Ազգային ժողովի նախագահ Գալուստ Սահակյանից հարցազրույց կամ որևէ հարցի հետ կապված մեկնաբանություն ստանալը երբևէ անհնար չի եղել: Նա միշտ հասանելի է եղել լրագրողների համար, նրան միշտ կարելի է հանդիպել խորհրդարանի միջանցքներում: Ի տարբերություն ԱԺ նախորդ նախագահների` նա անգամ շատ հաճախ դուրս է գալիս, շրջում միջանցքներում, այցելում Հանրապետական խմբակցություն, իջնում բուֆետ, և այդ շրջագայության ճանապարհին լրագրողները հասցնում են շփվել նրա հետ: Բայց նրա հետ մեր այս հարցազրույցը մի փոքր դժվար ստացվեց:
«Երկիր Մեդիա» հեռուստաընկերության լրագրող Մարիամ Բարսեղյանի հետ անցած չորեքշաբթի Գ. Սահակյանին տեսանք ԱԺ բուֆետում, որտեղ նա ծանոթանում էր նոր պայմաններին: Որոշեցինք նրանից հարցազրույց խնդրել, բայց պահը բաց թողեցինք՝ արդեն դուրս էր եկել: Դիմեցինք ԱԺ հասարակայնության հետ կապերի բաժնի նորանշանակ պետ Արսեն Բաբայանին: Վերջինս տեղեկացրեց, որ ԱԺ նախագահի գրաֆիկը խիտ է, և մեզ կարող է հարցազրույց տալ միայն երկուշաբթի օրը:
Երեկ բավականին անակնկալի եկանք, երբ հարցազրույցի համար մեզ հրավիրեցին ոչ թե Գ. Սահակյանի աշխատասենյակ, այլ լրագրողներին քաջ հայտնի 330 սենյակ, որը ԱԺ նախկին նախագահ Հովիկ Աբրահամյանը հատուկ վերանորոգել է ասուլիսների համար: Այդ սրահում բանախոսների սեղան-բազկաթոռների դիրքն ավելի բարձր է, քան դիմացի նստողներինը: Դա, ճիշտ է, ասուլիսի համար հարմար է, բայց հարցազրույցի համար՝ ոչ: Բացի այդ, մենք նման ֆորմատի հարցազրույցի համար տեխնիկապես պատրաստ չէինք:
Բանակցություններից հետո որոշեցին հարցազրույցի սրահը փոխել ու մեզ տարան սպիտակ, ոսկեզօծ ընդունելությունների մի սրահ, բայց որևէ կերպ չհամաձայնեցին հարցազրույցն ավելի անմիջական պայմաններում անցկացնելու մեր խնդրանքին: Ու ահա, Գ. Սահակյանի հետ մեր այս հարցազրույցն անցկացվեց այսպիսի հանդիսավոր և անսովոր պայմաններում:
– Պարոն Սահակյան, կարո՞ղ եք արձանագրել, որ ոչ իշխանական ուժերի քառյակը պառակտված է:
– Ո՛չ, չեմ կարող, որովհետև քառյակը ձևավորվել էր խորհրդարանական համաձայնությունների հիման վրա, դա կուսակցությունների որոշումների հետևանք չէ, նրանք համագործակցում են այն խնդիրների շուրջ, որոնց դեպքում կարողանում էին սկզբունքային փոխհամաձայնության գալ: Այդ առումով չի կարելի ասել, թե քառյակը կազմավորված է կամ փլուզված է: Նրանք, ըստ իրենց հայտարարությունների, շարունակելու են աշխատել նույն ֆորմատով: Եվ այստեղ որևէ բացասական բան չեմ տեսնում, ավելի շատ դրական եմ գնահատում, քանի որ խնդիրներ են բարձրացնում խորհրդարանում: Եվ կարծում եմ, որ ընդդիմությունը հենց այդպես էլ պետք է լինի:
– Կարծիք կա, որ իշխանություններն են փորձել Դաշնակցությանը պոկել ոչ իշխանական քառյակից՝ նրանց շահագրգիռ առաջարկություններ անելով:
– Ես, իհարկե, կառանձնացնեի Դաշնակցությանը, որովհետև այդ կուսակցությունն այն ուժը չէ, որ կարողանաս հետը վարագույրների հետևում ինչ-որ բան պայմանավորվել: ՀՅԴ-ն ունի իր կոնկրետ քաղաքական դիրքորոշումները և այդ ճանապարհով գնում է: Եվ քանի որ ՀՅԴ-ն սահմանադրական փոփոխությունների հետ իր տեսակետը հայտնեց, պիտի հարված ստանար: Իսկ այն քաղաքական ուժերը, որոնք իշխանական ուժի հետ որոշակի համագործակցության միտում են ունենում, մեզ մոտ տարօրինակ երևույթ է տեղի ունենում՝ ստացվում է, որ կուլ գնացին իշխանական ուժերին: Բոլորովին այդպիսի բան չկա, քաղաքական գիտակցությամբ էլ դժվար է դաշնակցականների հետ համագործակցության եզրեր գտնել:
– Բայց չէ՞ որ ՀՅԴ բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանը պարբերաբար գնում է նախագահական և հանդիպումներ է ունենում Սերժ Սարգսյանի հետ: Հավանաբար այդ հանդիպումների ժամանակ էլ համագործակցության հետ կապված հարցեր են քննարկվում:
– Ես կարծում եմ, որ դա դրական պետք է համարել, որովհետև քաղաքական զինանոցը հանդիպումներն են: Քաղաքական դաշտը մեկն է, որտեղ բոլորն իրենց ուրույն դերակատարումն ունենան, բոլորը բոլորի հետ պիտի բաց, շիտակ խոսեն, քննարկեն, վերլուծեն:
– Հայտնի չէ, որ այսօր ընդդիմության որևէ առաջնորդ Ս. Սարգսյանի հետ հանդիպումներ ունենա:
– Կարծում եմ` հենց դրանով էլ ՀՅԴ-ն առանձնանում է: Կան նաև ռազմավարական խնդիրներ, որ ընդդիմադիր և իշխանական ուժերը պետք է որոշակի վերլուծությունների դաշտ ստեղծեն: Մեզ մոտ եթե ընդդիմություն ես՝ սև ես, եթե իշխանություն ես՝ սպիտակ ես, և որևէ հարաբերություն չպիտի ունենաս: Ես չեմ կարծում, որ քաղաքական դաշտում անհրաժեշտաբար պիտի թշնամություն առաջանա, և միշտ էլ ասում եմ, թե մեր մեջ թշնամիներ չպետք է որոնենք, պիտի կարողանանք համագործակցել:
– Իշխանությունների համար որքա՞ն է նպաստավոր այս իրավիճակը, երբ ՀՅԴ-ն ոչ ներսում է, ոչ դրսում, երբ եռյակը հոկտեմբերի 10-ի հետ ինչ-որ պլաններ է մշակում:
– Եթե քառյակի հիմքում լիներ որևէ դաշինք կամ միավորում, ձեր հարցադրումը ճիշտ կլիներ: Քառյակն ասում է, որ կան խնդիրներ, որոնց դեպքում մեր ուժերը համատեղում ենք: Իսկ եթե կան խնդիրներ, որ քառյակի ուժերից որևէ մեկը չի ցանկանում մասնակից դառնալ, դա հետագայում չի խանգարում, որ որևէ համագործակցություն լինի:
– Սպասո՞ւմ եք, որ քառյակից ՀՅԴ-ի դուրս գալուց հետո եռյակը շատ ավելի կուռ դառնա, իշխանություններին ավելի հստակ պահանջներ ներկայացնի:
– Մենք, իրոք, կունենայինք դասական ընդդիմություն, եթե բոլորը համախմբվեին և մեկ նշանակետ ունենային: Բայց նրանք նախ տարբեր գաղափարախոսություն ունեն, քառյակը ոչ թե գաղափարական առաջնորդության խնդիր ունի, այլ միայն օրվա կոնկրետ սկզբունքները վերլուծելու խնդիր ունի: Ես կարծում եմ` ինչ-որ մի հանգամանք էլ կլինի, որ եռյակի մի այլ ուժ էլ փորձի առանձին մտածողություն դրսևորել: Եվ կարծում եմ, որ դա դեմ չէ քառյակի սկզբունքներին:
– Դուք կարծում եք, որ դա կլինի «Ժառանգությո՞ւնը», ինչպես ենթադրվում է որոշ խոսակցություններում:
– Չեմ կարող ասել, որովհետև կապված ներքին քաղաքական իրողությունների հետ կուսակցություններն անընդհատ փոխում են իրենց ռազմավարությունը, և` նայած, թե ինչ խնդիր է առաջանում: Այսինքն` չկա կոնկրետ սկզբունքների մի շարք, որի շուրջ հավաքված լինեն այդ ուժերը:
– Կարծիք կա, որ իշխանություններին շատ անհրաժեշտ էր, որ ՀՅԴ-ն պաշտպաներ իրենց նախաձեռնած սահմանադրական փոփոխությունները: Հակառակ դեպքում Հանրապետական կուսակցությունը կմնար մենակ, և սահմանադրական փոփոխություններն էլ լեգիտիմության խնդիր կունենային:
– Ես այդ կարծիքին չեմ. հենց սկզբից՝ 90-ական թվականներից ՀՅԴ-ն խորհրդարանական կառավարման մոդելն է առաջարկել: Նույնիսկ երբ ՀՅԴ-ն կոալիցիայում էր, նրանց առաջնակարգ խնդիրներից մեկը կառավարման մոդելը փոխելն էր: Երևի այդ հիմքով նախագահական մոդելը դարձավ կիսանախագահական: