքները: Բայդ դրանք ազդում են շախմատի զարգացման վրա, խոչընդոտում են նոր «Արոնյանների» կայացմանը: Նույն կոնտրաստն է, ինչը մենք տեսնում ենք ֆուտբոլում:
Այս օրերին բոլորս ոգևորված ենք Նորվեգիայի Ստավանգեր քաղաքում ընթացող Norway Chess-2017 սուպերմրցաշարում Լևոն Արոնյանի ֆանտաստիկ խաղով: Դարձյալ հույսեր, Հայաստանի քաղաքակրթական մեկուսացումը հաղթահարելու շանս, հնարավորություն: Սակայն այս դեպքում նույնիսկ երկու շաբաթ սպասելու անհրաժեշտություն չեղավ՝ հասկանալու համար, որ Լևոնի հաղթանակը բացառապես նրանն է, նրա անձնական տրիումֆն ու հաջողությունը և, ըստ էության, կապ չունի ոչ Հայաստանի և ոչ էլ հայկական շախմատի հետ:
Երեկ փոխվել է Գեղարքունիքի մարզի շախմատի ֆեդերացիայի նախագահը, որովհետև, չզարմանաք՝ փոխվել է այս մարզի մարզպետը: Տեսնո՞ւմ եք՝ Արոնյանի հաղթանակի ֆոնին ինչպիսի «դարակազմիկ» փոփոխություններ են տեղի ունենում շախմատային «թիկունքում»:
Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիայի նախագահը Սերժ Սարգսյանն է, իսկ դա նշանակում է, որ նրա գլխավորած ֆեդերացիան, մեր մենթալիտետին հանգույն, պետք է կառավարվի ոչ թե այս մարզաձևի առանձնահատկություններին բնորոշ, այլ մեր պետական բուրգին հատուկ կառուցվածքով:
Մի կողմ թողնենք այն հանգամանքը, որ սա հակասում է սպորտի ապաքաղաքականացման, ֆեդերացիայի անկախության սկզբունքներին, մի շարք տեղական ու միջազգային կանոնադրությունների: Ավելի ուշագրավ է այն հանգամանքը, որ Սարգսյանը շախմատի ֆեդերացիա ներմուծում է Հայաստանի քրեաօլիգարխիկ համակարգը, և առնվազն այնպիսի տպավորություն է, որ նա 2018-ի ապրիլից հետո երկիրը ղեկավարելու է հենց շախմատի ֆեդերացիայից: Չէ՞ որ այստեղ Երևանի քաղաքապետն ու բոլոր մարզպետները նրա ենթականերն են:
