Հայաստանի Սահմանադրական դատարանն այսօր որոշում է կայացրել Հայաստանում Ռուսաստանի ռազմակայանների տեղակայման ժամկետի երկարաձգման և լիազորությունների ընդլայնման մասին: Սահմանադրական դատարանը որոշել է, որ այդ մասին կնքված հայ-ռուսական պայմանագիրը համապատասխանում է Հայաստանի Սահմանադրությանը:
Հիշեցնենք, որ պայմանագիրը ստորագրվեց 2010 թվականի օգոստոսի 19-ին, ՌԴ նախագահ Մեդվեդևի Երևան կատարած պետական այցի ընթացքում: Ըստ այդմ, Հայաստանում ռուսական ռազմակայանների տեղակայման ժամկետը 25 տարվա փոխարեն սահմանվեց 49 տարի:
Դրանից բացի` պայմանագրում ամրագրվում է, որ Ռուսաստանի ռազմակայանը Հայաստանի զինուժի հետ միասին մասնակցում է Հայաստանի անվտանգության ապահովման գործողություններին: Այլ կերպ ասած, Ռուսաստանը ստանձնում է Հայաստանի անվտանգության երաշխավորի գործառույթը:
Պայմանագիրն արդեն ստացել է Սահմանադրական դատարանի հավանությունը, սակայն դրա վերաբերյալ հարցերը դեռ չեն ստացել իրենց պատասխանները: Մասնավորապես, մինչև այժմ Հայաստանի իշխանությունը որևէ հիմնավոր և տրամաբանական բացատրություն չի տվել, թե ինչու էր հենց այժմ պետք է այդպիսի պայմանագիր, թե ինչու էր պետք երկարաձգել պայմանագրի գործունեության ժամկետը, եթե նախորդ ժամկետի լրանալուն կար դեռևս մոտ տասը տարի:
Հստակ չէ նաև, թե ռուսներն ինչպե՞ս են մասնակցելու Հայաստանի անվտանգության ապահովմանը, ի՞նչ մասնակցություն են ունենալու այդ գործում անհրաժեշտ որոշումների կայացմանը:
Հստակ չէ, թե արդյո՞ք ռուսները այդ պայմանագրով ինչ դիրքորոշում են որդեգրելու Ղարաբաղի հարցում հնարավոր ցնցումների պարագայում:
Պարզ չէ նաև, թե ինչո՞ւ էր պետք պայմանագրով ստանձնել Հայաստանի անվտանգության աջակցության գործառույթ, եթե Հայաստանն ու Ռուսաստանը ՀԱՊԿ անդամ են և անվտանգության սպառնալիքի դեպքում պետք է փոխօգնության շտապեն միմյանց:
Այլ կերպ ասած` հայ-ռուսական այդ պայմանագիրը ավելի շատ հարցեր է առաջացրել, քան պատասխաններ տվել: Այդ հարցերի շարանն ավելացնում են նաև Ռուսաստանում մեկը մյուսին հետևող ահաբեկչությունները: Եթե այդ երկիրը ի զորու չի լինում սեփական տարածքում պաշտպանելու սեփական քաղաքացիներին, ինչպե՞ս է այլ պետության տարաքում պաշտպանելու այլ պետության քաղաքացիների:
Որևէ հստակ պատասխան չստացած այդ հարցերի բազմազանությունը հիմք է տալիս ենթադրելու, որ հայ-ռուսական այդ պայմանագիրը Հայաստանի համար չունի բացատրություն, և ըստ երևույթին միայն ռուսական թելադրանք է, որին ինչպես միշտ պաշտոնական Երևանը ենթարկվել է առանց իրավիճակը իր համար մինչև վերջ հստակեցնելու:
Հատկանշական է նաև այն հանգամանքը, որ պայմանագիրը ստորագրվել է 2010 թվականի օգոստոսին, իսկ Սերժ Սարգսյանն այն Սահմանադրական դատարանի քննությանն է ուղարկել մի քանի ամիս անց միայն:
Ինչո՞ւ հայկական կողմը չէր շտապում այդ բանն անել: Չէ՞ որ խոսքը Հայաստանի անվտանգության համար շատ հեռանկարային հարցի մասին էր, ինչպես փորձում էր հանրությանը համոզել իշխանությունը: Մինչդեռ այդ տևական դադարը` ստորագրումից մինչև Սահմանադրական դատարան, վկայում է, որ չափազանց լուրջ հարցի վերաբերյալ այդ պայմանագիրը կնքվել է` ընդամենը իրավիճակից ելնելով, պահի կոնյուկտուրայի թելադրանքով:
Այժմ պայմանագիրն ուղարկվելու է խորհրդարանի վավերացմանը: Թեև դժվար է ակնկալել, որ առաջացած հարցերը պատասխան կստանան խորհրդարանական քննարկումներում: Խորհրդարանական մեծամասնությունն ընդամենը կատարելու է այն ցուցումները, որոնք կգան նախագահականից: Լավագույն ապացույցը օտարալեզու դպրոցների մասին օրինագծերի քննարկումներն էին, որոնք խորհրդարանում պարզապես «դակվեցին»:
Ի դեպ, հիշատակման է արժանի նաև այն, որ ռազմակայանների մասին հայ-ռուսական պայմանագրին զուգահեռ կնքվեց նաև թուրք-ադրբեջանական համանման մի փաստաթուղթ, որով Թուրքիան ու Ադրբեջանը ռազմական փոխօգնության պարտավորություն ստանձնեցին: