Չորս օր տևած արցախյան նոր պատերազմը ոչ միայն Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործընթացում է ստեղծել նոր իրավիճակ, այլ ակնհայտորեն որոշակի շարժեր է առաջացրել նաև Հայաստանի ներքաղաքական իրավիճակում:
Լևոն Տեր-Պետրոսյանի և Սերժ Սարգսյանի հանդիպմանը, դրա վերաբերյալ Տեր-Պետրոսյանի հարցազրույցին, հանդիպման որևէ ցանկություն չունենալու և նման հանդիպումների արդյունավետությանը թերահավատորեն մոտենալու Ռոբերտ Քոչարյանի հայտարարությանը հաջորդում է մեկ այլ շատ ուշագրավ հայտարարություն, որը, ըստ լրատվամիջոցների, արել է ապրիլի 12-ին Լեռնային Ղարաբաղ այցելած ոստիկանապետ Վովա Գասպարյանը: Նա խոսել է Լեռնային Ղարաբաղի պաշտպանական բանակի նախկին հրամանատար Սամվել Բաբայանի վերադարձի մասին՝ ասելով, որ Ղարաբաղի ղեկավարությունը ճիշտ կանի, եթե օգտագործի նախկին հրամանատարի ահռելի փորձը:
Սամվել Բաբայանը Լեռնային Ղարաբաղի պաշտպանության նախարարն էր, հետո նա հեռացվեց պաշտոնից, երբ նախագահ էր Արկադի Ղուկասյանը: Դրանից հետո Բաբայանը Ղարաբաղում սկսեց ընդդիմադիր գործունեություն ծավալել, իսկ 2000 թվականին տեղի ունեցավ մահափորձ Արկադի Ղուկասյանի դեմ, որի համար մեղադրեցին Բաբայանին ու դատապարտեցին 15 տարի ազատազրկման: Սակայն մի քանի տարի անց Բաբայանն ազատ արձակվեց, տեղափոխվեց Հայաստան և սկսեց քաղաքական գործունեություն ծավալել արդեն Հայաստանում՝ հանդես գալով ընդդիմադիր դիրքերից: Սակայն այդ գործունեությունն էլ երկար չտևեց, և 2007 թվականին չկարողանալով իր «Դաշինք» կուսակցությամբ մտնել խորհրդարան՝ Սամվել Բաբայանն, ըստ էության, իր կուսակցությամբ աստիճանաբար մղվեց լուսանցք, փորձեց անհաջող միավորում կազմել ՀՌԱԿ-ի և Ալբերտ Բազեյանի կուսակցության հետ, իսկ հետո հայտնվեց ինչ-որ աղմկոտ ֆինանսական պատմությունների մեջ՝ ըստ մամուլի, և հեռացավ Հայաստանից:
Այժմ նա որևէ ասպարեզում չկա, սակայն, փաստորեն, նրա անունը և նրա փորձն օգտագործելու հեռանկարը շոշափում է ԼՂՀ այցելած Վովա Գասպարյանը: Իսկ դա նշանակում է, որ դա շոշափում է Սերժ Սարգսյանը, քանի որ հազիվ թե Վովա Գասպարյանը շոշափեր այդ նուրբ հարցը առանց Սերժ Սարգսյանի իմացության:
Հետաքրքրականն այստեղ այն է, որ Սամվել Բաբայանը Սերժ Սարգսյանի նախագահությունից հետո դիտարկվում էր Ռոբերտ Քոչարյանի, այսպես ասած, թևի կամ թիմի շրջանակի ներկայացուցիչ: Եվ Բաբայանի անունը Վովա Գասպարյանի միջոցով շրջանառելը հետաքրքրական է դառնում հենց այս տեսանկյունից՝ հարց առաջացնելով, թե արդյո՞ք Բաբայանի անվան շոշափումը Ռոբերտ Քոչարյան-Սերժ Սարգսյան անուղղակի շփման և պայմանավորվածության դրսևորում կամ տարր է՝ երբ բացակայում է անմիջական շփման և հաղորդակցության ցանկությունը, թե՞ Սերժ Սարգսյանը փորձում է Սամվել Բաբայանին իր ծրագրերի մեջ ներգրավելով՝ ըստ էության ևս մեկ քայլով թուլացնել Ռոբերտ Քոչարյանին: Չի բացառվում նաև այն, որ այստեղ Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սամվել Բաբայանն են հասել նրան, որ գոնե Լեռնային Ղարաբաղի դաշտում կարողանում են վերականգնել որոշակի դիրքեր:
Եվ վերջապես՝ պակաս հավանական չէ և այն, որ Սամվել Բաբայանը ամենևին չի հանդիսանում Քոչարյանի թևի կամ շրջանակի ներկայացուցիչ և Սերժ Սարգսյանը առայժմ անհայտ նպատակով նրան առաջարկում է մտնել խաղի մեջ, բայց արդեն փաստորեն ոչ թե Հայաստանում, այլ Ղարաբաղում: Չի բացառվում, որ խոսքը նույնիսկ ոչ թե Բաբայանի խաղի մեջ մտնելու մասին է, այլ ոստիկանապետ Գասպարյանի մակարդակով նման ակնարկ անելու միջոցով ընդամենը այդ գործոնը Ղարաբաղի քաղաքական դաշտում և ընդհանրապես իշխանական համակարգում ինչ-ինչ հարցեր լուծելուն ծառայեցնելու մասին:
Բոլոր դեպքերում, իրադարձությունները բավական արագ են զարգանում ոչ միայն Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ, այլ նաև Հայաստանի և Ղարաբաղի ներսում: Այստեղ, իհարկե, առաջնային հարցերից մեկն այն է, թե ինչը ինչով է պայմանավորված: Այսինքն՝ արտաքի՞ն իրավիճակն է փորձ արվում ծառայեցնել ներքին խնդիրներ լուծելուն, թե՞ հակառակը: Իհարկե, միանգամայն հավանական են զուգահեռ գործընթացները: Թե որքանով է այս ամենում արտահայտված հանրային շահը, շատ դժվար է ասել: Փաստ է այն, որ ըստ էության ակտիվանում է անցնող երկու տասնամյակի դերակատարների շրջանակը: Միգուցե նույն սուբյեկտների արդեն տարբեր հարաբերությունների, փոփոխված տանդեմների, տրիոների կամ կվարտետների տեսքով, բայց սուբյեկտների միևնույն կազմով:
Այսինքն՝ ըստ էության խոսք է գնում յուր շրջանին վերադառնալու մասին, այն դեպքում, երբ Հայաստանն ունի փակ շրջանից դուրս գալու կենսական անհրաժեշտություն բոլոր առումներով, այդ թվում՝ թե՛ ներքաղաքական, թե՛ արտաքին քաղաքական: Եվ այդ իմաստով, իհարկե, առկա գործընթացներում թե՛ պետության, թե՛ հանրության համար մարտահրավերը բավական շոշափելի է, և այս ամենում առանցքային հարցն այն է, թե շրջանաձև այդ ընթացքին այս անգամ կենսունակ և մրցունակ ի՞նչ կարող է հակադրել հասարակությունը՝ շրջանից դուրս գալու համար, օղակի սեղմում թույլ չտալու համար:
Լուսանկարը՝ Photolure-ի
