Վաղը Հայաստան է ժամանում Իրանի նախագահ Մահմուդ Ահմադինեժադը:
Հատկանշական է, որ Ահմադինեժադի այցը Հայաստան տեղի է ունենում հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման միջազգային ջանքերից ձախողումից հետո: Խնդիրը նրանում է, որ հայ-թուրքական արձանագրությունների ստորագրման բովում հնչում էին կարծիքներ, որ Հայաստանն ընկնելով հայ-թուրքական ջրերը և տարված լինելով սահմանի հեռանկարով` մոռանում է հարևան Իրանի մասին:
Այժմ, երբ հայ-թուրքական արձանագրությունները փոշոտվում են դարակներում, Իրանի նախագահի հայաստանյան այցը, թերևս, կարող է մեսիջ լինել, որ Հայաստանը հիշում է Իրանի մասին: Բայց հարցն այն է, թե Հայաստանը ե՞րբ է սկսել հիշել Իրանին: Իրանին կարծես թե սկսել են հիշել այն ժամանակ, երբ աշխարհը անցել է այդ երկրի հանդեպ պատժամիջոցների խստացման: Նույնիսկ Ռուսաստանն է այդ հարցում որդեգրել բավական կոշտ և անզիջում քաղաքականություն` հրաժարվելով այդ երկրի առջև ստանձնած մի շարք պայմանագրերի կատարումից:
Տեղեկություններ կան, որ Իրանում բավական լուրջ խնդիրներ են առաջանում տնտեսական վիճակի առումով: Ահա այդ պայմաններում Հայաստանի և Իրանի շփումները հարցեր են առաջացնում այն կապակցությամբ, թե արդյոք դրանք ինչպե՞ս կընկալվեն Արևմուտքում: Առայժմ այդ հարաբերություններն, անշուշտ, այն ծավալի չեն, որ մտահոգություն առաջացնեն Արևմուտքի համար: Եվ դժվար է նաև կարծել, թե Հայաստանի իշխանությունը, որ ամեն ինչ անում է աշխարհաքաղաքական կենտրոններում հազար անգամ ճշտելուց հետո, համարձակվի Իրանի հետ հարաբերություններ զարգացնել առանց ճշտելու դրանց հանդեպ Արևմուտքի հնարավոր վերաբերմունքը:
Բայց հայ-իրանական հարաբերության հարցերը այսքանով չէ, որ սահմանափակվում են: Կան նաև զուտ հայկական, ներքին նշանակության խնդիրներ: Բանն այն է, որ պատժամիջոցների արդյունքում Իրանում ծանրացող տնտեսական կացությունը կարող է, մեծ հաշվով, առաջ բերել արտագաղթի մեծ հոսք այդ երկրում: Այդ դեպքում հոսքի ուղղություններից մեկն էլ անկասկած լինելու է Հայաստանը: Արդյո՞ք Հայաստանը պատրաստ է այդ հնարավոր ներգաղթին և ի՞նչ ծավալների ներգաղթի է պատրաստ:
Այսօր էլ տասնյակ հազարավոր իրանցիներ են գալիս Հայաստան, հանգստանում, աշխատում: Եվ դա նույնիսկ դրական է Հայաստանի համար, քանի որ գալիս են և գումար են ծախսում, նպաստում են տնտեսական շարժին: Սակայն, երբ ասենք իրանցիների թիվը սկսի հասնել ոչ թե տասնյակ, այլ ենթադրենք հարյուր հազարների, ապա դա արդեն տնտեսական աշխուժություն ապահովող գործոնից կարող է վերածվել լուրջ դեմոգրաֆիական և քաղաքական գործոնի:
Պատրա՞ստ է, արդյոք, Հայաստանը դեմոգրաֆիական հավասարակշռության նման ծավալի փոփոխության: Սրանք հարցեր են, որոնք հայ-իրանական հարաբերության ծիրում դեռևս չեն շոշափվել, և կարծես թե ընդունված էլ չէ շոշափել: Սակայն ակնհայտ է, որ իրադարձությունները մտել են զարգացման այնպիսի հուն, որի պարագայում նկատելի է դեպի այդօրինակ դրսևորումները տանող միտումը: Թե ինչքա՞ն կգնան զարգացումները այդ հունով` դժվար է ներկայումս կանխատեսել, բայց ճանապարհը ամբողջությամբ անցնելու դրանց հեռանկարին Հայաստանը, թերևս, պետք է պատրաստ լինի արդեն այսօր:
