Ըստ ամենայնի, Եվրոպական արժույթը ժամանակավորապես կփրկվի: Հունաստանը սնանկ չի հայտարարվի, կհատկացվի հերթական օգնությունը, որը բավարար կլինի վարկատուներին ևս մի քանի ամիս վճարելու համար:
Բայց եվրոպական երազանքը, որպես զարգացման մոդել, կարծես, թաղված է:
Երեք տարի առաջ մենք ականատես եղանք, թե ինչպես է կործանվում շուկայական կապիտալիզմի մոդելի ամերիկյան երազանքը, որը դավանում էր ԱՄՆ-ը, և որով փորձում էին շարժվել մյուս երկրները: Ֆինանսական ճգնաժամը ստիպեց ամերիկյան կառավարությանը գնալ ազգայնացման և հարյուր միլիարդավոր դոլարների պետական օգնություն հատկացնել մասնավոր ընկերություններին` ապացուցելով կապիտալիզմի արդի մոդելի` պաշտամունքի հասած «կանդիցիայի» չկայացածությունը:
Ճգնաժամի երկրորդ ալիքը խաթարում է եվրոպական երազանքը, որը կողմնորոշիչ էր բոլոր նրանց համար, ովքեր հավատում էին տարբեր ազգերի համախմբման ընդունակությանը: Համախմբվել ոչ թե պատերազմի, այլ համատեղ, ողջամիտ դասավորված կյանքի շինարարության համար: Այն փաստը, որ մեկուկես տասնյակ պետություններ կարողացան ընդհանուր տուն ստեղծել, որտեղ ապրում են «յուրաքանչյուրից` ըստ ընդունակությունների, յուրաքանչյուրին` ըստ պահանջի» սկզբունքով, դա չէ՞, արդյոք, մարդկության չիրականացած երազանքը: Երկրների համախմբում արդար սոցիալական համակարգով, օրենքի, իրավունքների և ազատությունների գերակայությամբ, սերտ տնտեսական ինտեգրմամբ և արդյունավետ վերազգային կառավարմամբ, ահա այն` եվրոպական երազանքը:
Այն շատ մոտ է շատերին, քանի որ հստակ արտացոլում է ժամանակակից մարդկության պահանջմունքները, հենված է մարդասիրական արժեքների և համապարփակ փոխկապակցվածության գաղափարների վրա, որոնք բնորոշ են գլոբալիզացիայի դարաշրջանին: Բայց համատեղել «շվեդական սոցիալիզմը» տնտեսական զարգացման մեքսիկական մակարդակի հետ չի ստացվում, որքան էլ փորձես: Եվրոպական տնտեսական մոդելը հաջողության չհանգեցրեց: Բանը միայն «կլանող» հույների մեջ չէ: Եվրոպան միշտ էլ բաժանվել է կարգապահ հյուսիսային երկրների և հարավի պետությունների, որոնք սոցիալական պետություն էին ստեղծում սկանդինավյան մոդելով, իսկ աշխատում` սովորույթի համաձայն:
Եթե եվրոպական տնտեսական փորձը ձախողվի, եվրոպական երազանքը, հավանաբար, կշարունակի ապրել մարդկանց սրտերում: Թեկուզ հենց ի հակադրություն ինդիվիդուալիզմի, ազգայնականության, օրենքի նկատմամբ ուժի գերազանցության և սոցիալական անհավասարության:
