Ֆրանսայի թրքական ընկերակցութիւնները համակարգող խորհուրդը, Յունուար 3ին, իր նախագահին՝ Ռամազան Այտընի ստորագրութիւնը կրող նամակ մը ղրկած է Ֆրանսայի բոլոր ծերակուտականներուն:
Հոն, նախապէս ողջունելէ ետք Իլ-տը-Ֆրանսի Շրջանային Խորհուրդին արտաքին քաղաքականութեան գիծը՝ «հակամարտութեանց գօտիներուն մէջ խաղաղութեան մշակոյթ»ը, Այտըն ցաւ կը յայտնէ ի տես «Հայոց Ցեղասպանութեան ժխտումը պատժող օրինագիծ մը ներկայացնելու՝ ծերակուտական Ֆիլիփ Քալթընպախի նախաձեռնութեան, որ քաղաքական այդ քաջ այլընտրանքին բոլորովին հակոտնեայ» է: Ան կ՚ըսէ, թէ ըստ երեւոյթին Քալթընպախ չէ գիտակցած իր առած քայլին բոլոր հետեւանքներուն:
Ըստ Ֆրանքեւթրքական ընկերակցութիւնները համակարգող խորհուրդի նախագահին, այդ նախաձեռնութիւնը վնասաբեր է եղեր, այնպիսի պահու մը երբ «Թուրքիոյ եւ Հայաստանի Հանրապետութիւնները մերձեցման եւ մեղմացման քաղաքականութիւն կը ծաւալեն»: Եւ ճիշդ այդ պահուն, Ֆ. Քալթընպախ կրակին վրայ իւղ թափեր է:
Աւելին:
Նամակին հեղինակը ոչ մէկ բարդոյթ ունի Հայոց բանբերի դերն ալ ստանձնելու: Այսպէս, չի վարանիր ըսելու, թէ «Թուրքերու եւ Հայերու հետաքրքրութեան արժանացաւ Ֆրանսայի արտաքին գործոց նախարար Ա. Ժիւփէի այն առաջարկը, որ կը նախատեսէր պատմաբաններու միացեալ յանձնաժողովի մը կազմութիւնը, աշխատելու համար հանդարտօրէն եւ առանց աճապարանքի»: Բայց իր այս քայլով Ֆ. Քալթընպախ ուզեր է օրէնքի միջոցով գրել պատմութիւնը եւ ապօրինի հռչակել տալ հակասող որեւէ վիճարկում, որեւէ ուսումնասիրութիւն:
Այտըն դեռ կ՚ըսէ, թէ ծագումով թուրք Ֆրանսացիներուն եւ Ֆրանսա ապրող Թուրքերուն կարծիքով՝ Քալթընպախի այս նախաձեռնութիւնը կը վնասէ թէ՛ թրքական եւ թէ հայկական շահերուն, քանի՝ «կը փափաքինք, որ Թուրքիոյ եւ Հայաստանի կառավարութիւններն ու ժողովուրդները աշխուժօրէն զօրակցին, կատարեն փոխանակումներ եւ հաստատեն լաւ յարաբերութիւններ, միասնաբար կարենալ դիմագրաւելու համար ապագայի հարցերը»:
Վերջաւորութեան, նամակագիրը ծերակուտականները կը յորդորէ, ըսելով՝ «անյարմար պահու միջամուխ մի ըլլաք, երբ Հայաստանի եւ Թուրքիոյ միջեւ դրական զարգացումներ կ՚արձանագրուին»: Ու կը յիշէ Անգլիոյ արտաքին գործոց փոխ նախարարուհի Լէյտի Սքոթը, որ ըսած է. «1915-1916ի դէպքերուն ցեղասպանական բնոյթը չէ հաստատուած եւ անոնք կը հանդիսանան պատմաբաններու համար իսկական վիճարկման նիւթ», եզրակացնելու համար թէ Ֆրանսա պէտք է հետեւի Մեծն Բրիտանիոյ օրինակին, որդեգրելով անոր պաշտօնական կեցուածքը:
Նամակը կ՚աւարտի հետեւեալ տողերով, ուր անգամ մը եւս հեղինակը ինքն իրեն կ՚արտօնէ ներկայանալ Հայոց բանբերի դիրքերէ. “Հայաստան եւ Թուրքիա հաւասարապէս երախտապարտ պիտի ըլլան Ֆրանսային, եթէ ան քաջալերէ հաշտութեան ուղղութեամբ ջանքերը եւ աջակցի անոնց, փոխանակ Փարիզի մէջ որոշելու, թէ ի՛նչպէս եղած է անոնց պատմութիւնը, եւ ի՛նչ կարելի է ըսել կամ ի՛նչ՝ չըսել»:
Հետաքրքրական է նկատել, որ նամակին մէջ ոչ մէկ անդրադարձ կայ Վալերի Պուայէի անձին կամ իր օրինագիծին:
Նոր Յառաջ, Յունուար 17, 2012թ.
