Ինչպես է կորչում Ղարաբաղը

Ամերիկյան Freedom House ոչ կառավարական կազմակերպությունը, որը, սակայն, բավական ազդեցիկ է կառավարական շրջանակներում, աշխարհում ճանաչված պետություններում և չճանաչված միավորումներում ազատության մասին իր հերթական տարեկան զեկույցում Լեռնային Ղարաբաղը դասել է «ոչ ազատ» երկրների շարքը: Այդպիսով, մինչ այժմ տարեկան զեկույցներում «մասամբ ազատ» գնահատվող Ղարաբաղի գնահատականն այս անգամ իջեցրել են ու հավասարեցրել Ադրբեջանի մակարդակին: Փաստացի, ամերիկյան կազմակերպությունը չեզոքացրել է Ղարաբաղի առավելությունն Ադրբեջանի հանդեպ, որն արտահայտվում էր հայկական կողմի այն կռվանով, թե Ղարաբաղն ավելի ժողովրդավար և արդիական պետություն է, քան Ադրբեջանը: Իրականում, սակայն, այդ առավելությունը ամերիկյան կազմակերպությունը չէ, որ չեզոքացնում է: Ամերիկացիներն ընդամենը արձանագրում են փաստը, իսկ առավելությունը չեզոքացնում են Հայաստանի և Ղարաբաղի իշխանությունները, որոնք Ղարաբաղը վերածել են մի գետտոյանման տարածքի, որտեղ բնակվողները ստանում են բացառապես միակողմանի տեղեկատվություն թե՛ Հայաստանում, թե՛ աշխարհում տեղի ունեցող անցուդարձի մասին, լսում են բացարձակապես մի կենտրոնից թելադրվող կարծիք և պարտադրվում են ենթարկվելու այդ կարծիքին և կիսելու այն` հակառակ պարագայում հայտնվելով ազգի դավաճանի, թշնամու ջրաղացին ջուր լցնողի պիտակ կրելու վտանգի առաջ: Հայաստանում Ղարաբաղի հասարակական-քաղաքական կյանքի այդ նկարագրությունը կարող է շատերի համար չափազանցություն թվալ, բայց բավական է կատարել այդ կյանքը փոքր-ինչ խորը ուսումնասիրելու փորձ, և ակնհայտ է դառնում, որ Ղարաբաղում իսկապես վաղուց է, որ ազատությունը չեզոքացվել է միասնականության կեղծ քողի ներքո: Այդ միասնականության և հայրենասիրության պոռոտախոս քարոզիչները խոսում են բանակցային պրոցեսում դրանց կարևորության մասին, Ղարաբաղի ժողովրդին փորձում են համոզել, որ իրականում համախմբվածության շնորհիվ է, որ պետք է շահվեն բանակցությունները: Բայց այդ քարոզիչները հայրենասիրական շահարկումների քողի տակ իրականում սեփական իշխանությունն են ամրապնդում Ղարաբաղում և ամրապնդել են այնքան, որ արդեն այն ծառայեցնում են Հայաստանում ամրապնդվելու համար: Դրա համար էլ Ղարաբաղի նախկին նախագահը պաշտոնը թողնելուց հետո ոչ թե մնում է Ղարաբաղում` իր իսկ ղեկավարած պետությունում, այլ գալիս է Երևան: Դրա համար էլ Ղարաբաղի պաշտպանության նախկին նախարարը ոչ թե մնում է և ապրում Ղարաբաղում, այլ գալիս է Երևան և այստեղ բիզնես քվոտաներ ստանալով` ծվարում իր անկյունում: Դրա համար էլ Ղարաբաղի ներկա նախագահն ու պաշտպանության նախարարը արդեն այժմ երևանյան տների ու բիզնեսների տեսքով ապահովում են իրենց պաշտոնը թողնելուց հետո իրենց Հայաստան արտագաղթի հիմքերը: Ղարաբաղյան էլիտան ղարաբաղյան հասարակությանը բանտել է Ղարաբաղում, արգելել է ձայն ու ծպտուն հանել, իսկ ինքն իր կյանքն է վայելում Հայաստանում: Իսկ ո՞վ պետք է Ղարաբաղի կյանքը դարձնի վայելք, ո՞վ պետք է Ղարաբաղի ղարաբաղցիների կյանքը դարձնի վայելք: Ո՞վ պետք է այդ պետությունը դարձնի գրավիչ իր քաղաքացիների համար, որ մարդիկ ոչ թե հայրենասիրությանը զոհ գնալով մնան Ղարաբաղում, այլ նրանց գրավեն այնտեղ կյանքի պայմանները, հնարավորությունները, ազատ ապրելու, կարծելու, ասելու, խոսելու, լսելու, ստեղծագործելու, աշխատելու հնարավորությունները, որոնք Ղարաբաղը կդարձնեն իրապես ժամանակակից մի պետություն: Միայն այդ պետությունը, այդ Ղարաբաղն է շահելու բանակցությունները: Այդ Ղարաբաղին, Ազատ Ղարաբաղին նույնիսկ բանակցություններ էլ պետք չեն, քանի որ այդ ազատությունն ինքնին հաղթանակի գրավականն է աշխարհի առաջ` Ադրբեջանի հետ պայքարում: Ո՞վ պետք է մտածի այդ ամենի մասին, ո՞վ պետք է հասկանա, որ այդ Ղարաբաղինն է ապագան, իսկ այս Ղարաբաղը կորստի ուղղակի ճանապարհն է, որն էլ արտահայտվում է միջազգային կազմակերպությունների զեկույցներում և բանաձևերում, որոնք տարեցտարի հայկական կողմի համար դառնում են անբարենպաստ: Վերջապես ե՞րբ են արվելու այդ ամենից անհրաժեշտ հետևությունները, ե՞րբ է դադարելու ջայլամի քաղաքականությունը, ե՞րբ են Ղարաբաղը հայրենասիրական կարգախոսից վերածելու իրական ժողովրդավարական, արդիական, մրցունակ պետության: Ա՛յդ Ղարաբաղը կարող է միայն հաղթել, ա՛յդ Ղարաբաղը կարող է միայն ճանաչվել: