Արցախյան պատերազմում հաղթանակ տոնելու գործում մեծ է եղել պատերազմի դաշտում զոհված տղաների հաղորդած հոգեւոր ուժը: Այս մասին մեզ հետ զրույցում նշեց հանրապետական ԱԺ պատգամավոր, ՀՀ Աֆղանստանի պատերազմի վետերանների միության նախագահ Արմեն Մխիթարյանը:
-Դուք ի սկզբանե եղել եք պետության եւ բանակի կայացման հիմքերում, ինչպե՞ս ծնունդ առավ արդեն 19 ամյա հայոց բանկը: Ձեր երազած բանակի քանի տոկոսն եք համարում իրականացած:
-Մեր բանակը ստեղվեց ազգային ազատագրական պայքարի թոհ ու բոհով, ինչի արդյունքում այսօր լավ եւ պինդ բանակ ունենք, որը արյունով է ստեղծվել, կռված տղաների հերոսության գնով է ստեղծել, ամբողջ հայ ժողովրդի միասնության շնորհիվ է ստեղծվել: Շատ հերոս տղաներ էլ, որոնք բանակաստեղծման տարիներին եղել են, ստեղծել են հայոց բանակը այսօր ցավոք սրտի մեզ հետ չեն, սկսած Սպարապետ Վազգեն Սարգսյանից: Իսկ այսօրվա բանակը իմ երազած բանկի 80 տոկոսին է համապատասխանում:
-Պատերազմի դաշտում մեր մարդկային թվաքանակը հակառակորդի հետ անհամեմատելի էին: Ինչի՞ արդյունքում մեզ հաջողվեց հաղթանակ տանել:
-Գիտեք ինչ, մեր կորցրածը, մեզանից հեռացած ընկերների հոգիներն էին մեզ ուժ տալիս: Միաժամանակ այն տարիներին ազգային միասնություն կար, ի տարբերություն մեր թշնամիների, ինչի արդյունքում մենք հասանք հաղթանակի: Քիչ տեխնիկայով, քիչ զինամթերքով, քիչ մարդկային ուժով կարողացանք հաղթել մեզանից երկու, երեք անգամ շատ զինված ադրբեջանական բանակին: Բացի այդ, այդ կռիվը մեր դարերի երազանքն էր: Մենք 1000 տարվա մեջ առաջին անգամ կարողացանք հող ազատագրել, հող գրավել: Այսօր ես ուրախանում եմ հայկական բանակով: Ես կցանկանայի, որ մեր բանակը ավելի մարտունակ լիներ, այդ «չեպեներն» ու պատահարները չլինեին: Իսկ առանց կորցրած ընկերների հոգու հաղորդած ուժի միանշանակ չէր լինի հաղթանակը, ավելին` անիմաստ կլիներ ապրելը: Առանց դրա, որքան էլ տարօրինակ հնչի, մենք չէինք կարող մատաղ սերունդ դաստիարակել, առանց դրա մենք ռազմահայրենասիրական ոգի չէինք կարող մտցնել մեր բանակի, մեր զինվորների, մեր սպաների մեջ:
-Պատերազմ բովով անցնե՞լ է ավելի դժվար, թե՞ դրանից հետո ապրելը:
-Հավատացեք, որ ավելի դժվար է պատերազմից հետո ապրելը: Ճիշտ է մենք մեր հայրենիքն ենք ազատագրել, բայց մարդկային կորուստներ ենք տեսել ու տվել: Այդ կորուստը ինչ որ տեղ, թեեւ, արդարացված է, բայց անհնար է լրացնել:
-Իսկ ինչպե՞ս էիք տոնում հաղթանակները:
-Դե ուրախանում էինք ամեն մի գյուղի, ամեն մի բարձրունքի ազատագրման համար, հասկանալով հանդերձ, որ մեր փոքր հայրենիքը եւս մի քանի մետրով ավելացրինք: Տղաները պարում էին երգում, առանձնանում, բայց այդ ուրախությունը լիաթոք չէր, քանի որ ցանկացած նոր մետրի գրավման հետ տղաներ, ընկերներ էինք կորցնում: Մեր ուրախությունը տխրությամբ էր զուգորդվում: Բայց հոգու հույս կար, որ տարիներ հետո մեր ազգը ավելի լավ է ապրելու, հասկանում էինք, որ այդ ամենը պետք է եւ, ինչ որ տեղ արդարացված: Աֆղանստանում, երբ կռվում էինք կարծես, թե ուրիշ երկրի, ուրիշ պետության համար լիներ: Միաժամանակ միշտ երազել ենք, որ մեր կռիվը մեր հայրենի հողի, մեր տարածքների համար լինի` Արեւմտյան Հայաստանի, Արցախի եւ մնացած տարածքների: Եւ այդ բախտը մեզ վիճակվեց:
-Դուք կռվել եք նաեւ Աֆղանստանում: Հետո Արցախում զգացե՞լ եք հայրենի հողի ուժի զորությունը:
-Հողի ուժը անգնահատելի է, հողը հիմա էլ է ուժ տալիս: Մեր, մեր երեխաների, մեր մատաղ սերնդի արմատները մեր հողի մեջ են, մեզ այս հոն է ծնել ու սնում: Եթե հեռանում ենք այս հողից մի երկու երեք սերունդ հետո մենք կորցնում ենք այդ արմատ ասվածը: Տարիներ առաջ մեր պապերը, ինչ ինչ պատճառներով կորցրել էին այդ հողերը ու մեր սերունդին բախտ վիճակվեց այն ազատագրել: Ասեմ, որ ամեն սերնդի բախտ չի վիճակվում հետ բերել կորցրածը: Բայց մենք Ազատագրեցինք Արցախը եւ ես երջանիկ եմ դրանով:
-Ըստ ձեզ պետությունը առավելագույնը անում է բանակի կայացման, զինվորների ինտելեկտը բարձրացնելու ուղղությամբ:
-Եթե ասենք համակարգը իդեալական է, թե ոչ, ապա պետք է արձանագրենք, որ իհարկե, ոչ: Անելիքներ դեռ շատ կան:
-Որո՞նք են մեր բանակի հիմնական արատները: Վերջին բացահայտումները խոսում են այն մասին, որ գրեթե ամենաթող վիճակ է:
-Գիտեք ինչ, ես չեմ ցանկանում կրկնվել այն շաբլոն խոսքով, որ բանակը մեր հասարակության հայելին է: Բանակը գործող մի մարմին է: Ես երկար ժամանակ եղել եմ Պենտագոնում ամերիկյան բանակի հատուկ մի բաժին էին բացել մոտ 30 աշխատողներով աշխարհի համարյա բոլոր հեռուստաալիքները այնտեղ ունեին իրենց ներկայացուցիչները, ովքեր ֆիքսում էին բանակի շարժը եւ ավելի ինֆորմացված էին, քան բանակի ղեկավարությունը, թե ամերիկյան բանակում, ինչ է կատարվում: Այնպես, որ բանակը գործող մարմին է եւ հնարավոր է ամեն ինչ: Դժվար է հասնել իդեալական մակարդակի: Աշխարհում, չկա մի բանակ, որ իդեալական մակարդակի վրա լինի: Յուրաքանչյուր բանակում էլ բացասական դեպքեր լինում են: Ցավոք սրտի որոշ դեպքերում այդ դեպքերը պարբերաբար եւ հաճախակի են լինում: Հիմա այս է:
-Հայաստանի իրականության պայմաններում պրոֆեսիոնա՞լ բանակի կողմնակից եք, թե՞ պարտադիր զորակոչման:
-Լավ կլիներ, որ պետությունը այնքան հարստանար, որ մենք ունենայինք պրոֆեսիոնալ բանակ: Գիտեք ինչ, պարտադիրի դեպքում անցանկալի դեպքերը ավելի քիչ կլինեին: Տվյալ զինվորականը, սպան 5 անգամ ավելի շատ աշխատավարձ ստանալով հանդերձ կգիտակցեր, որ դա է իր գործն ու մասնագիտությունն է: Միաժամանակ հանգիստ լինելով, որ իր ընտանիքը, ծնողները երեխաները ֆինանսապես ապահով են: Իսկ այն երեխաները, ովքեր գիտակցում են, որ երկու տարով գնալու են մի մասը գլուխ է պահում, մի մասի համար դժվար է: Այնինչ պրոֆեսիոնալ բանակում զինվորականը իր մասնագիտությամբ կզբաղվի: Իսկ զինվորների վրա այսօր ավելի քիչ գումար է ծախսվում, քան պրոֆեսիոնալ բանակի վրա անհրաժեշտ կլինի ծախսել: Այսօր պրոֆեսիոնալ բանակ ամեն երկիր չէ, որ ունի: Ռուսաստանը այդքան հարուստ լինելով հանդերձ դեռ աշխատում է այդ ուղղությամբ:
-Բանակն իրավունք չունի քաղաքականացված լինել, բայց մեզ մոտ հակառակն է:
-Իհարկե , պետք փոխկապակցված չլինեն: Բանակը ավելի շատ ապաքաղաքական մարմին է, բանակը իր ֆունկցիան ու իր պարտականությունները ունի: Այն` երկրի անվտանգության, սահմանների պահպանության հարցով պետք է զբաղվի:
-Բայց մարտի 1-ի դեպքերը ցույց տվեց, որ բանակը ենթարկվեց քաղաքական գործընթացներին:
-Գիտեք, ինչ երբ պետական հիմքերը խարխլվում են, պետական անվտանգության հետ կապված խնդիրներ են առաջանում, այն ժամանակ բանակը բոլոր երկրներում էլ միջամտում է: Լավ կլինի, որ Հայաստանում նման բաներ էլ երբեք չկրկնվեն:
