Այսօր իր հավատարմագրերը հանձնելով Սերժ Սարգսյանին՝ Օմանի Սուլթանության նորանշանակ դեսպան Մուհամմադ Աուադ Աբդ ալ-Ռահման ալ Հասանին նշել է, որ ամբողջ արաբական աշխարհում հայերը ճանաչված են և տարբեր ոլորտներում իրենց գործունեությամբ հարգանք են վայելում:
Զուտ հայտարարությունն ինքնին միայն արարողակարգային միջոցառման մաս է, որ ասում են ու անց կենում: Սակայն խնդիրը ներկայումս արաբական աշխարհում և ընդհանրապես աշխարհում տեղի ունեցող տրանսֆորմացիաների ֆոնին բավական հետաքրքիր է:
Արաբական աշխարհը փոխվում է, փոխվում են այդ աշխարհում առկա հասարակական ընկալումները, աշխարհայացքը, մտածողությունը: Հետևաբար, փոխվում են նաև այլ ժողովուրդների հետ փոխհարաբերության չափանիշները:
Արաբական աշխարհում ներկայումս տեղի ունեցող գործընթացները նաև այդ նոր չափանիշների ձևավորման գործընթաց են: Ահա այդ առումով հարկ է մտածել, թե նոր արաբական աշխարհում ինչպիսին պետք է լինի հայության հանդեպ ձևավորվող վերաբերմունքը:
Չէ՞ որ սա շատ կարևոր է՝ նկատի ունենալով արաբական երկրներում հայկական բազում համայնքների գոյության փաստը, ինչպես նաև զուտ պետության տեսանկյունից նկատի ունենալով, որ ժամանակակից աշխարհում կարծես թե որոշակի նոր դեր է ստանում արաբական մեծաթիվ աշխարհը:
Այդ տեսանկյունից կարևոր է այն պահվածքը, որ հայերը դրսևորում են արաբական աշխարհում տեղի ունեցող գործընթացների հանդեպ, որովհետև հենց այդ պահվածքն է արաբական նոր մտածողության, նոր աշխարհընկալման համար լինելու ելակետայինը հայերի հանդեպ նոր վերաբերմունքի ձևավորման առումով: Ինչպիսին է այդ պահվածքը:
Երբ հարցը դիտարկում ենք այս կտրվածքով, ապա տեսնում ենք անհանգստացնող լուրջ միտումներ: Օրինակ՝ Եգիպտոսում տեղի ունեցած հսկայական քաղաքացիական հուզումների, հսկայական բողոքի պայմաններում որևէ կերպ չդրսևորվեց Եգիպտոսի հայ համայնքի կեցվածքը: Այդպես էլ հասկանալի չդարձավ, թե որտեղ է եգիպտահայ համայնքը, ինչ է նա մտածում երկրում տեղի ունեցող փոփոխությունների մասին, որոնք անխուսափելիորեն մոտենում էին:
Ավելին, այդ օրերին հայկական մեդիա-միջավայրում ի հայտ եկած մի քանի վերնագրեր և տեղեկություններ ուղղակի առավել քան ապշեցուցիչ էին իրենց բովանդակությամբ: Եգիպտոսն ալեկոծվում էր, մինչդեռ հայկական համայնքից ընդամենը ստացվում էր տեղեկություն, որ եգիպտահայերն ապահով են, և նրանց կյանքին վտանգ չի սպառնում:
Իհարկե, նրանց կյանքը իսկապես պետք է թանկ լինի բոլորիս համար, ինչպես յուրաքանչյուր անմեղ մարդու կյանքը: Բայց խնդիրն այն է, որ եգիպտահայերը Եգիպտոսի քաղաքացիներ են, և գլխավորը պետք է լինի ոչ թե նրանց ինչ-որ տեղ ծվարելը, մինչև անցնի վտանգը, այլ նոր Եգիպտոսի կերտման գործընթացին ակտիվ մասնակցելը, որպեսզի այդ Եգիպտոսում հայկական համայնքը ունենան իր տեղն ու դերը, իր կշիռը:
Այլապես, հակառակ պահվածքը հանգեցնում է նրան, որ, նույն եգիպտահայ համայնքի օրինակով, տեսնում ենք պատմական կտրվածքով՝ եգիպտահայության թե՛ թվաքանակը, թե՛ դերը Եգիպտոսի կյանքում աստիճանաբար նվազել է գրեթե զրոյականության աստիճանի:
Ներկայիս իրադարձությունները հայության համար շանս էին՝ ցույց տալու, որ իրենք իսկապես քաղաքացի են, որ իրենք պատրաստ են և կարող են արաբների հետ միասին աշխատել նոր Եգիպտոս կառուցելու ուղղությամբ: Նոր իրադարձություններն առիթ էին, որ հայերը վերականգնեին այն հետընթացը, որ Եգիպտոսի կյանքում ունեցել են տարիների ընթացքում:
Սակայն հայությունը պասսիվ մնաց այդ ամենի հանդիման, հայությունն իրեն բնորոշ կերպով ամփոփվեց սեփական թավայի մեջ, «իջավ ջրի հատակը»: Բայց այդ պահվածքը տարիների ընթացքում ոչ թե անցկացնում է վտանգները հայության տարբեր համայնքների համար, այլ խորացնում դրանք՝ կտրելով համաշխարհային զարգացումների կոնտեքստից:
