Այսօր «Ժառանգություն» ընդդիմադիր խորհրդարանական խմբակցությունը պաշտոնական նամակով դիմել է Հայաստանի Հանրապետության նախագահ Սերժ Սարգսյանին` կոչ անելով չստորագրել դեկտեմբերի 22-ին Ազգային ժողովի կողմից ընդունված «Լեզվի մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին» և «Հանրակրթության մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություն և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքները և դրանք առարկությամբ վերադարձնել Ազգային ժողով:
«Ժառանգություն» խմբակցության նամակի ամբողջական տեքստը ներկայացվում է ստորև.
«Այն նույն տարում, երբ համաշխարհային հանրությունը մոլորակի մշակութային և լեզվական հարցերով զբաղվող ամենահեղինակավոր մարմնի` UNESCO-ի որոշմամբ Հայաստանի Հանրապետության պետական լեզվի ճյուղերից մեկը` գրական արևմտահայերենը հայտարարում է աշխարհի անհետացող, վտանգված լեզուների շարքում և զգաստության կոչ հնչեցնում աշխարհի ամենահին և ամենահարուստ գրական լեզուներից մեկի ճակատագրի վերաբերյալ՝ այդ նույն լեզվի համար ամենամեծ պատասխանատվություն կրող ՀՀ կառավարությունը և Ազգային ժողովը ոչ միայն չեն արձագանքում այս անպատվաբեր և վտանգավոր իրավիճակին և անհապաղ միջոցներ ձեռնարկում` ամրապնդելու պետական լեզվի ճյուղերից մեկը, այլև իրենք են միանում ազգակործան ընթացքին և փորձում հիմքեր ստեղծել պետական լեզվի նաև մյուս ճյուղի խարխլման համար` սրանով ցույց տալով իրենց կատարյալ սնանկությունը և անհամապատասխանությունն ազգի առջև կանգնած հոգևոր-մշակութային անվտանգության աննախադեպ մարտահրավերին:
«Լեզվի մասին» և «Հանրակրթության մասին» օրենքներում փոփոխություն կատարելու ընթացքում օրենսդրական և դատական իշխանությունները լիովին դրսևորվեցին որպես գործադիր իշխանության կամակատարներ, մեր ազգի ինքնությունը, ապագան և անվտանգությունը վտանգող, մեր երկրի շահերը և արժանապատվությունը ոտնահարող դավադիր նախագծի ջատագովներ։
Օրինագիծը պարունակում է բազմաթիվ իրավաբանական հակասություններ, չի լուծում իր առջև դրված խնդիրները` փոխարենն առաջացնելով ծայրաստիճան վտանգավոր հետևանքներ:
Մասնավորապես, այն՝
-հակաօրինական է, քանի որ մասնավոր դպրոցների թվի սահմանափակումը ստեղծում է մենաշնորհ, ինչը հակասում է ՀՀ Սահմանադրության 33.1 հոդվածին:
-հակաօրինական է, քանի որ հակասում է ՄԱԿ-ի Կրթության բնագավառում խտրականության դեմ կոնվենցիային: Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի «բ.» մասը նշում է, որ «էական նշանակություն ունի, առաջին հերթին, ծնողների` իրենց երեխաների համար հանրային իշխանությունների կողմից պահվող ուսումնական հաստատություններից բացի այլ ուսումնական հաստատություններ ընտրելու ազատության հարգումը»: Ի տարբերություն բուհական կրթության, երբ Կոնվենցիայի 4-րդ հոդվածը պահանջում է միայն «բարձրագույն կրթությունը դարձնել բոլորի համար հավասարապես մատչելի` ըստ յուրաքանչյուրի ընդունակությունների», այսինքն՝ թույլ է տալիս ընտրություն` ըստ ընդունակությունների, ապա դպրոցների դեպքում իրավիճակն այլ է: Կոնվենցիան այս դեպքում պահանջում է «միջնակարգ կրթությունն, իր տարբեր ձևերով, դարձնել բոլորի համար հնարավոր և մատչելի»: Քանի որ տվյալ դպրոցը կարող է ունենալ միայն սահմանափակ քանակությամբ աշակերտներ, ապա օտարալեզու դպրոցների քանակը որևէ թվով սահմանափակելու դեպքում, խախտվում է օտարալեզու դպրոցների, որպես միջնակարգ կրթության ձևերից մեկի՝ բոլորի համար հասանելի լինելու սկզբունքը:
-հիմնված է այն սխալ տեսակետի վրա, թե, իբր միջազգային ծրագիրը կարող է իրականացվել միայն օտար լեզվով, այն դեպքում, երբ միջազգային կրթական ծրագրերի ամենից արդյունավետ ու անվտանգ ձևը նրանց թարգմանությունն է մայրենի լեզվով, ինչը թույլ է տալիս այդ առաջատար փորձի անկաշկանդ տարածումն ամբողջ կրթական համակարգի վրա:
-հակասում է կրթական ոլորտի զարգացման ընդունված միջազգային մոտեցումներին, որոնց բնորոշ է որակյալ կրթության ապահովումը բոլորի համար՝ մայրենի լեզվի հիման վրա: Օտարալեզու դպրոցների դեպքում` որակյալ կրթությունը, ներառյալ օտար լեզուների լավ իմացությունը, կդառնա միայն նրանց բնորոշ հատկանիշ:
-վտանգավոր է հայերենի ապագայի համար, քանի որ ստեղծում է օտարալեզու վերնախավ, ու համընդհանուր «վազք» դեպի օտարալեզու դպրոցներ` դրանով խիստ նվազեցնելով հայերենի վարկանիշը ու դարձնելով այն ստորին խավի լեզու: Նման իրավիճակ արդեն իսկ ստեղծվել է արևմտահայերենի դեպքում, որին ՅՈՒՆԵՍԿՈ-ն տվել է վտանգված լեզվի կարգավիճակ, հիմնականում այն պատճառով, որ ծնողները Սփյուռքի երկրներում գերադասում են երեխաներին տալ օտարալեզու կրթություն:
-չի լուծում սույն օրինագծի առջև դրված հիմնական ռազմավարական խնդիրը, այն է՝ Հայաստանին բոլոր անհրաժեշտ լեզուներին (այդ թվում՝ թուրքերենին, պարսկերենին, վրացերենին, արաբերենին, չինարենին և այլն) տիրապետողներ ունենալու հարցը, որը կարող է լուծվել պարզապես տվյալ լեզվի առավել խորությամբ դասավանդման միջոցով։ Ըստ ԿԳ նախարար Արմեն Աշոտյանի` հենց այդ միջոցն օգտագործվելու է թուրքերենի դասավանդման դեպքում: Նույն եղանակը պետք է օգտագործվի նաև մնացած բոլոր լեզուների դասավանդումը բարելավելու համար:
-վտանգավոր է ազգային անվտանգության համար, քանի որ խաթարում է հայերենի դիրքերը` որպես բանակի միասնական լեզու:
-կնպաստի արտագաղթի աճին, քանի որ իր ապագայի մասին որոշումների կայացման տարիքում աշակերտը կհայտնվի օտարալեզու մշակույթի ուժգին ազդեցության տակ, ինչը մեծ հավանականությամբ նրան կմղի դեպի արտասահման:
-կթուլացնի երկիրը` բաժանելով հասարակությունը մի քանի լեզվական և մշակութային հատվածների:
-կքայքայի ազգային ինքնությունը` դժվարացնելով քաղաքացիական արժեքների զարգացումը ու դիրքորոշման արտահայտումը:
-կառաջացնի կրկնակի ծախսեր, այսպիսով կնվազեցնի արդյունավետությունը և չի տա հնարավորություն՝ ժամանակն ու ռեսուրսներն ուղղելու դեպի առաջնահերթ խնդիրների լուծումը:
Կոչ ենք անում Ձեզ Ազգային ժողով վերադարձնել այս վտանգավոր օրինագիծը՝ հետևյալ առաջարկներով․
ա. չկատարել որևէ փոփոխություն «Լեզվի մասին» օրենքում, այսինքն՝ հրաժարվել օրենքի 2-րդ հոդվածի լրացումից,
բ. «Հանրակրթության մասին» օրենքում լրացումներ կատարելու մասին նախագծում հրաժարվել հոդված 2-ից և հոդված 3-ից, այսինքն պահպանել գրական հայերենը` որպես հանրակրթության միակ լեզու և հրաժարվել օտարալեզու միջազգային դպրոցներից:
գ. հանձնարարել Կառավարությանը կատարել անհրաժեշտ աշխատանք` որակյալ միջազգային կրթական ծրագրերի, այդ թվում՝ Միջազգային Բակալավրիատի, լիակատար տեղայնացման համար:
դ. հանձնարարել Կառավարությանն ուժեղացնել և ընդլայնել օտար լեզուների դասավանդման համակարգը Հայաստանի դպրոցներում` միաժամանակ բացառելով որևէ օտար լեզվի թվային անհամամասնական առավելությունը Հայաստանի հանրակրթական ոլորտում դասավանդվող լեզուների շարքում»։
