Այսօր Русский Репортер կայքը, որը հանդիսանում է Wikileaks-ի գործընկերը Ռուսաստանում, հրապարակել է Երևանում ամերիկյան դեսպանատան հերթական փաստաթուղթը, որտեղ ԱՄՆ դեսպան Մարի Յովանովիչը պատմում է Հայաստանում քրեական «ռազբորկաների» մասին, որոնք տեղի են ունեցել 2008 թ. հոկտեմբերին:
Ըստ փաստաթղթի` 2008 թ. հոկտեմբերին մեկը մյուսին հաջորդած սպանությունները թույլ տվեցին ընդդիմությանը Հայաստանն անվանել «քրեական պետություն»: Դեպքերը, որոնց անդրադարձել է Յովանովիչը, վերաբերում են հոկտեմբերի 24-26-ը տեղի ունեցած հանցագործություններին` մեկ սպանություն Երևանում, չորսը` Սպիտակում, իսկ մեկ օր անց Ստեփանավանում քաղաքական հակառակորդները քիչ էր մնում սպանեին Ստեփանավանի քաղաքապետին: Հարձակումների պատճառներն այդպես էլ անհայտ մնացին: Յովանովիչը նաև նշել է, որ Երևանում հարձակման են ենթարկվել օտարերկրյա բիզնեսմենը (Հայփոստի հոլանդացի կառավարիչը) և Ուկրաինայի դեսպանը, ինչը, հավանաբար, կապված է նրանց բիզնես և դիվանագիտական գործունեության հետ:
Այնուհետև Յովանովիչն անդրադարձել է Սպիտակի և Ստեփանավանի հանցագործություններին: Սպիտակի սպանությունների մասին նա ասում է, որ այդ քաղաքում վերջերս են ավարտվել քաղաքապետի ընտրությունները, և այդ հանցագործությունը, հնարավոր է, կապված լինի քաղաքական գործունեության հետ: Սակայն վանաձորյան հ/կ-ների ներկայցուցիչները հերքել են այդ ենթադրությունը` կապելով այդ հանցագործությունը քրեական «ռազբորկաների» հետ:
Ստեփանավանի քաղաքապետ Սարգիս Ղարաքեշիշյանի վրա կատարված հարձակման վերաբերյալ ասվում է, որ չորս անգամ ընտրված Ստեփանավանի քաղաքապետը ամենաերկարակյաց քաղքապետն է Հայաստանի նորանկախ պետության պատմության ընթացքում: Դեսպանատան կցորդին Ստեփանավանի ոստիկանությունից հայտնի է դարձել, որ այն զենքը, որով Ղարաքեշիշյանը պատասխանել է հարձակվողներին, քաղաքապետը կրել է անօրինական, ինչը հակասում է Հայաստանի գլխավոր դատախազության կողմից տարածված հաղորդագրությանը, որը հետևել է Ղարաքեշիշյանի վրա հարձակմանը:
Փաստաթղթում նշվում է նաև 2008 թ. հոկտեմբերի 26-ի սպանության մասին, ինչպես նաև մի դեպքի մասին, որին մասնակցություն է ունեցել Սերժ Սարգսյանի եղբորորդին` հղում անելով թերթերին, որոնք եղբորորդուն նշում էին որպես կռիվը հրահրողի:
Յովանովիչը փաստաթղթում նաև նշել է, որ Հայ ազգային կոնգրեսը արձագանքել է բոլոր այս հանցագործություններին` մեջբերելով հատվածներ ՀԱԿ-ի հայտարարություններից:
Փաստաթղթում անդրադարձ կա նաև Հայփոստի հոլանդացի կառավարիչ Հանս Բունի վրա կատարված հարձակմանը: Նշվում է, որ Բունը լուրջ վնասվածքներ է ստացել, որից հետո նրան «փախցրել են» Հայաստանից: Բունը Հոլանդիայի դեսպանատան աշխատակիցներից մեկին ասել է, թե հնարավոր է, որ դա մահափորձ է եղել: Հարձակվողները նրանից գողացել էին նաև 400 եվրո գումար և քրեդիտ քարտեր: Ամերիկացի դիվանագետը նշում է, որ սա Բունի վրա առաջին հարձակումը չէր: Բունը և նրա ընկերությունը դժվարությունների առաջ են կանգնել Հայփոստում կարգ ու կանոն հաստատելու գործում, երբ սկսել են պայքարել համակարգում ծաղկող կոռուպցիայի և հափշտակությունների դեմ: Փաստաթղթում ասվում է, որ երկրորդ հարձակումը, հավանաբար, վեժխնդրության հողի վրա էր կատարվել:
Յովանովիչը Ուկրաինայի դեսպանի վրա հարձակումը կապում է Հայաստանի կառավարության և դեսպանի ունեցած հակասությունների հետ: Դեսպանը պատրաստվում էր հոկտեմբերի 20-ին Երևանում անցկացնել Հոլոդոմորի հետ կապված միջոցառում, ինչին Հայաստանի կառավարությունը փորձել է խոչընդոտել և չեղյալ համարել: Բանն այն է, որ այդ օրը Հայաստան էր ժամանում Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևը, և Հոլոդոմորի միջոցառումը վատ կընդունվեր ռուսական կողմից: Դեսպանը ամերիկացիներին պատմել է, որ հոկտեմբերի 19-ին իրեն կանչել են արտաքին գործերի նախարարություն, որտեղ նախարարը հորդորել է դեսպանին չեղյալ համարել Հոլոդոմորի միջոցառումը: Դեսպանը հրաժարվել է դա անել, որից հետո նրա բացակայության ժամանակ ներխուժել են նրա բնակարան, ջարդուփշուր են արել շատ իրեր, սակայն շատ բան չեն հափշտակել: Դեսպանը հայտնել է նաև, որ սա, հավանաբար, իրենց վախեցնելու փորձ է եղել: Հոլոդոմորի հարգանքի միջոցառմանը ոչ մի պաշտոնատար անձ չի եկել, իսկ Հ1-ով ցուցադրված ռեպորտաժում այն անվանվել է «այլանդակ» և «կրկեսի նման»:
Մեկնաբանությունների մեջ դեսպանը նշում է, որ Երևանն ու Հայաստանը ավանդաբար անվտանգ են եղել սովորական քաղաքացիների և ժամանող օտարերկրացիների համար: Անօրինականությունը նոր բան չէ Հայաստանում, հատկապես քաղաքական, տնտեսական և քրեական ոլորտներում: Վերջին ժամանակներս ավելացել են հարկահանների և մաքսավորների սպանությունները: Միջադեպեր են տեղի ունենում օլիգարխների, գեներալների և նրանց երեխաների ու բարեկամների հետ: Այդ մարդիկ հաճախ սովորական քաղաքացիների հետ իրենց շփումներում իրենց վեր են դասում օրենքից:
Սակայն դեսպանը նոր երևույթ է համարում դիվանագետի և օտարերկրացու վրա հարձակումները: Դեսպանատան եզրակացության մեջ նաև նշվում է, որ ԱՄՆ դեսպանատան աշխատակիցների բնակարաններ էլ են թալանվել, սակայն դեսպանի տան վրա հարձակումը, որը հովանավորվում է կառավարության կողմից, արդեն չափից դուրս է: Դեսպանատունը հետևում է այսօրինակ դեպքերին և պարզելու է՝ արդյոք սրանք շարունակական բնո՞ւյթ են կրելու, թե՞ առանձին դեպքեր էին:
