«Առաջին լրատվականի» զրուցակիցն է ԵԽԽՎ հայկական պատվիրակության անդամ Զարուհի Փոստանջյանը:
ԵԽԽՎ Բյուրոն երեկ որոշում է կայացրել՝ համաձայն 1416 բանաձևի վերստեղծել ԼՂ հարցով ԵԽԽՎ ենթահանձնաժողովը: Իսկ դրա նախագահ է նշանակվել իսպանացի պատգամավոր, «Եվրոպայի դեմոկրատների և լիբերալների ալյանս» խմբի անդամ Ջորդի Խուգլա ի Կոստան: Տհաճ անակնկալների շարքը, սակայն, այսքանով չի ավարտվում. ԵԽԽՎ-ում ընդունված 1787 բանաձևի համաձայն` Հայաստանը դասվում է Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի որոշումներ չկատարող երկրների շարքին: Այդ ցանկում Հայաստանի հայտնվելու պատճառը «Ա1+» հեռուստաընկերության հետ կապված Եվրոպական դատարանի որոշումն է, որը մինչ օրս չի կատարվել: Հիշեցնենք, որ 2008 թվականին ԵԴ-ն որոշել էր, որ «Ա1+» անկախ հեռուստակայանի եթերազրկումը հակասում է Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 10-րդ հոդվածին, և դատարանը պարտավորեցրել էր վերականգնել խախտված իրավունքները, ինչը, սակայն, առայսօր չի արվել: ԵԽԽՎ-ում տեղի ունեցածի մասին զրուցեցինք Ստրասբուրգում գտնվող ԵԽԽՎ հայկական պատվիրակության անդամ Զարուհի Փոստանջյանի հետ:
– Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք ԵԽԽՎ 1787 բանաձևը, որտեղ ՀՀ-ն դասվում է ԵԴ որոշումները չկատարող երկրների շարքին. Ձեր կարծիքով, ի՞նչ հետևանքներ կունենա բանաձևը:
– ԵԽԽՎ-ում ընդունվել է ոչ միայն 1787 բանաձևը, այլև՝ հանձնարարական, որտեղ նշված է, որ Նախարարների կոմիտեն պետք է ավելի գործուն միջոցներ, ճնշումներ գործադրի բանաձևում մատնանշված երկրների հանդեպ, որպեսզի կյանքի կոչվեն ԵԴ վճիռները: Բացի այդ, հանձնարարականում նշված է, որ պետք է ԵԽ անդամ պետություններն իրենց ազգային մեխանիզմները մշակեն, վերահսկեն ու պարզեն, թե ինչ պատճառով չեն կատարվում Մարդու իրավունքների ԵԴ որոշումները: Հանձնարարականում կան մի շարք կետեր, որոնք հստակ դիրքորոշում են պարունակում՝ անդամ պետությունների կառավարություններին ճնշման ենթարկելու վերաբերյալ:
– Ձեր կարծիքով, ի՞նչ ճնշումների, ի՞նչ գործուն միջոցների մասին է խոսքը:
– Ամենայն հավանականությամբ Մարդու իրավունքների ԵԴ կողմից նորից որոշումներ կլինեն: Բացի այդ, այստեղ կա սերտ համագործակցություն ԵԽԽՎ մարդու իրավունքների հանձնակատարի և ԵԱՀԿ խոսքի ազատության հատուկ ներկայացուցչի գրասենյակի միջև, քանի որ պաբերաբար քննարկման առարկա են դառնում խոսքի ազատության հետ կապված խնդիրները, և այդ համատեքստում ՀՀ իշխանություններին համապատասխան հարցադրումներ ու պահանջներ կհղվեն:
– Իսկ պատժամիջոցները, որոնց մասին խոսվում է, արդյո՞ք կենթադրեն ԵԽԽՎ հայկական պատվիրակությանը ձայնի իրավունքից զրկել կամ պատվիրակության որոշակի իրավասություններ նվազեցնել:
– Ցավում եմ, որ սևեռվել են միայն մեկ պատժամիջոցի՝ պատվիրակությանը ձայնի իրավունքից զրկելու վրա: Սակայն չպետք է մոռանալ, որ Մարդու իրավունքների ԵԴ որոշումը նույնպես պատժամիջոց է, և դրանք վերաբերում են ոչ միայն օրենսդրության փոփոխություններին, այլև՝ պատիժ է նախատեսվում գումարային տեսքով, այսինքն՝ պետությանը տուգանում են: Ես կարծում եմ, երբ տուգանեն այս իշխանություններին, այդ ժամանակ արդեն պատժամիջոցներն ազդեցություն կունենան, քանի որ իշխանություններն ամենաշատը վախենում են գումարներ կորցնելուց: Այդ դեպքում արդեն իշխանությունները կգնան որոշակի զիջումների:
– ԵԴ-ում են գտնվում նաև քաղբանտարկյալներից շատերի գործերը: Ձեր կարծիքով, կարո՞ղ է արդյոք ԵԽԽՎ-ում ընդունված 1787 բանաձևը որոշակի ազդեցություն ունենալ ԵԴ-ում գտնվող գործերի քննության վրա:
– Ուզում եմ հիշեցնել, որ ԵԴ-ում են գտնվում նաև մարտի 1-ի զոհերի հարազատների բողոքները: Ժամանակին ԵԴ-ն Հրանտ Դինքի սպանության համար մոտ 150 հազար եվրոյով է տուգանել Թուրքիայի Հանրապետությանը: Նման դեպքում, կարծում եմ, մարտի 1-ի զոհերի հարազատների դիմումները կբավարարվեն, քանի որ ՀՀ-ում պետության կիրառած ապօրինի ուժի հետևանքով մարդիկ են զոհվել: Այս զեկույցը ազդեցություն կունենա նաև քաղբանտարկյալների դիմումների հարցում: Զեկույցում առկա գնահատականները խոսում են այն մասին, որ մենք գտնվում ենք արատավոր բարք ունեցող երկրների շարքում: Իսկ թե ինչ ազդեցություն կունենա այս զեկույցը քաղբանտարկյալների դիմումների վրա, ցույց կտա ժամանակը:
– ԵԽԽՎ Բյուրոյի նիստում որոշում է կայացվել՝ վերստեղծել ԼՂ հարցով ենթահանձնաժողովը: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք այդ որոշումը:
– Այդ որոշմանը դեմ են եղել միայն ՀՀ պատվիրակության անդամները: Մենք մեր որոշման մասին տեղյակ ենք պահել գրավոր, սակայն մեր դիրքորոշումը որևէ դեր չկատարեց: Հանձնաժողովը սկսելու է իր գործունեությունը, ունի իր ղեկավարը: Ես նրա հետ խոսել եմ այսօր (հունվարի 28-ին), բայց չեմ կարծում, որ հանձնաժողովը որևէ դրական ազդեցություն ունենա ԼՂ խնդրի վրա, դրական դեր կատարի. ԵԽԽՎ-ն ո՛չ նման առաքելություն ունի, ո՛չ փորձ, ո՛չ մանդատ՝ ԼՂ խնդրում գործունեություն ծավալելու համար: Այդ հարցը պետք է լուծվի միայն ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մանդատի ներքո:
– Ի՞նչ եք կարծում՝ ո՞վ է մեղավոր ԼՂ ենթահանձնաժողովի վերստեղծման հարցում: Արդյո՞ք ՀՀ իշխանությունները չեն պատասխանատու, թե՞ ԵԽԽՎ-ն, որը չլսեց հայկական պատվիրակության բողոքի ձայնը:
– Մեղքը ԵԽԽՎ վրա գցելն արդարացի չէ. մենք պետք է վաղուց հասկացած լինեինք, որ Արցախի Հանրապետությունն առանձին պետություն է, որն իրավասու է, կարող է և ինքը պետք է հանդես գա իր համար, այլ ոչ թե իր անունից խոսի ՀՀ-ն: Դրա համար էլ ես նախաձեռնել էին Արցախի ճանաչման վերաբերյալ գրավոր հայտարարություն, որի տակ ԵԽԽՎ 30 պատգամավոր է ստորագրել:
Ենթահանձնաժողովի ստեղծումը, իմ կարծիքով, մեր դիվանագիտության ձախողումն է: Չավուշօղլու-Դավութօղլու տանդեմը կարողանում է օգտագործել պահն ու ամեն ինչ անել՝ ի շահ իրենց կայսրության: Իսկ մենք ի սկզբանե փորձ չարեցինք ձախողելու Չավուշօղլուի՝ ԵԽԽՎ նախագահի պաշտոնում ընտրվելը: Ցավոք սրտի, կատարվածը դրա հետևանքն էր, մանավանդ, որ խնդիրը դեռ 2005թ.-ից եկող արմատներ ուներ: Կարծում եմ՝ այսքանից հետո մենք պետք է սթափվենք ու ավելի նախաձեռնողական քաղաքականություն իրականացնենք:
