Friday, 29 03 2024
11:15
Ռուսական խոշոր հարձակումը կլինի մայիսի վերջին
Բեգլարյանը սպառնացել է նորակառույցի սեփականատերերին իր առանձնատուն բացվող տեսարանի համար
«Միրզոյանի հետ վերջին անգամ շփվել եմ Սկոպյեում․ մենք էինք նախաձեռնել այն». Լավրով
Հայաստանի և Ադրբեջանի խորհրդարանների ղեկավարներն առաջիկայում կրկին կհանդիպեն
«Հայկական ղեկավարությունը սկսում է արտահայտել այնպիսի գաղափարներ, որոնցով Փաշինյանը ձևավորել էր իր «Ելք» շարժումը». Լավրով
«Փաշինյանը միշտ մեզնից խնդրել է չմոռանալ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը». Լավրով
10:45
«Բրյուսելի հանդիպումը կկենտրոնանա Հայաստանի տնտեսական կայունության վրա». Միլլեր
«Երեկոն Վլադիմիր Սոլովյովի հետ» և «Կիրակի երեկոն Վլադիմիր Սոլովյովի հետ» հաղորդումները Հայաստանում արգելափակվել են
Թումանյան փողոցում ծառի ճյուղն ընկել է էլեկտրական լարերի վրա
Սուրեն Պապիկյանը հետևել է «Բաղրամյան» զորավարժարանում անցկացված զորախաղերին
10:15
Նավթի գներն աճել են. 28-03-24
Լուրերի առավոտյան թողարկում 10:00
Քարաթափում Լանջազատ գյուղի մոտակայքում
Սյունիքի միջանցքի հարցը չլուծվեց՝ անցան Տավուշ. ռուս-ադրբեջանական նոր խաղեր
Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը փակ է
Եվլախը իր ճակատին դաջած անձը գուցե հրահանգ ունի ազգամիջյան բախումներ հրահրելու
Տեղումներ չեն սպասվում
Կա ահաբեկչության վտանգ․ ՌԴ հատուկ ծառայությունները հիբրիդային պատերազմ են մղում Հայաստանի դեմ
Ոսկեպարցիներն անհամբեր սպասում են. «Հրապարակ»
Գյումրիում Նիկոլ Փաշինյանին շատ «ջերմ» ընդունելություն են ցույց տվել. «Ժողովուրդ»
Իշխան Սաղաթելյանի հոր նկատմամբ դատախազությունը հարուցել է քրեական հետապնդում. «Հրապարակ»
Դիանա Գալոյանը նոր պաշտոն կստանա՞. «Հրապարակ»
08:30
Live. «Առաջին լրատվական» տեղեկատվական-վերլուծական կենտրոն
Նոր դիվանագիտական սկանդալ է հասունանում արտգործնախարարությունում. «Ժողովուրդ»
Նիկոլ Փաշինյանը ոչինչ չի խնայում իր անձնական պաշտպանությունն անխոցելի դարձնելու համար. «Հրապարակ»
Բաղմանյանի մեղավորությունը չի հաստատվում, նրա դեմ ցուցմունք տվողը մեկ միլիոն դոլար պարտք է բանկին. «Ժողովուրդ»
Ովքե՞ր են ընդգրկված լինելու Հայկ Մարությանի նոր կուսակցությունում. «Ժողովուրդ»
Էրդողանի կասկածները եւ խաղաղությունն ու պատերազմը Կովկասում
Սուրեն Պապիկյանը ծանոթացել է նաև ՀՀ ռազմարդյունաբերության նորագույն նմուշներին
Հանրակրթության նոր չափորոշիչի ներդրմանը զուգահեռ դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը. Անդրեասյան

Անլուրջ եմ վերաբերվում քառյակ, եռյակ, հնգյակին… Այլընտրանք միշտ կա, այն պետք է տեսնել

«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՌԱՀՀԿ փորձագետ, հոգեբան Արմինե Ղազարյանը։

Դուք Ձեր հոդվածներում բազմիցս անդրադառնում եք խորհրդային անցյալի մեխանիզմներին, դրա հաղթահարմանը: Սեպտեմբերի 3-ից հետո շատ ավելի ակնհայտ դարձավ, որ մենք մի հասարակություն ունենք, որտեղ մեծ տոկոս է կազմում այն մարդկանց թիվը, ովքեր նոստալգիկ հիշողություններ ունեն անցյալից: Ի՞նչ եք կարծում, հնարավո՞ր է հաղթահարել այդ բարդույթը, թե՞ սա ավելի շատ սերնդափոխության հարց է:

 Շատ հետաքրքիր, բայց շատ տարողունակ հարց է: Վերջերս շատացել են հետխորհրդային շրջանի դիսկուրսները, որոնք ավելի ակտուալ են դարձել Մաքսային միություն անդամակցության հայտի հետ կապված: Մեր քաղաքական իրավիճակի, ժողովրդի մտածելակերպի շատ առանձնահատկություններ կարող ենք գտնել այնտեղ: Ես իմ ուսումնասիրություններում անդրադարձել եմ խնդրին, քանի որ միշտ, դիտարկելով հասարակական-քաղաքական միտքը, ուսումնասիրելով պատճառը, հասկանում եմ, որ խորհրդային մտածելակերպը նստած է ոչ միայն մեծերի, այլև երիտասարդների մեջ: Տոտալիտար մտածելակերպի առանձնահատկությունները կուռ նստած են ոչ միայն իշխանական հատվածում, այլ նաև ժողովրդի մեջ՝ ընդդիմադիր հատվածում, քաղաքացիական շարժումներում, քաղաքացիական հասարակության մեջ: Սա լուրջ և հետաքրքիր հարց է:

-Ի՞նչն է պատճառը, որ անկախության սերունդը նույնպես դրա կրողն է: Սա ընտանիքի՞, միջավայրի՞ հարց է:

-Մեկ օրինակ բերեմ։ Եթե հիշում եք՝ մի քանի տարի առաջ Երևանի կենտրոնական դպրոցներից մեկում ուսուցչուհին կտրել էր երեխայի մազերը: Քաղաքացիական հանրույթն ընդվզեց: Այս պատմությունն ինձ հիշեցրեց անցյալը. երբ 60-ականների վերջում հիպիական շարժումը կար, և դպրոցներում տղաները լայն տաբատ էին հագնում ու երկար մազեր պահում, եղել են այդպիսի դեպքեր, երբ տնօրենը կանչել է և տղաների մազերը կտրել: Պատկերացնո՞ւմ եք՝ 60-ականների վերջից մինչև 2011թվականը քանի տարի է անցել, և մենք իբր թե լրիվ այլ սերունդ ենք, և 60 տարիների ընթացքում աշխարհը գիտատեխնիկական ինչ առաջընթաց է ունեցել, բայց մարդու մտածելակերպը, մարդու սոցիալական բնավորությունը մնացել է նույնը: Ինչո՞ւ է ուսուցչուհին կտրում աշակերտի մազերը… սա հոգեբանական պահ է. որովհետև ինքը խորհրդային մտածելակերպի կրողն է, իսկ հոգեբանական հիմքը մտածողության իներցիան է:

Այսպիսով, ուսումնասիրելով հետխորհրդային մտածողությունը, մարդկանց վարքի, մտածելակերպի առանձնահատկությունները, հետաքրքիր հոգեբանական երկու ֆենոմեն եմ առանձնացրել. մեկը, ինչպես նշեցի՝ հոգեկան իներցիա երևույթն է, մյուսը՝ սոցիալական բնավորությունն է: Իրավիճակը, պայմանները փոխվել են, բայց մարդիկ նույն հակազդեցությունն են ցույց տալիս: Սա պաշտպանական մեխանիզմ է:

Խորհրդային ժամանակահատվածում եղել են հստակ առանձնահատկություններ: Այսինքն՝ եղել է ամբողջաատիրական ռեժիմ, եղել է հիերարխիկ կառուցվածք, որտեղ ամեն մի օղակ կրկնել է մյուս օղակի բարոյահոգեբանական թե մթնոլորտը, թե ոճը, իսկ  այլախոհություն չի եղել: Մարդիկ ավելի քիչ պատասխանատվություն են կրել: Խորհրդային ավտորիտար վարչակազմի գաղափարախոսության մեջ հոր կուլտ է եղել, որը տան կուռքն է եղել։ Մարդն իրեն ավելի պաշտպանված  է զգացել, քանի որ մտածել է՝ իր մասին կմտածեն, այսինքն՝ պատասխանատվության զգացումը, որոշում կայացնելը միշտ եղել են իրենից ավելի բարձր, այլ մարդու կամ ինչ-որ կերպարի հետ կապված: 20 տարի առաջ դա քանդվեց, ժամանակները փոխվեցին, ուրիշ արժեքներ ի հայտ չեկան:

 -Այսինքն՝ անկախության տարիներին նոր արժեքներ պետք է թելադրվեին։ Այսպես կոչված էլիտան պետք է այդ արժեքները թելադրեր, բայց  հակառակը տեղի ունեցավ:

-Ժամանակային առումով սա նորմալ էր այն առումով, որ ոչ մի էլիտա պատրաստ չէր, որ հինը քանդվեր, և ինքը գար նորը տարածեր: Բացի այդ, նույնիսկ եթե տարածեր, մարդը ինքնըստինքյան պետք  է ժամանակի ընթացքում այդ արժեքներով շարժվեր, այլապես դու չես կարող մի ամբողջ կյանք ապրած մարդուն արմատախիլ անել, ասել, որ դա սուտ է, պետք է փոխել այլ արժեքներով: Բայց մենք նոր սերնդի համար չունեցանք այդ արժեքները, դրա համար է գուցե երկարում գործընթացը:

 -Սա հաղթահարելու ի՞նչ ելքեր կան, խնդիրը սերունդների՞նն է:

-Սրա հաղթահարումը ոչ թե սերունդների խնդիրն է, դա այսօր մեր հասարակության խնդիրն է: Եվ երբ մեր հասարակությունը, քաղաքական գիտակցությունն ավելի  լայն կլինի, երբ յուրաքանչյուր քաղաքացու  միտքը կբացվի, կզգա իր պատասխանատվության չափը, այդ ժամանակ կասենք, որ ձեռնամուխ ենք լինում խնդրի լուծմանը: Խնդիրն այն է, որ կարող է մարդը չընդունել խորհրդային գաղափարախոսությունը, բայց չկարողանա այդ մտածելակերպից հետ կանգնել, քանի որ այն խոր նստած է իր մեջ: Օրինակ՝ Ֆեյսբուքում էլ հաճախ նկատել եմ, որ ակտիվիստները մտքեր են ասում, որոնք ավելի մենաշնորհային են, ինչը տոտալիտար վարչակարգին բնորոշ առաձնահատկություն է, բայց նրանք բողոքում են դիմացինից այդպիսին լինելու համար:

Թե՛ իշխանությունը և թե՛ ընդդիմությունը ավտորիտար մտածելակերպի կրողն են, առաջին ապացույցն այն է, որ չկա ընտրական համակարգ, իսկ ընդդիմադիր կողմը այս տարիների ընթացքում մենաշնորհային քաղաքականություն վարեց: Եթե դիտարկենք՝ մենաշնորհայինը տոտալիտար ռեժիմի առաձնահատկություն է, մենք պետք է այն փոխենք այլ արժեքներով, ոչ թե նույն արժեքներով:

 -Իսկ ինչպե՞ս պետք է ստեղծվի այլընտրանք:

-Այլընտրանք միշտ կա, այն պետք է տեսնել: Պարզապես պետք է հասկանալ՝ ինչ ձևով է այն լինում: Սխալ կլինի ասել, որ քաղաքացիական ակտիվի մեջ դա շատ խոր նստած է, այնուամենայնիվ, դա այն զանգվածն է, որ գիտակցում է դա, ուզում ազատվել: Ես հետևում եմ Ֆեյսբուքին, որտեղ տեսնում եմ, որ կան մարդիկ, ովքեր հասկանում են, թե ինչից են ազատագրվում: Բայց նրանք  միանշանակ քիչ են: Իսկ քաղաքական դաշտը վարկաբեկված է,բայց այնտեղ էլ կա այլընտրանք: Պետք է կարողանալ տեսնել այլախոհությունը:

 

Ավելին՝ տեսանյութում:

Բաժիններ
Ուղիղ
Լրահոս
Որոնում