Realpolitik հաղորդաշարի հեղինակ Արման Բաբաջանյանի հյուրն է Ռազմավարական եւ ազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնի նորանշանակ տնօրեն Մանվել Սարգսյանը
– Երեկ Եվրամիության արտաքին գործերի նախարարները Ստոկհոլմում Հյուսիսային Աֆրիկայի իրավիճակի քննարկման մեջ ներառել են նաեւ Հարավային Կովկասի, մասնավորապես Լեռնային Ղարաբաղի հարցի քննարկումը: Ինչո՞վ եք պայմանավորում այս հետաքրքրությունը մեր տարածաշրջանի, հատկապես Լեռնային Ղարաբաղի նկատմամբ:
– Հիշենք, որ Եվրամիությունը անցյալ տարի բանաձեւ է ընդունել, որտեղ հստակ նշված են ԵՄ շահերը տարածաշրջանում եւ նրանց պատկերացումները հակամարտության վերաբերյալ: Հյուսիսաֆրիկյան իրադարձությունները խթանել են նրանց ակտիվությունը տարածաշրջանում: Նոր մոտեցումներ են փորձում ցուցաբերել: Ավելի հստակ են խոսում, որ չճանաչված պետությունների հասարակությունների հետ պետք է անմիջական գործողություններ սկսել: ԵՄ փորձագետներն առաջարկում են ավելի ռադիկալ մոտեցումներ, ասում են, որ պետք է ճանաչվեն նման պետությունները: Ամեն կողմ, իհարկե, փորձում է այնպես անել, որ պրոցեսները գնան իրեն ձեռնտու ուղղություններով: Ադրբեջանը հիշեցնում է ՄԱԿ-ի իրեն ձեռնտու որոշումները: Այս երեւույթը կապված է Մինսկի խմբում առկա պրոբլեմների հետ: Մարտի 5-ին Սոչիի հանդիպման ժամանակ Մինսկի խումբը մի կարեւոր գործառույթ ստանձնեց, որ ամեն մի միջադեպ ուսումնասիրվելու է, ընդ որում` կոնֆլիկտի կողմերի մասնակցությամբ: Առաջին իսկ նման փորձը Ադրբեջանը բոյկոտեց: Այսինքն` բարդությունը ստեղծվել է պայմանավորվածությունների իրականացման հարցում: Կարծում եմ` այս հարցը պարզելու համար են համանախագահները եկել տարածաշրջան:
– Ղարաբաղյան կարգավորման ներկա փուլում կոնկրետ առաջարկներ անելո՞ւ, թե՞ ընթացիկ պայմանավորվածություններին հետեւելու նպատակ է հետապնդում այս այցը:
– Ավելի շատ խոսում են շփման գծի մասին, հնարավոր պատերազմի կասեցման, քան սկզբունքների քննարկման մասին: Բանակցային պրոցեսը շարունակելու նոր ոլորտ են գտել: Ըստ էության, բանակցային պրոցես չի գնում կարգավորման շուրջ, իրավիճակի շուրջ են բանակցությունները: Եվ պարզ չէ` սպասելիքը որն է: Սպասելիքները հստակեցված չեն:
– Երկրում պայթունավտանգ իրավիճակ է, հատկապես մարտի 1-ից ի վեր տեղի ունեցած հանրահավաքներից հետո կարո՞ղ է բեկում լինել:
– Ցանկացած ընդդիմադիր ուժ, որ դիմում է ղարաբաղյան խնդրին, բարդացնում է իր քաղաքական դիրքերը: Ղարաբաղի խնդիրը աշխատում է հօգուտ իշխանությունների: Նրանք պարբերաբար օգտագործում են ԼՂ հարցը որպես սպառնալիք` ասելով, որ անկայունությունը կարող է վնասել անվտանգությունը: Բայց մենք տեսնում ենք, որ այս կամ այն դիրքորոշումը հստակեցնելու համար ընդդիմությունը եւս դիմեց այդ քայլին, որ մենք չենք կարող մնալ այս վիճակում, որովհետեւ կա վտանգը: Ի՞նչն է փոխվել: Փոխվել է հասարակությունը: Այն դարձել է պահանջկոտ, ինչի պատճառն է անվստահության մթնոլորտը: Հասարակությունը շատ կտրուկ պահանջներ է դնում լիդերների առջեւ:
– Քաղաքականացված հասարակության քննարկման թեման ՀԱԿ-ի եւ իշխանության հնարավոր երկխոսությունն է: Դուք նման երկխոսություն` ուղղակի կամ անուղղակի, նշմարո՞ւմ եք:
– Կոնգրեսը ձգտում է դրան. դա հստակ է: Ամբողջ խնդիրն այն է, որ հասարակությունը, ինչպես եւ շատ անդամներ չեն կարողանում հասկանալ` ի՞նչը կարող է լինել նման պայմանավորվածությունների նպատակը եւ բովանդակությունը: Չէ՞ որ իշխանությունը համարվում է քրեածին, քրեական օլիգարխիա. այդ տերմինը հանված չէ: Որոշումներից հասարակությունը պիտի տեղեկանա, հետո պայմանավորվածությունը պետք է ռեժիմին:
– Չե՞ք կարծում, որ մենք հայտնվել ենք մի իրավիճակում, երբ իշխանության հետ համագործակցությունը բացառելը կարող է քաղաքական ստագնացիայի բերել:
– Ոչինչ չի կարելի բացառել: Ուրիշ երկրների փորձը ցույց է տվել, որ ընդդիմությունները ներկայացնում են հստակ պահանջներ իշխանության առաջ, ստիպում նրանց գալ կոնտրակտի: Սա մի բան է, որովհետեւ այդ ձեւակերպումները սահմանադրական նորմաների վրա են հիմնված: Եթե այդպես չէ, ապա գործարքը ինչի՞ հիման վրա է` քրեական օրենքի: Սա է խնդիրը: Հասարակությունը պիտի իմանա` ի՞նչ նպատակ ունի այս կոնտրակտը, եւ ո՞ւր է դա տանելու: Նախօրոք պիտի իմանա, այլ ոչ թե հետո:
– Օրերս առաջ քաշվեց երրորդ ուժի հավանական առաջացումը: Դուք հավատո՞ւմ եք այս փուլում երրորդ ուժի ստեղծմանը:
– Ես կարծում եմ, որ այդ դրվածքը կեղծ է: Գոյություն ունեն քաղաքական հստակ ուժեր` կուսակցություններ, միավորումներ: Այս վիճակում կարեւոր է կարող ուժի խնդիրը: Կարող է լինել մի կարող ուժ, որ հասարակության առաջ եղած խնդիրները բերի լուծման: Այդ ուժն է լինելու ընդդիմությունը: Երրորդ, չորրորդ ուժ չկա. կա ուժ, կա իշխող համակարգ: Եթե չպարզվի ուր է տանում ՀԱԿ-ը,- ՀԱԿ-ը խոշորագույն ընդդիմադիր ուժն է,- եթե այն չի բերում լուծումների, բնական է, որ դա ստիմուլացնում է նոր ուժ: Եթե սա էլ լուծումների չբերի, նորից կստեղծվի վակուում հասարակական-քաղաքական կյանքում, նորից նոր ուժ կստեղծվի, նորից առաջ:
– Իշխանության մոտ ի՞նչ իրավիճակ է` հատկապես կոալիցիոն հուշագրի ստորագրումից հետո:
– Սովորական օլիգարխիայի խնդիրներ են: Ինչպես միջազգային կազմակերպությունների բարձր պաշտոնյաներն են հայտարարում` ՎՈՒՌÿ վպՌրՑՐպոՌՎՈ: Նրանք էլ անցել են պայմանագրային գործունեության: Այնտեղ որեւէ փոփոխություն չի կարող լինել: Հավաքում են իրենց պոտենցիալը, նորից գալիս են ոլորտների վերաբաժանումների: Խոշոր սեփականատերերի բաժանման սկզբունքի վրա հիմնված համակարգ է օլիգարխիան: Նորից վերաբաժանում են ընդամենը: Իրավական օրենքները չեն աշխատում, մոնոպոլիան շարունակվում է: Հայաստանում գործում է դասական օլիգարխիկ համակարգ, որը չի ընդունում որեւէ ռեֆորմ:
– Լիբիայի նկատմամբ միջազգային արձագանքից հետո ինչպե՞ս կբացատրեք խտրական վերաբերմունքը մեզ մոտ Մարտի 1-ի դեպքերի ժամանակ:
– Խնդիրներն են տարբեր: Լիբիան արաբական աշխարհի հեղափոխությունների շղթայի մի մասն է կազմում: Այդ պրոցեսները, որ կատարվում են արաբական երկրներում, շատ կարեւոր միջազգային նշանակություն ունեն: Արեւմուտքը ՄԱԿ-ի որոշումներով, կոալիցիա ստեղծելով փորձում է վերահսկել իրավիճակը: Ոչ ոք չգիտի` ինչ զարգացումներ են սպասվում Լիբիայում, Սիրիայում: Սա շատ խոշոր պրոցես է: Իրավիճակն էլ է փոխվել: Երեք տարի առաջ Հայաստանի իշխանությունները աջակցություն էին ստանում դրսից: Հիմա արդեն դա չի երեւում: Խնդիրը պետք է լուծել ներքին ուժերով: Ոչ ոք դրսից ուղղակի չի խառնվի, դրանում իմաստ ոչ ոք չի տեսնի: Երեք տարի առաջ իմաստ տեսնում էին, որովհետեւ չէին հասկանում` դա ինչ է: Բայց այսօր ուրիշ վիճակ է: Հիմա ոչ ոք չի պաշտպանի մի ռեժիմի, որ կորցնում է հասարակության աջակցությունը, դրանում իմաստ չկա:
