«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է հաղորդավարուհի Լուսինե Բադալյանը
-Լուսինե, պարբերաբար քաղաքացիական հանրույթը խնդիրներ է վեր հանում, որոնց այս կամ այն կերպ արձագանքում եք: Վերջին շրջանում շատ են խոսում քաղաքացիական նախաձեռնությունների ձախողումների մասին: Ըստ Ձեզ, պատճառը ո՞ր է:
-Պատճառը շատ պարզ է: Քաղաքացիական նախաձեռնությունները բավականին լուրջ, բավականին հզոր և բավականին արդյունավետ միջոցառումներ են իրականացում, իսկ ձախողումների պատճառը, մեր ժողովրդի բոլոր ձախողումների պատճառը միշտ եղել է մեկը՝ մասնատվածությունը, անմիաբանությունը, երբ ամեն մեկն առաջ է տանում իր շահը: Նույնիսկ եթե ամենասկզբում կա ոգևորություն, որ ուզում են ամեն ինչ փոխել դեպի լավը, առաջին 1-2 քայլը ճիշտ կատարվում է, որից հետո առաջանում է մասնատվածություն, որը, ոչ ոք թող ինձնից չնեղանա, բայց բխում է սեփական շահերից, այսինքն՝ մենք չունենք ազգային շահի գիտակցություն, և այդտեղից էլ գալիս է այն պատկերը, որ փոքր ազգի մեջ կուսակցությունները, իրար դեմ դուրս եկած կազմակերպությունները շատ են: Աշխարհի ամենափոքր ազգերից մեկն ենք, բայց այդքան շատ է մասնատվածությունը ու դա փոքր մասշտաբներով երևում է նաև քաղաքացիական նախաձեռնություններում: Իմ կարծիքով՝ հենց դա է պատճառը, որ այդ նախաձեռնությունները շատ արագ ձախողվում են, քանի որ կեսից շատերն արդեն անցնում են տարբեր դաշտեր ու սկսվում է մեկ այլ պայքար:
-Հաճախ տեսնում ենք, որ քաղաքացիական նախաձեռնությունները, հատկապես, երբ չեն հաջողում, իրենց հետ բերում են հանրային թուլություն, շարժման ակտիվիստների մի մասը դադարում է պայքարել, մի մասն արտագաղթում է, երրորդները՝ հուսահատվում: Ստացվում է, որ ավելի շատ պայքարել են հետևանքների, ոչ թե պատճառների՞ դեմ:
-Հենց այդպես էլ կա ու կարծես ավելացնելու ոչինչ չկա: Ես կարող եմ ասել, որ քանի որ վերքը թարմ է, ինչից խոսում են,
հասարակ օրինակ բերեմ. այնքան ցնցված էի, որ երևի ինձ ճանապարհորդություն էր պետք, որ այդ հիասթափությունից դուրս գայի, բայց վերադարձա ու նորից այդ բռնկումն ունեցա։ Քաղաքացիական նախաձեռնություն ստեղծվեց, մի շարք շատ տարբեր կազմակերպությունների անդամներ միացան և որոշեցին իրենց ձայնը բարձրացնել ընդդեմ եզդիների դեմ տարվող ոճրագործության: Հիմա բացեմ փակագծերը: Իմ կարծիքով՝ բացի այն, որ եզդիները մեր եղբայր ժողովուրդն են, և մենք պիտի այս պահին նրանց կողքին կանգնենք, քանի որ մեր նեղ օրվա ժամանակ նրանք մեր կողքին կանգնած են եղել, գոյություն ունի սեփական ազգային շահ: Այսինքն՝ «Ֆեյսբուքով» ամեն մեկը գոռում, բղավում, հայհոյում է թուրքերին Ցեղասպանության ճանաչում է պահանջում, սա է անում, նա է անում, վերջապես կա մի հիանալի հնարավորություն գործնականում, ոչ թե ֆեյսբուքյան ստատուսներով, անելու քայլ՝ օգտագործելով այդ առիթը բոլորով կանգնել ու բղավել այդ մասին: Եթե աշխարհն աչքերը փակել է, ապա մենք՝ հայերս, որպես ցեղասպանության ենթարկված ազգ, բոլորով կանգնեինք և սեփական շահի համար, սեփական Ցեղասպանությունը հիշեցնելու և դրա ճանաչման համար տարբեր քայլերի դրդելու համար պիտի կանգներ եզդիների կողքին: Բավականին լուրջ միջոցառում էր կազմակերպած, ու գիտե՞ք քանի մարդ կար այնտեղ… 100-ը չէր անցնում: Այդ 100-ից 50-ը երևի եկել էր համերգ վայելելու, լավ էին արել, թող 3 միլիոնը գային համերգ վայելելու: Խելացի մարդիկ, խելացի լրագրողներն այդ հարցը կօգտագործեին համաշխարհային հնչողություն ձեռք կբերեին: Քանի՞ լրատվական կայք լուսաբանեց այդ նախաձեռնությունը, ԱԺ-ի բակում կազմակերպված մեծ ու շատ որակյալ, շատ ճիշտ ենթատեքստով համերգը: Ես արդեն 4-րդ օրն է՝ փնտրում եմ, որ գոնե ինչ-որ մեկն այդ մասին խոսացած կլինի: Թող ինչ-որ սերիալի դերասան բաժանված լիներ կամ նոր սիրեկան կամ սիրուհի ունեցած լիներ, կթնդար ամբողջ հայկական մեդիան, հեռուստատեսությունը: Ցեղասպանության հարց ենք քննարկվում, ազգային շահ ունենք մենք, կոպիտ է հնչում, բայց օգտագործելով տվյալ պահը: Որևէ մեկը ուշադրություն դարձրե՞ց: Դուք ուզում եք քաղաքացիական հարցեր լուծվի այս երկրո՞ւմ: Սկանդալ եք ուզում, դրանից լավ սկանդալ գոյություն չունի: Ոչ մի տեղ ես չգտա որևէ տեղեկություն այդ մասին, դուք քաղաքացիական շարժման մասին ե՞ք խոսում, Աֆրիկյանների տան մասին ե՞ք խոսում: Իհարկե, եթե այդ տասնամյակներով եկած խնդրի շուրջ չմիաբանվեցինք, ինչի մասին է խոսքը: Հիասթափությունս գագաթնակետից էլ էր անցել, ես հիմա էլ, որ խոսում եմ, ամբողջ մարմնով դողում եմ: Ինձ համար արդեն ամեն ինչ սուտ է այստեղ: Ընդ որում, ես չեմ մեղադրում կառավարությանը, որովհետև կրկնում եմ ևս մեկ անգամ՝ կառավարությունը կարող է արտաքին քաղաքականության մեջ ունենալ իր սեփական շահը, կարող է իր քաղաքականությանը դա ինչ-որ տեղ խանգարել, բայց ժողովուրդը, լրատվական դաշտը ունեի՞ն իրավունք այսպես վարվելու: Լավ, լրատվական դաշտի մի մասը հաշվենք կառավարության արտաքին քաղաքական շահերն է պաշտպանում և չունի այդ իրավունքը, բայց բոլորը միաբերան լռում են այդ մասի՞ն: Այսօրվանից ինձ համար ամեն ինչ սուտ է, ցանկացած պայքար, ցանկացած հայրենասիրական խոսք ինձ համար կրկնակի ցավալի ու միաժամանակ զավեշտալի է, հատկապես ցեղասպանություն բառը, որ որևիցե մեկը կարող է օգտագործել, ով այդ օրն այնտեղ կանգնած չի եղել և իր ձայնը չի բարձրացրել: Այսօրվանից ով ասում է ցեղասպանություն, ես ուղղակի ականջներս փակում ու փախչում եմ:
-Դուք ասում եք քաղաքացին չէր մասնակցում, բայց կարող էին առանձին պատգամավորներ մասնակցել այդ միջոցառմանը: Քաղաքացին իր հոգսերով այնքան տարված է, որ երբեմն տեղեկացված էլ չի լինում, թե ինչ միջոցառում է տեղի ունենում:
-Նույն այդ կառավարության անդամները նաև քաղաքացիներ են, չէ՞: Մեր հասարակությունն ունի շատ լուրջ խնդիր, միայն խոսելու և չգործելու խնդիր: Եթե մինչև այսօր ես խուսափում էին «պսևդոհայրենասիրություն» բառից, հիմա կարող եմ ասել, որ սա հենց պսևդոհայրենասիրություն է: Այս կառավարությունն էլ դուրս է եկել այս հասարակությունից, ծառայում է այս հասարակությանը: Ես ձեզ հավատացնում եմ, որ եթե այնտեղ լիներ մի քանի հազար մարդ, կառավարությունն ուզած-չուզած այնտեղ կանգնած կլիներ: Չնայած այնտեղ կային պատգամավորներ, կառավարությունը լուրջ գումարներ էր փոխանցել և հետևողական էր եղել, որ այդ գումարները հասնեին տեղ: Համարենք, որ կառավարությունն իր գործն արել քաշվել էր մի կողմ: Բայց իմ վիրավորանքը կառավարությունից չէ, այլ այն երիտասարդներից է, որոնք և ինձ են շատ վիրավորել հայ-թուրքական կոնֆլիկտի հարցում մի փոքր ավելի փափուկ լուծման տարբերակներ առաջարկելու համար, և այն բոլոր քաղաքացիներից, որոնք տարբեր ամպագոռգոռ արտահայտություններով կարող են ինչ ասես անել: Իմ վիրավորանքը ժողովրդից էր, որ թվում էր նրանք, որոնք պատրաստ են քեզ հոշոտել, եթե իմանան, որ դու երկու բառ ես փոխանակել թուրքի հետ…
-Որտե՞ղ է թաքնված այդ անտարբերությունը:
-Երևի իսկապես հոգսերն արդեն այնքան շատ են, թեև ես կարծում եմ, որ մեր մեդիան է շատ մեղավոր, որովհետև նախ մեդիան չի իրազեկում հարցերի մասին, մեդիան փնտրում է միայն սկանդալ, թեև սրանից մեծ սկանդալ երևի դժվար էր պատկերացնել: Բայց եթե չկա անձնական, ճղճիմ, ստոր, ցածր սկանդալ, ապա մեդիային դա հետաքրքիր չի: Եթե մեդիան աշխատի շատ լավ, հասարակությունը կլինի իրազեկ, եթե մեդիան ոչ թե սուր տեսանկյունից, լայքեր հավաքելու համար ինչ-որ բաներ ասի, այլ ժողովրդին բացատրի՝ սրա կարևորությունը այսպիսին է, ապա ժողովուրդը կկանգնի: Ես այս ամենի մեջ տեսնում եմ մեդիայի շատ լուրջ բացթողում և հենց այդ նույն մեդիան կարող է շատ ուժեղ զսպել կառավարությանը և կարող է ժողովրդին շատ լավ կառավարել:
-Գոնե մի քանի կայքեր լուսաբանել են ամենատարբեր խնդիրներ:
-Մեդիա ասելով ես միայն կայքերը նկատի չունեմ, նաև հեռուստատեսություն, ռադիո, թերթեր, բոլորը միասին:
-Մենք միշտ անդրադարձել ենք այս խնդրին, տարբեր հարցազրույցներ են եղել եզդիների հետ:
-Ավելի մեծ պիտի լինի դաշտը, միայն 1-2-ով ոչինչ չի լինի: Ասենք «Արմենիա TV»-ն նկարում էր, կցուցադրի: Ես որքանով կարողացել եմ, «Կենտրոն TV»-ի իմ ծրագրով որքան կարողացել եմ, անընդհատ այդ հարցը պահել եմ ուշադրության կենտրոնում: Սկզբում հույս ունեի, որ ինչ-որ մի ձև, ինչ-որ մի կաթիլով, մի արտահայտությամբ կսթափեցնեմ ժողովրդին, բայց, փաստորեն, դա չաշխատեց, որովհետև մի կայքը, կամ մի փոքր հեռուստատեսությունն ի վիճակի չէ արդյունքի հասնել: Սա հարց էր, որտեղ հայ ժողովուրդը հանրային շահ ուներ, մի բան, որի համար մենք պայքարում ենք 100 տարի և մի թռիչքային քայլ կարելի էր գործել: Բայց եթե նույնիսկ ազգային շահը չհետաքրքրեց ոչ մեկին, քաղաքացիական հանրային ավելի փոքր մասշտաբներով շահերի մասին արդեն անիմաստ է խոսել:
-Այսինքն՝ չունե՞նք քաղաքացիական դաշտ:
-Մի տեսակ կեղծ է ամեն ինչ: Չգիտեմ, գուցե մեկ շաբաթ հետո ինձ խոսեցնեք, ավելի դրական նոտաներով խոսեմ, որովհետև սա իսկապես ինձ վերջնականապես հիասթափեցրեց: Թերևս ամբողջ աշխարհի հայերի համար Ցեղասպանությունը միակ հարցն է, որ միավորում է բոլորիս, ուրիշ երկրորդ այդպիսի հարց, որը միավորում է բոլորին, հայերին հայ է պահում, որովհետև մենք ունենք ընդհանուր ցավ, ընդհանուր նպատակ, եթե այս հարցը չկարողացավ որևէ մեկի հետաքրքրությունը շարժել, ապա դրանից հետո ես չգիտեմ ինչ հարց պիտի բարձրացնեք, որ ինչ-որ մեկին հետաքրքրի:
-Ֆիլտր էր, որ ցույց տվեց հասարակության ընդհանուր տրամադրությունը:
-Ինձ, համենայն դեպս, ցույց տվեց հասարակության մեծամասնության ընդհանուր տրամադրվածությունը: Կա ևս մեկ շանս, ես սպասում եմ դեպի Ծիծեռնակաբերդ ջահերով երթին, եթե դա էլ լինի 10-20 հոգանոց, դրանից հետո ես էլ ոչինչ չունեմ ասելու:
