Բելառուսի և Ղազախստանի խորհրդարանները վավերացրել են մայիսի 29-ին ստորագրված Եվրասիական միության պայմանագիրը, ու քանի որ ավելի վաղ էլ Ռուսաստանի խորհրդարանն էր վավերացրել, ապա հոկտեմբերի 10-ին Մինսկում Եվրասիական միության գագաթնաժողովից առաջ ըստ էության ակնհայտ է դառնում, որ պայմանագիրն արդեն գործող պայմանագիր է, այսինքն՝ իրավական ուժ ունեցող պայմանագիր է, որին էլ կմիանա Հայաստանը:
Մինչև վավերացնելը, սակայն, տեղի ունեցավ մի շատ հետաքրքրական բան: Բելառուսը Ռուսաստանից պահանջեց հերթական ֆինանսական օժանդակությունը և ստացավ խոստում՝ տարեկան մոտ 700 միլիոն դոլարի չափով, ինչից հետո միայն վավերացվեց պայմանագիրը: Այսինքն՝ Բելառուսը ամեն մի ընդառաջ քայլից առաջ որևէ կոնկրետ պահանջ է ներկայացնում Ռուսաստանին, ստանում որևէ բավարարում և նոր միայն գնում համաձայնության: Ղազախստանն էլ համարձակ կերպով ներկայացնում է իր պահանջները: Այստեղ Աստանան, ըստ էության, ֆինանսական օժանդակություն չէ, որ ավելի շատ պահանջում է, այլ պայմաններ, որոնք ավելի մեծ հնարավորություն կտան երրորդ երկրների՝ Չինաստանի, Եվրամիության անդամ երկրների հետ տնտեսական հարաբերությունները խորացնելու համար: Այսինքն՝ Աստանային հետաքրքրում է հենց այս ասպեկտը, որպեսզի Ղազախստանը չփակվի Եվրասիական միության շրջանակում:
Ի՞նչ պահանջներ կամ դիտողություններ է Հայաստանը ներկայացնում՝ ոչ մեկին հայտնի չէ: Համենայն դեպս, հրապարակային մակարդակում Հայաստանը ոչնչից չի դժգոհում, չի բողոքում, ոչինչ չի առաջարկում: Անհնար է պատկերացնել, որ Բելառուսին ու Ղազախստանին պարբերաբար ինչ-որ բաներ չեն գոհացնում, իսկ ահա Հայաստանի համար ամեն ինչ լավ է: Առավել ևս, որ հենց Հայաստանն է ամենից վատ վիճակում, քանի որ գտնվում է պատերազմական շրջափակման մեջ և չունի ցամաքային կապ Եվրասիական միության հետ: Բայց Հայաստանը ձայն չի հանում՝ փոխարենը անընդհատ հայտարարելով, որ անդամակցումը բխում է մեր շահերից և անվտանգությունից: Այս ընթացքում և՛ անվտանգության սպառնալիքներն են ավելացել, և՛ անվտանգության հանդեպ ադրբեջանական ոտնձգությունները, և՛ տնտեսական առումով իրավիճակն էլ ավելի է վատթարացել. նվազել են և՛ ներդրումները, և՛ Ռուսաստանից ուղարկվող տրանսֆերտները: Շահը մնում է երևի էժան գազը, թեև գազն էժան է, փոխարենը այդ գազով նույն «Գազպրոմի» արտադրած էլեկտրաէներգիան է թանկացել:
Այսինքն՝ Հայաստանի անդամակցության առումով շահավետ ոչ մի տեսանելի պարագա հասարակությանը ներկայացված չէ, փոխարենը Հայաստանի իշխանություններն էլ ոչ մի դիտողություն Եվրասիական միությանն անդամակցելու պայմանների մասով չեն անում: Եվ այս ամենն էլ ամբողջանում է նրանով, որ առ այսօր գաղտնի է պահվում, թե կոնկրետ անվանումներով ինչ համաձայնություն կա Հայաստան երրորդ երկրներից ներկրվող ապրանքների մաքսատուրքերը պահպանելու հարցում, որպեսզի համատարած թանկացումներ չսկսվեն: Եվ սա դեռ սկիզբն է, այսինքն՝ դեռ այն վիճակն է, երբ Հայաստանն անդամ չէ, իսկ Եվրասիական միությունն էլ իրավական ուժի մեջ չէ՝ հունվարի 1-ից է լինելու դա: Այսինքն՝ հունվարի 1-ից դիմակայությունն ու մրցակցությունը Եվրասիական միությունում շահերի համար, վերմակը իրենց վրա քաշելու համար, անդամների միջև դեռ նոր է սրվելու: Ու այս իրավիճակում Հայաստանը գտնվում է ակնհայտ անհավասար պայմաններում. գործ ունի երեք հիմնադիր անդամների հետ՝ ինքը չլինելով հիմնադիր:
Սրան զուգահեռ, այսօրվա վիճակը վկայում է, որ Լուկաշենկոն ու Նազարբաևը ի վիճակի են իրենց շահերը պաշտպանելու, իսկ Հայաստանի լռությունը վկայում է, որ Սերժ Սարգսյանն ի զորու չէ դա անել: Ահա այս պաշարով նա հոկտեմբերի 10-ին մեկնելու է Մինսկ՝ Հայաստանի անդամակցության հարցը քննարկելու և հավանաբար պայմանագիր ստորագրելու:
Սա առավել վտանգավոր ստորագրություն է, քան այն, որը 5 տարի առաջ նույն օրը՝ հոկտեմբերի 10-ին, դրվում էր հայ-թուրքական արձանագրությունների տակ Ժնևում: Ինչպես հետագայում Հիլարի Քլինթոնն իր հուշերում գրեց, Նալբանդյանը Ժնևում երկար ժամանակ փակվել էր հյուրանոցում, և նրան մի կերպ են համոզել, որ գնա ու ստորագրի:
Այս պայմանագրի դեպքում, որ կստորագրվի վաղը Մինսկում, փակվելու է ստորագրումից հետո արդեն, սակայն ոչ թե Նալբանդյանը, այլ Հայաստանը որպես պետություն, և ոչ թե հյուրանոցում է փակվելու, այլ Եվրասիական վանդակում, որտեղից Լուկաշենկո, Նազարբաև և Պուտին եռյակը ստանալու են Հայաստանի գործողությունները տնօրինելու և կառավարելու լիակատար իրավունքներ: Եվ սա այն դեպքում, երբ այս երկրները՝ բոլոր երեքն էլ, այսօր առանց որևէ կաշկանդվածության ներկայանում են Ադրբեջանի սրտակից ընկերներ և զինում ու գոտեպնդում են Ալիևին: