1991թ. սեպտեմբերի 21-ին նախորդած այս կարծիքների-տեսակետների-դիրքորոշումների պատառիկների հրապարակումը մեկ նպատակ ունի` վերհիշեցնել այն օրերի ոգին…
Ամենայն Հայոց Հայրապետ Վազգեն Ա Վեհափառի կոչը
Կամոքն Աստծոյ և մեր ազատատենչ ազգի, յառաջիկայ Սեպտեմբերի 21-ին, մեր նորածին հանրապետութեան քաղաքացիները պիտի պատասխանեն անկախութեան հրաւէրին, միաձայն ու բարձրաձայն յայտարարելով` Այո:
Հրանտ Մաթևոսյան
Անկախությունը հանրապետություն ընկած պատուհաս չէ` որ ամենքիս ու ամեն ինչ տակնուվրայեր և Հայոց աշխարհով անցնող փրկիչ չէ` որ փեշերից կախվելով խնդրեինք չանցնել, կուռք դարձնեինք ու պաղատանքի ծնկեինք: Անկախությունը հանրապետության բոլոր ուստրերի ու դուստրերի ամենօրյա, ամենժամյա` համարիր ճորտական աշխատանքն է, հենց որն էլ մեզ բոլորիս տեր կկարգի միմյանց ու այս երկրին, որն արդեն ոչ ոքի չենք զիջի:
Աղասի Այվազյան
Մարդկության մեծ մասին հատուկ է անհատի ստորադասության բարդույթը, բայց կա մի ազգ (մենք), որ տառապում է ազգային ստորադասության բարդույթով: Եզակիական պարադոքսալ մի վիճակ, երբ առանձին-առանձին, յուրաքանչյուր հայ իրեն զգալով որպես բարձրագույն իսկություն, ի բնե, դրսևորելով իր կամքի գերակայությունը, բոլոր ժամանակներում իր շնորհներով մրցության մեջ մտնելով աշխարհի տարբեր ժողովուրդների անհատների հետ, ունենալով պատմության ընթացքը կարգավորելու սեփական առաքելության ներշնչանքը, իր հավաքական դրսևորույթի մեջ անվստահ է: Անբացատրելի մի երևույթ, միստիկական մի հարց, որը չի կարող բացապարզվել նույնիսկ մեր այսահար պատմության երկարաձիգ ու վայրիվերո ընթացքով: Եվ այժմ անկախության նկատմամբ մեր Այո-ն, իմ խորին համոզմամբ, փոփոխության առաջին փուլը կարող է հանդիսանալ ազգային մեր կազմախոսության մեջ:
Գոհար Գասպարյան
Այո-ն մենք ըսինք այն ժամանակ, երբ եկանք հայրենիք: Եվ Այո պտի ըսինք միշտ, որովհետևանկախության երջանկաբեր էությունը մենք միշտ երազած ենք ևայնտեղ, ևայստեղ: Եվ մեր սերունդը, որ աշխարհներ ու ճամփաներ տեսած է, գիտե, ի վերջո, ինչ բան է անկախության գրավականը: Իսկ գրավականը մեկն է. այստեղ պետք է բոլորս միասին ըլլանք, հայ ըլլանք ևհասկանանք, որ մեր փրկությունը` մեր միասնականության մեջ է: Պետք է գիտնանք, որ ամսու 21-ին համերաշխաբար մեր հատագա երջանկության առաջին, բայց կարևորագույն քայլը պիտի ընենք: Ուրեմն` անկախությանը` Այո:
Օհան Դուրյան
Պարզ բան է` միայն Այո կարող ենք ասել, ուրիշ քվե տալ չեմ պատկերացնում: Դա միակ ճանապարհն է: Ամբողջ հայության ցանկությունը և Հայաստանում, և արտասահմանում` նույնն է: Ամենքս միասին պիտի Այո ասենք:
Տաթևիկ Սազանդարյան
Իմաստավորված կյանքիս մեծագույն մասը նվիրել եմ ինձ ծնող և սնող ժողովրդին նվիրումով ծառայելուն: Այդ երկար և ձիգ տարիներին եղել են և տխրության ու ուրախության, և հաջողությունների ու անհաջողությունների բազմաթիվ պահեր: Այդ ընթացքում ինձ հետ միշտ կրել եմ հայ ժողովրդին վերծանման վերելքի ճանապարհին տեսնելու փափագը: Եվ այսօր երջանիկ եմ, որ կյանքիս հասունացած տարիներին ինձ բախտ է վիճակվել իմ Այո-ն խառնելով հարազատ ժողովրդիս Այո-ին, վկայակոչել Հայաստանի անկախությունն ու ազատությունը:
Հովհաննես Չեքիջյան
Մենք միահամուռ կերպով մեր առջև դրել ենք հստակ նպատակ` կերտել ինքնուրույն պետականություն: Ու չեմ կարծում, թե հայ ժողովուրդը սեպտեմբերի 21-ին դույզն ինչ կտատանվի իր Այո-ն ասելիս:
Ղազարոս Սարյան
Սեպտեմբերի 21-ին կայանալիք անկախության հանրաքվեն իրավամբ պատմական իրադարձություն է հայ ժողովրդի կյանքում: Համոզված եմ, որ այդ օրը յուրաքանչյուր հայորդի բացառապես Այո կասի` հաստատելով ազատ և ինքնուրույն ապրելու իր կամքը:
Մարո Մարգարյան
Սեպտեմբերի 21-ին ասվելիք Այո-ն մեր ժողովրդի դարավոր փափագն է և բխում է նրա գիտակցված էությունից:
Էդվարդ Միրզոյան
Չեմ պատկերացնում մի հայ, որը դեմ կարող է լինել ազատ, անկախ, ինքնիշխան Հայաստանին, և իմ դիրքորոշումն էլ այս հարցում միանշանակ է:
Համո Սահյան
Էն ո՞ր ոչուփուչը վեր կկենա ու Ոչ կասի իր արյան շրջանառությանը, իր աչքի լույսին, իր արդար հացին, իր պետականության հիմքերին, իր թոռների ու թոռնթոռների մարդավայել կյանքին:
Այո…այս երեք տառերն այսօր իմաստավորում են մեր ազգի երեք հազար տարվա ոգորումներն ու որոնումները:
Վարագ Առաքելյան
Ես արցունքներս չէի կարողանում զսպել, երբ Հայաստանը հայտարարեց Լիտվայի, Լատվիայի, Էստոնիայի և Վրաստանի անկախության ճանաչումը: Հուզմունքով ու սրտի դողով սպասում եմ այն օրվան, երբ աշխարհի որևէ պետություն առաջինը կճանաչի մեր անկախությունը: Երջանիկ եմ, որ 70-ամյա տառապանքներից հետո արժանանալու եմ այդ օրվան:
Թող Աստված օրհնի մեր ժողովրդին, իսկ մենք փառք տանք Աստծուն, որ մեզ արժանացրեց 700 տարվա մեր կիզող տենչանքի իրականացմանը: Անկախությունը մեր հանապազօրյա հացն է, մեր հայրենիքի միավորման միակ գրավականը:
Հակոբ Հակոբյան
Ճիշտն ըսելով` ես արդեն առաջին օրը գնացել եմ մեր տեղամասը և անկախության համար ասել եմ Այո-ս:
Գրեթե 30 տարի առաջ եկա Սովետական Հայաստան և… տեսա, որ ժողովուրդս ապրում է ատելի բռնապետության մեջ: Անկախության իմ երազը պատկերանում էր սովետական վարչակարգի կործանումով:
Այսօր, փառք Աստծո, ազատվեցինք: Մեր ժողովրդի մասնակցությամբ կործանվեց այդ վարչակարգը: Ես արդեն ինձ հոգեպես ազատ և անկախ եմ զգում:
Տիգրան Մանսուրյան
Հազիվ էր մեր դարավոր երազանքն իրականանում, և հայոց պետականության լույսը վառվել էր մեր տանը` էլի մարեց:
Ազգովին մութի մեջ նստած, պատմական որոշում կայացնելու վճռի դեմ-հանդիման, ինքներս մեզ հարցնում ենք` հայոց պետականության լույսը վառե՞նք, թե՞ մութի մեջ նստենք դարձյալ: Սա հա՞րց է:
Վառենք մեր տան լույսերը ու պարզ տեսնենք, թե ինչ ենք անելու: …Որովհետև մեր պատմության մութի մեջ խարխափող էջերն ենք լուսավորելու, լուսավորելու ենք գելի բերանն ընկած ու մութի մեջ կորած մեր ոստանները, լճերը, լեռները: Այս մի բուռ ապրողներովս մենք լուսավորելու ենք մեր հայրերի երազանքը, ու մեր մեծերը, նախնիները մեզ չնչին առիթ անգամ չեն տվել լույսից ամաչելու, վախենալու:
Մեր նախնիների արժանի ժառանգներն ենք, և իհարկե, արժանի ենք հայոց պետականության լույսի մեջ ապրելու:
Այո:
Խորեն Աբրահամյան
…Մենք նախևառաջ պետք է հաստատենք Իբսենի այն ճշմարտությունը, որ նա ասում է «Ժողովրդի թշնամին» պիեսի հերոսի բերանով. «Ուժեղը նա է, ով չի վախենում մենակ մնալուց»: Այո-ն ասելով` մենք առաջին հերթին հույսներս պետք է դնենք մեզ վրա, և այդ Այո-ն կկայանա այնքանով, որքանով պատրաստ կլինենք գոյատևելու, աշխատելու, զոհողությունների ու մաքառումների:
Վիկտոր Համբարձումյան
Ոչ մի կասկած չունեմ, որ սեպտեմբերի 21-ին հայ ժողովուրդը կարտահայտի իր վաղուց հասունացած կարծիքն ու վճռականությունը` ասելով Այո:
Երևի պատմության ընթացքում ոչ մի այլ խնդրի նկատմամբ մեր ժողովուրդն այդ չափով միասնական ու միաձուլ չի եղել տրամադրված: Բոլորս գիտենք, որ անկախ կյանքի ճանապարհին կարող են լինել դժվարություններ: Բայց համոզված եմ, որ մեր միասնականության ուժով դրանք կհաղթահարվեն: Առանց տատանվելու և միասնաբար մոտենանք քվեատուփերին և ասենք` Այո:
Ցանկանում եմ մեր ժողովրդին միասնություն, միասնություն և վերստին` միասնություն: