Սկզբունքորեն, Սուրբ Սարգսի տոնը հայոց մեջ ամենաժողովրդական, սիրված տոներից է։ Սուրբ Սարգսի հետ կապված որոշ ծեսերից ամենից հայտնին աղի բլիթի պատմությունն է, որն ուտում են ուրբաթ լույս շաբաթ գիշեր։ Սիրահարները կամ չսիրող, սակայն ամուսնանալ ցանկացող երիտասարդները աղի բլիթ են կերել ու երազում փորձել են տեսնել իրենց երկրորդ կեսին։ Լրագրողների հետ հանդիպմանը այս մասին ասաց ազգագրագետ Հրանուշ Խառատյանը՝ անդրադառնալով սիրահարների բարեխոս սուրբ Սարգսի տոնին։
Ազգագրագետի խոսքով, սակայն, աղի բլիթը խնդիրն ինքնին չէր լուծում՝ պետք էր 3 օր ծոմ պահել, 5 օր՝ պաս։
«Սուրբ Սարգսի տոնին նախորդում է Առաջավորաց պահքը, որն ունի մեր մյուս պասերից դուրս մի առանձնահատկություն։ Սովորաբար պասերին չեն ուտում միայն կենդանական ծագման ուտեստներ, այս պասին արգելվում էր ուտել փոխինդ և աղանձ, քանի որ Սուրբ Սարգիսը փրկվել է սովից աղանձի ու ցորենիշնորհիվ, ու մարդիկ չէին ուտում այդ սնունդը՝ ի նշան նրան զորակցության ու համակրանքի»,- նշեց ազգագրագետը։
Սուրբ Սարգսի կերպարը կորցնելով՝ ըստ ազգագրագետի, մենք կորցնում ենք արժանապատվության, առաքինության, բարության, դրական արժեքների խտացած կերպարի վերաբերյալ մեր պատկերացումը։
Ինչ վերաբերում է կաթոլիկ աշխարհում տարածված՝ սիրեցյալների հովանավոր Վալենտինի տոնին, ապա, ըստ նրա, սկզբունքորեն այստեղ տարբերություն չկա, սակայն սիրո զորավարի կերպարը խիստ առանձնացել, էթնիկացել է մնացյալ աշխարհից։
«Վալենտինը ընդհանուր քրիստոնեական աշխարհում ընդունված կերպար է, և հիմա նրա կերպարը դուրս է մղում Սուրբ Սարգսին, որը հիմա ավելի շատ ընկալվում է որպես գավառական, գյուղական, հետամնաց երևույթ։ Եթե այս առումով վերցնենք՝ Վալենտինը հետ է թողնում Սուրբ Սարգսին։ Վալենտինն ավելի մոդեռն է, այս ծեսը անցել է էվոլյուցիա, անցել է 20-րդ դարով և վերցնել այդ արժեքները՝ բացիկներ, ժամանակակից կենցաղին հարիր տարրեր»,- հավելեց ազգագրագետը՝ ցավով նշելով, որ Սբ Սարգսի տոնը մոռացվել է մի շարք պատճառներով՝ չի զարգացել նրա ծիսակարգը ժամանակի մեջ։
«Տոնի ծիսակարգը մնացել է անցյալում, մի տեսակ հակոտնյա է դառնում ժամանակակից ճաշակին, պահանջներին, ու մոդեռնացված Վալենտինը հնացած Սուրբ Սարգսի նկատմամբ հայտվում է շահեկան վիճակում»,- հավելեց ազգագրագետը։
Նրա խոսքով՝ եթե 1500 տարի մեր ժողովուրդը կարողացել է պահպանել այս կերպարը, բերել-հասցրել, և նա ունեցել է իր շոշափելի դերը մեր արժեքային համակարգի ձևավորման վրա, ապա «դավաճանություն» կլինի, եթե Սուրբ Սարգսին դուրս մղենք մեր կյանքից։
