Հայաստանի ներիշխանական զարգացումները հարցեր են առաջացնում նաև քաղաքական դաշտի, այսպես ասած, մյուս ճամբարի՝ ընդդիմության մեջ հնարավոր գործընթացների մասին: Այսինքն` երբ իշխանական համակարգում Սերժ Սարգսյանը լուծում է գրեթե բոլոր խնդրահարույց հարցերն ու իր ճանապարհը հարթում դեպի ընտրական փուլ, դրան ինչպե՞ս պետք է արձագանքի քաղաքական դաշտի ընդդիմադիր հատվածը:
Այստեղ, ինչպես հայտնի է, գերիշխող դիրքում Հայ ազգային կոնգրեսն է, նրան հաջորդում է «Ժառանգությունը», կա նաև Դաշնակցությունը, որի ընդդիմադիր լինելու հանգամանքը առ այսօր մնում է հարաբերական, քանի որ կուսակցությունն ակնհայտորեն խուսափում է Սերժ Սարգսյանի հետ, այսպես ասած, բաց ճակատամարտի դուրս գալ: Դա, անշուշտ, ունի իր պատճառները, որոնցից գլխավորն այն է, որ ՀՅԴ լիդերների զգալի մասը ներկայումս զբաղված է շահավետ բիզնեսներով, որոնք քվոտավորվում են իշխանության որոշմամբ: Բնական է, որ նրանք փորձելու են ամեն կերպ խուսափել Սարգսյանի դեմ ուղղակի առճակատումից, որքան էլ դա լինի ընդամենը քաղաքական առճակատում:
Միևնույն է, անգամ այդ պարագայում ՀՅԴ-ն ամեն ինչ անելու է, այսպես ասած, ընդհանրական ընդդիմություն լինելու համար` պահանջելով արտգործնախարարի կամ վարչապետի հրաժարականները, իսկ Սերժ Սարգսյանին հերթը հասնելու դեպքում ընդամենը հայտարարելով, որ իրենք ամբողջական իշխանափոխության կողմնակից են: Եվ եթե Սերժ Սարգսյանին անգամ դա էլ դուր չգա, ՀՅԴ մի շարք լիդերներ կսկսեն հայտարարել, որ իրենք համամոլորակային իշխանափոխության կողմնակից են, միայն թե իրենց քաղաքական դիրքորոշումը չհստակվի և չառարկայանա իշխանափոխության խնդրի մասով: Բայց նաև ակնհայտ է, որ Դաշնակցությունն իշխանական կուսակցություն չէ դասական իմաստով` հատկապես, որ այդ կուսակցությունն ունի մի էական առավելություն Հայաստանի գրեթե բոլոր քաղաքական ուժերի հանդեպ: Այն իր յուրահատուկ կառուցվածքի շնորհիվ բավական ներքին ժողովրդավարություն ունեցող կուսակցություն է, որտեղ լիդերները, այդուհանդերձ, չեն կարող հաշվի չառնել իրենց այլ գործընկերների և շարքերի պահանջները: Եվ այդ իմաստով ՀՅԴ-ն, անշուշտ, պահպանում է ընդդիմադիր զգալի պոտենցիալ` այդպիսով պահպանելով իր տեղը նաև ընդդիմադիր ընտրազանգվածի հանդեպ:
Ընդդիմադիր ընտրազանգվածի առաջ տեղ ունեցողներից կարելի է նշել նաև «Նոր ժամանակներ» կուսակցությանը՝ Արամ Կարապետյանի առաջնորդությամբ: Տեղ ունեցողներ էլի կան, սակայն նրանց անունները տալը թերևս ավելորդ է, քանի որ էական քաղաքական կշիռ այդ ուժերն ու անհատները թերևս չունեն և չեն կարող ունենալ, եթե միայն իշխանությունը չփորձի նրանց մի մասին հանել «քաղաքական դամբարաններից» և նորից նետել դաշտ՝ ընդդիմադիր դաշտում ջուր պղտորելու համար:
Իսկ ի՞նչ մարտահրավերի առջև են կանգնած ընդդիմադիր դաշտում գործող այդ հիմնական սուբյեկտները: Ինչպե՞ս պետք է նրանք արձագանքեն այն ամենին, ինչ տեղի է ունենում իշխանության դաշտում, ուր կարծես թե ձևավորվում է հստակ բուրգ` Սերժ Սարգսյանի գլխավորությամբ: Պարզապես դիտել՝ չխանգարելով, և սպասել` մինչ այն կձևավորվի, և փորձել տարատեսակ առևտրի մեջ մտնել այդ բուրգի հետ, կամ բուրգի ձևավորումն ընկալել իբրև միասնական մարտահրավեր ընդդիմադիր կամ, այսպես ասած, «մնացյալ քաղաքական դաշտին», ու ձեռնամուխ լինել իշխանությանը համարժեք պատասխան տալուն:
Համարժեք պատասխանն, իհարկե, կարող է լինել միայն գործողությունների համատեղ ծրագրի քննարկումը: Բանն այն է, որ առանձին-առանձին, ներկայիս ընդդիմադիր ուժերից թերևս որևէ մեկն այսօր ի վիճակի չէ համարժեք պատասխան տալ իշխանության մոբիլիզացիային: Նույնիսկ Հայ ազգային կոնգրեսը կարծես թե ի զորու չէ լուծել այդ խնդիրը, և ինչ-որ առումով Կոնգրեսը ինքն էլ դա ընդունում է` հայտարարելով խորհրդարանական հերթական ընտրություններին պատրաստ լինելու մասին և փորձելով բացատրել, թե ինչի համար են պետք մանդատները: Սակայն կարծես ակնհայտ է նաև, որ այդ ուժերը ի զորու չեն միասնական եզրակացության հանգել որևէ համատեղ ծրագրի շուրջ:
Խոսքն անգամ միավորման մասին էլ չէ, այլ որևէ մեկ հարց թիրախ ընտրելու և այդ հարցի շուրջ իշխանությանը միասնական, համատեղ պահանջներ ներկայացնելու մասին: Կարո՞ղ են արդյոք Կոնգրեսը, «Ժառանգությունը», Դաշնակցությունն ու «Նոր ժամանակները», որոնք, այսպես ասած, ընդդիմադիր աթոռի չորս հավասար ոտքերն են, գոնե մեկ հարցում գալ հավասար վիճակի և իսկապես ամուր հենարան հանդիսանալ ընդդիմադիր ընտրազանգվածի համար:
Առայժմ այդ ուժերը միմյանց հանդեպ գրեթե նույնքան անզիջում դիրքերի վրա են, որքան իշխանության հանդեպ: Որքան իշխանությանն են մեղադրում կամ քննադատում, գրեթե նույնքան իրար են մեղադրում և քննադատում ապակառուցողական դիրքորոշման համար, դրանով պատճառաբանելով միասնականության հեռանկարի բացակայությունը: Սա, իհարկե, գրեթե իդեալական վիճակ է Սերժ Սարգսյանի համար: Եթե իշխանական ճամբարում արգելքները հաղթահարելու համար նրանից թերևս ջանք էր պահանջվում, ապա ընդդիմադիր հատվածում նրա փոխարեն աշխատում են հենց իրենք՝ ընդդիմադիրները կամ` այսպես կոչված ընդդիմադիրները: Ու այստեղ արդեն, մեծ հաշվով, կարևոր էլ չէ, թե նրանցից ովքեր են իրենք իրենց աշխատում, և ում է աշխատացնում հենց ինքը՝ Սերժ Սարգսյանը: Գլխավորը, դժբախտաբար, այն է, որ բոլորն առայժմ աշխատում են իրար դեմ և հօգուտ Սերժ Սարգսյանի:
