Ձվից ձի և ձիուց ձու

Հանրային ուշադրություն գրավելու առումով ձուն գերազանցեց Հայաստանի իշխանությանը, և, կադրային փոփոխություններից ավելի, հանրային ուշադրություն և աժիոտաժ է առաջացրել Հայաստանում ձվի խնդիրը: Խանութներում ձու չկա, իսկ Նոր տարին անդառնալիորեն մոտենում է: Հասարակությունը խուճապի է մատնվում, իսկ իշխանությունն էլ խոստանում է իրավիճակը արագ շտկել: Ձու, իհարկե, կլինի, եթե ոչ այսօր, ապա վաղը, կամ մյուս օրը, կամ այն մյուս օրը: Ի վերջո, ձվի խնդիրը կլուծվի: Սակայն բուն խնդիրը Հայաստանում ձուն չէ: Այս իրավիճակի համար են երևի թե ասել, թե ինչն է խանգարում վատ պարողին: Իրականում ձվի խնդիրը արտահայտությունն է, ընդ որում՝ վառ արտահայտությունն այլ գլոբալ, համակարգային խնդրի, որ կա Հայաստանում: Երևի թե բոլորն են հիշում, թե ինչպես էին համանման խուճապային դեֆիցիտներ ստեղծվում, օրինակ, շաքարավազի շուկայում, երբ խանութներից վերանում էր շաքարավազը: Այսօր ձուն է վերանում: Վաղը մի ուրիշ բան կվերանա: Այդ վերացումները վերացնելու համար անհրաժեշտ է ոչ թե լուծել շաքարավազի, ձվի, կամ յուղի, կարագի, պանրի, երշիկի խնդիրները, այլ լուծել Հայաստանի Հանրապետության տնտեսության համակարգային խնդիրն ու ազատականացնել այն՝ սահմանելով պետական կարգավորման հստակ մեխանիզմներ: Մինչդեռ այսօր նրանք, ովքեր պետք է սահմանեն այդ մեխանիզմները, իրենք են տնօրինում շաքարավազի, յուղի, կարագի, ձվի և այլ շուկաները: Ահա թե որն է Հայաստանի գլխավոր խնդիրը, «պարել» չկարողանալու բուն պատճառը; Հետևաբար, ձուն ընդամենը դրսևորումներից մեկն է, պատճառներից մեկը: Այդ դրսևորումները եղել են, կան, լինելու են տարբեր ոլորտներում, քանի դեռ Հայաստանում սերտաճած են բիզնեսն ու իշխանությունը, քանի դեռ բիզնեսմենները դառնում են իշխանավոր, կամ իշխանավորները դառնում են բիզնեսմեն: Այդ պայմաններում բնական է, որ Հայաստանում տեղի են ունենալու շարժեր «ձվի գողը ձիու գող էլ կդառնա» ժողովրդական իմաստնության տրամաբանությամբ, և՝ հակառակը: Հայաստանի տնտեսություն կոչվածը իր մոնոպոլիաներով և օլիգոպոլիաներով ձևավորվեց հենց այդպես` ձվերը հատ առ հատ վերածվեցին ձիու: Հիմա հակառակի փուլն է, և առկա իրավիճակը ձիուց գնում է դեպի ձու, որովհետև ձիուց այն կողմ այս երկրում այլևս բան չի մնացել, իսկ դրսում էլ ինչ-որ բանի հասնելու համար պահանջվում են մտածողության և գործողությունների այլ որակներ: Այդ իսկ պատճառով էլ հայաստանյան տնտեսական կյանքը հետուառաջ է անելու` «ձվից ձի» և «ձիուց ձու» երթուղով: