«Առաջին լրատվական»-ի «Դիսկուրս» հաղորդաշարի հյուրերն են ճարտարապետ, Երևանի ավագանու անդամ Լևոն Իգիթյանը և «Հանուն կայուն մարդկային զարգացման ասոցիացիայի» նախագահ Կարինե Դանիելյանը:
Հ.Բ.- Պարոն Իգիթյան, ի՞նչ եք կարծում` մինչև ավագանու ժամկետի սպառվելը նոր քաղաքապետ կունենա՞նք, թե՞ ոչ:
Լ.Ի.- Ես չէի ուզենա, որ այս պրոցեսը շարունակվեր, որովհետև աշխատանքը կազմակերպելու համար անհրաժեշտ է ստաբիլ վիճակ: Նախորդ երկու քաղաքապետերին ոչ մի վատ գնահատական չեմ կարող տալ, որովհետև անմիջական շփման մեջ եմ եղել. Գագիկ Բեգլարյանը և Կարեն Կարապետյանը լուրջ ճիգեր էին գործադրում քաղաքի վիճակը բարելավելու համար: Հիմա նոր քաղաքապետ Տարոն Մարգարյանը նույն ծրագրով է աշխատում, բայց նաև` որոշակի փոփոխություններով, որոնց մասին խոսակցություններ արդեն եղել են: Երդման արարողությունից հետո պարոն Մարգարյանը մեզ բոլորիս հրավիրեց և 2-3 ժամ խոսեց քաղաքի գործերի մասին:
Հ.Բ.- Պարոն Իգիթյան, այդ խոսակցությունը տարբերվո՞ւմ էր նախորդ քաղաքապետերի հետ ձեր ունեցած զրույցներից:
Լ.Ի.-Միգուցե աշխատաոճում լինեն փոփոխություններ, որովհետև ամեն մարդ աշխատանքի կազմակերպման իր մոտեցումներն ունի: Քաղաքապետի հետ խոսակցությունն ավարտվեց նրանով, որ բոլորս պետք է աշխատենք: Ավագանիների անդամները, որոնք ներկա էին, նշեցին, որ իրենք ևս պատրաստ են աշխատել` անկախ նրանից, թե օրվա որ ժամն է, որովհետև բոլորս էլ սիրում ենք մեր քաղաքը:
Հ.Բ.- Պարոն Իգիթյան, Երևանի ավագանու առկայության պարագայում արդյոք առաջնայինը ավագանու աշխատանքը չէ՞, իսկ քաղաքապետի փոփոխությունը` ընդամենը տեխնիկական խնդիր:
Լ.Ի.- Ես երեք քաղաքապետերի դեպքում էլ չեմ նկատել հակասություն, որովհետև եթե նրանք նույն ուղղությամբ մտածող մարդիկ են, ապա միայն կազմակերպման հարցն է վեճի առարկա դառնում: Վեճեր եղել են, բայց թշնամություն` ոչ: Այդ վեճերը եղել են ճշմարտության հասնելու ճանապարհին: Ես միշտ ասել եմ և նորից կկրկնեմ` մենք կայացած հասարակություն չունենք, անկախ նրանից` ովքեր կլինեն ավագանու անդամներ, ով կլինի քաղաքապետ: Ընդհանրապես նման մոտեցում կա. քաղաքապետ ենք ընտրել` թող աշխատի, իսկ մենք կապ չունենք` աղբ է թափված, փողոցն է աղտոտ, թե ծառ են կտրում… մինչդեռ յուրաքանչյուր բնակիչ պետք է սրտացավ լինի: Այս քաղաքը իմ տունն է. ինձ ոչ միայն տանը, դպրոցում կամ բուհում են դաստիարակել, ինձ դաստիարակել է նաև քաղաքը: Նա, ով այս քաղաքի հյուսվածքի մեջ է ապրում, այս քաղաքը նրան դաստիարակում է, և քաղաքին պետք է շնորհակալությամբ վերաբերվել:
Հ.Բ.- Տիկին Դանիելյան, ինչո՞վ է դաստիարակում Երևանը:
Կ.Դ.-Երբ քննարկվում էր «Երևանի մասին» օրենքը, և մենք էլ, որպես հասարակության ներկայացուցիչներ, մասնակցում էինք, ես ասացի` սխալն այն է, որ քաղաքապետը միաժամանակ ավագանու նախագահն է, որովհետև այդ պարագայում ավագանու դերը խիստ ընկնում է, արդեն ավագանին է դառնում ենթակա: Եթե դու այդպիսի հիմք ես դնում, արդեն օբյեկտիվորեն ես ստեղծում դրա պայմանները: Այդ առումով ես չեմ զարմանում, որ այդքան կոնֆլիկտային հարցեր եղան Երևանում, և ավագանին չարձագանքեց, որովհետև քաղաքապետը որոշել է, և հարցը դրանով փակվում է: Քաղաքի հոգսերը շատ-շատ են: Ես մոտ մեկ տարի աշխատել եմ Երևանի փոխքաղաքապետ և երեք տարի էլ` նախարար. ասեմ, որ փոխքաղաքապետ աշխատելը շատ ավելի դժվար էր, քան նախարար: Քաղաքը բազմաթիվ միմյանց հետ կապված խնդիրներ ունի, բայց կան օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ հոգսեր, և վերջին 10 տարվա ընթացքում սուբյեկտիվ հոգսերը գնալով շատացան: Երբ որոշում ընդունվեց, որ գլխավոր հատակագիծը այլևս չի գործում, որովհետև նոր հասարակարգում ենք, և դրսից գումարներ եկան` որպես օգնություն, այդ գումարները արագ ներդրվեցին կառուցապատման գործում, որովհետև ոլորտն այնպիսին է, որ այդ գումարը շատ արագ վերադարձվում է: Սկսվեց քաղաքի կետային կառուցապատումը, և այստեղ արդեն սուբյեկտիվ հոգսերը ոչ թե տասնապատկվեցին, այլ հարյուրապատկվեցին: Այդ ընթացքում քաղաքի կանաչ տարածքները վերացվեցին, առաջացան էկոլոգիական խնդիրներ, սելավատարը ծածկվեց, և նրա տակ Գետառում կառուցվեց թունելը, իսկ հետո հորդառատ անձրևի դեպքում քաղաքապետարանից ասում էին` ինչո՞ւ այսպես եղավ, մինչդեռ մենք նախապես էինք զգուշացրել: Առանց որևէ տրամաբանության բարձրահարկ շենքերը որտեղ հնարավոր է` կառուցում են, այստեղից էլ` մեքենաների շարժը, կոմունալ համակարգը հարմարեցված չէ բարձրահարկ շենքերին… Այսպես աշխատելու դեպքում կոլապսի մեջ կընկնենք: Փողոցներն ընկան կոլապսի մեջ, որովհետև դրանք ևս հարմարեցված չէին: Ամբողջ քաղաքի կենտրոնն է կոլապսի մեջ, և այդ գաղափարախոսությունը շարունակվում է: Օրինակ` հին շենքերը քանդելիս քաղաքը ոչ միայն էկոլոգիական կոլապսի մեջ է հայտնվում, այլև կորցնում է իր պատմական, ճարտարապետական դեմքը: Նույն Եվրոպայի քաղաքները, նույն Ամերիկան գումար չունի՞, որ քանդեն, նոր Նյու Յորք կառուցեն, բայց նրանք դա չեն անում: Մենք ասում ենք` հին ազգ ենք, բայց անցյալ դարի ամբողջ պատմությունը քանդեցինք, իսկ այսպիսի քաղաքը չի կարող բարոյական երիտասարդ դաստիարակել, այսպիսի քաղաքը միայն ագրեսիվ երիտասարդ կարող է դաստիարակել: Քաղաքում ակնհայտորեն դրական բաներ էլ են եղել:
Հ.Բ.- Երևանի կառավարման նոր համակարգը, Ձեր կարծիքով, փոփոխությունների հանգեցնո՞ւմ է:
Կ.Դ.- Կարծում եմ` ոչ, որովհետև այս անցումային շրջանում մենք ունենք մի կառավարող` անվերահսկելի շուկան` բոլոր ոլորտներում, որն ունի իր օրենքները` փողն է կառավարում, և ուրիշ ոչինչ:
Հ.Բ.- Տիկին Դանիելյան, կարծում եք` քաղաքապետն ու ավագանին է՞լ են ենթարկվում այդ անվերահսկելի շուկայի կանոններին:
Կ.Դ.- Կարծում եմ` մինչև վերջերս ենթարկվել են, և հույս ունեմ, որ հիմա վիճակը կփոխվի, և ասեմ` ինչո՞ւ: Նախ արդեն պարոն Կարապետյանի ժամանակ հին քաղաքը սկսեց վերանորոգվել, և դա շատ դրական երևույթ էր: Պատահական չէր, որ այն ժամանակ Ալբերտ Բազեյանը հրաժարական տվեց: Այդ ժամանակ նոր էր սկսվել քաղաքը քանդելու պրոցեսը, և հենց այն պատճառով, որ չէր կարողացել վերահսկել այդ գործընթացը, նա գնացել էր նախագահական և հրաժարականի դիմում տվել: Շատ կարևոր է, թե որքանով է քաղաքապետը ցանկանում և ունակ ազդելու այդ գործընթացների վրա: Այն, որ վերջին տարիների ընթացքում հին շենքերը այդպես գեղեցկացրեցին, շատ դրական երևույթ է, և ես հույս ունեմ, որ գոնե հին շենքերը քանդելու և երկնաքերեր կառուցելու գաղափարախոսությունը կփոխվի: Այսօր երբ Տարոն Մարգարյանն է քաղաքապետը, հույս ունենք, որ Ավան համայնքի տենդենցները, տրամաբանությունը կտեղափոխվեն քաղաք:
Հ.Բ.- Պարոն Իգիթյան, իսկապես, ինչպես տիկին Դանիելյանը նշեց, քաղաքապետարանը, ավագանին ավելի շատ ենթարկվում են շուկայի պահանջներին, քան քաղաքի և երևանցիների պահանջներին:
Լ.Ի.- Ես, եթե որևէ բանի հետ համաձայն չեմ, անկախ նրանից` ով է քաղաքապետը, միշտ բարձրաձայնում եմ, այլ բան է, թե երբ ես հասնում նպատակիդ, որովհետև շուկայական հարաբերություններ մեզ մոտ չկան: Շուկայական հարաբերությունները չեն նշանակում, թե ամեն ինչ կարելի է: Այդ ամենի պատճառները շատ խորն են ու օբյեկտիվ, և ունենք այն, ինչ ունենք: Հասարակությունը` ինքը, պետք է պատրաստ լինի ազատությանը: Ինձ ոչ ոք չի կարող ազատություն տալ, եթե ես ներքուստ ազատ չեմ: Մեր հասարակությունը ևս պատրաստ չէր փոփոխություններին, որովհետև մենք դրա համար դեռևս հասունացած չենք: Մեր հասարակության մեջ անձնական հարաբերությունները, ցավոք, մեծ դեր են խաղում:
Հ.Բ.- Պարոն Իգիթյան, խնդիրների դեպքում Երևանի քաղաքապետը և ավագանին կարո՞ղ են առանց Սերժ Սարգսյանի թույլտվության դրանք լուծել, ասենք` թույլ չտալ քաղաքում ինչ-որ մի տեղ շենք կառուցվի և այլն:
Լ.Ի.-Պարսկաստանում կա ճարտարապետական ամսագիր: Վերջերս այնտեղ տպվել է մի նախագիծ, որը պետք է կյանքի կոչվի Երևանում: Ես գիտեմ, որ գլխավոր ճարտարապետը դեմ է դրան և անգամ պատասխանել է պարսկական կողմին: Նրանք պատրաստվում են այլ միջոցների դիմել և պնդում են, որ դա պետք է իրագործվի: Ես համոզված եմ, որ թույլ չենք տա, բայց կոնֆլիկտը անխուսափելի է: Մյուս կողմից` ճարտարապետական առաջարկում 25 հարկը նշված է, և Սամվել Դանիելյանը ստորագրել է, բայց այսօր Սամվել Դանիելյանը պայքարում է ինչ-որ բաների դեմ: Որոշել ենք, որ պարսկական նախագիծը պետք է քննարկվի քաղաքաշինության խորհրդում, և իհարկե, մենք կտրականապես դեմ ենք լինելու: Մատենադարանի տարածքում է շինարարություն ընթանում, և ես տեղյակ չեմ, որովհետև ճարտարապետը, չգիտես ինչու, տաբու է դրել: Բայց ես գնացի, ծանոթացա և պահանջում եմ, որ բարեկարգման նախագիծը պետք է քննարկել, քաղաքաշինական խորհրդում 20-ից ավելի ճարտարապետ կա:
Հ.Բ.- Տիկին Դանիելյան, այդ տաբուները ինչպե՞ս կարելի է հաղթահարել:
Կ.Դ.- Խնդիրն այն է, որ քաղաքաշինությունը քարի մեջ ֆիքսում է բարոյական, իրավական այն մթնոլորտը, որը տիրում է երկրում, և զարմանալի չէ, որ մենք վիճում ենք հենց քաղաքաշինության հետ, որովհետև եթե մյուս ոլորտներում շտկելու հնարավորություն կա, ապա 25-50 հարկանի շենքը չես կարող շտկել: Ես որոշել եմ` այլևս երբեք որևէ պաշտոն չեմ զբաղեցնելու, կլինեմ հասարակական կազմակերպության ղեկավար, և այդ ազատությունը մեզ թույլ կտա ըմբոստանալ տաբուների դեմ:
Լ.Ի.- Եթե դու ըմբոստ մարդ ես քո բնավորությամբ, դու ըմբոստ ես ամեն տեղ, բացի այդ` ավագանու աշխատանքը հասարակական աշխատանք է: Երբ ինձ հարցրին, թե ինչպես դարձար ավագանի, ես ասացի` բացի ՀՀՇ-ից, որ կուսակցությունն էլ ինձ հրավիրեր, կգնայի ու կմասնակցեի, որովհետև խնդիրը քաղաքին ծառայելն է: Հենց Նարեկ Սարգսյանը դառնում է գլխավոր ճարտարապետ, կոնֆլիկտ է առաջանում, այսինքն` Նարեկ Սարգսյանի դեմ է կոնֆլիկտը:
Կ.Դ.-Նարեկ Սարգսյանը պետք է շատ զգույշ լինի հանրության մասին խոսելիս: Հանրային խորհրդի քննարկմանը Նարեկ Սարգսյանը չի գալիս, այլ ուղարկում է մի տիկնոջ: Այդ տիկինը ակնհայտ սխալներ է թույլ տալիս, իսկ հետո Նարեկ Սարգսյանը հեռուստատեսությամբ հայտարարում է, թե ամեն մի էկոլոգ չպետք է խոսի քաղաքաշինության, ճարտարապետության մասին: Շատ սխալ է այն մոտեցումը, թե Երևանի քաղաքաշինությունը միայն ճարտարապետների գործն է: Ոչ, դա բոլորի գործն է, էկոլոգների գործն է, առավել ևս` գինեկոլոգի գործն է, որովհետև այն անոմալ ծնունդները, որ սխալ քաղաքաշինության արդյունքում ունենում են երևանցիները, առաջինը գինեկոլոգն է տեսնում: Ըստ մեր օրենքների, մեր ազգային կոնվենցիաների` հանրությունը անպայման պետք է մասնակից լինի բոլոր որոշումների ընդունմանը:
Լ.Ի.-Չի կարելի հասնել այն ծայրահեղությանը, որը վնասակար է: Երբ Հայաստանի Հանրապետության հրապարակում պատկերասրահը կառուցվում էր, ո՞ւր էին էկոլոգները, թե՞ այն ժամանակ ազատություն չկար:
Կ.Դ.- Ես այն ժամանակ այդ գործընթացում չեմ եղել և դա չեմ տեսել: Բայց այսօր ես հասկանում եմ, որ այնտեղ կարող է իրոք մշակութային կառույց լինել, բայց որ հյուրանոց պետք է կառուցել` ես դա չեմ հասկանում:
Հաղորդաշարն իրականացվում է «Բաց հասարակության հիմնադրամներ-Հայաստան»-ի ֆինանսական աջակցությամբ:
