Սպասումները, թե Հայ ազգային կոնգրեսը սեպտեմբերի 30-ին սկիզբ առած մեկշաբաթյա շուրջօրյա նստացույցից հետո ստեղծված իրավիճակից հետո որակական փոփոխությունների կենթարկի իր մարտավարությունը, չարդարացան:
Ստեղծված իրավիճակի համար պատասխանի և բացատրության կարիք կա այն հարցադրումների առումով, որոնք բարձրացնում են Կոնգրեսի ապագայով մտահոգ քաղաքացիները, ում համար Կոնգրեսը քաղաքական ճաշակ բավարարելու կամ իշխանության հանդեպ ատելությանը հագուրդ տալու վայր չէ, հերթական ընդդիմադիր շարասյուն չէ, այլ մի կառույց է, որը Հայաստանում կարող է ձևավորել առկա քրեաօլիգարխիկ միջավայրին և նրա ձևավորած արժեհամակարգին այլընտրանք հանդիսացող մի համակարգ, որի գերխնդիրը ամենևին էլ իշխանության գալը չէ, այլ քաղաքացիներին, հասարակության լայն շերտերին դեպի իրեն բերելը: Քաղաքացիները, մտավորականները, լրագրողները կամ քաղաքագետները, որոնք Կոնգրեսի վարքագծի հարցում տարակույսներ են արտահայտում, միշտ չէ, որ կատարում են Կոնգրեսի քաղաքական հակառակորդների ցանկությունը: Նրանք, ի դեմս Կոնգրեսի ամուր և դինամիկ հզորացող քաղաքական համակարգ են փորձում տեսնել` համոզված լինելով, որ այդ պոտենցիալը քիչ թե շատ այսօր ունի միայն Հայ Ազգային Կոնգրեսը:
Ընդդիմությունը կանգնած է լրջագույն փակուղու առաջ, և այդ փակուղին ոչ թե վերաբերում է գործողություններին, այլ վերաբերում է առկա իրավիճակում իրադարձությունների զարգացման այլընտրանքային սցենարներ ներկայացնելուն: Այլ հարց է, որ դրանք կարող են չարժանանալ հանրության հավանությանը կամ կարող են անտարբերության արժանանալ: Բայց դրանք գոնե լինեն: Մինչդեռ չկան: Ընդդիմությունը քաղաքական օրակարգի ձևավորման նախաձեռնությունը բարեհաջող կերպով զիջեց իշխանությանը, և այժմ կարծես թե չունի այդ նախաձեռնությունը հետ վերցնելու ոչ ցանկություն, ոչ կարողություն: Մնում է ցանկության և կարողության դեֆիցիտին տալ «սպասման իմաստնություն» բնորոշումն ու բացատրություններ գտնել այդ բնորոշմանը: Կարծես թե նաև նշմարվում է այն մտայնությունը, որ սպասման այլընտրանքը կամ ծայրահեղ հեղափոխականությունն է, կամ էլ քաղաքականության հետ կապ չունեցող ազգայնական ռոմանտիզմը:
Իհարկե, ծայրահեղ հեղափոխականությունը, անիմաստ և ինքնանպատակ գործողությունների դինամիկան կամ ազգայնական ռոմանտիզմը բացարձակապես սնանկ մոտեցումներ են: Բայց, մյուս կողմից, թերևս պակաս սնանկ չէ նաև այն սպասումը, որը չունի ավելի ծանրակշիռ փաստարկ, քան այն, որ դրա այլընտրանքը ծայրահեղականությունն ու ռոմանտիզմն է: Եթե քաղաքական ուժը իրավիճակը պատկերացնում է այս կամ-կամ հարթության վրա, ապա թերևս առնվազն պատկերացումների մակարդակով կա քաղաքական արդիականության և ադեկվատության լուրջ խնդիր: Առավել ևս խնդիրը լուրջ է, եթե տվյալ քաղաքական ուժը իրեն համարում է երկրի միակ իրական ընդդիմություն: Եվ հատկապես խնդիրը լուրջ է, եթե հաշվի առնենք, որ այդ ուժն իսկապես երկրի միակ իրական ընդդիմությունն է:
Բանն այն է, որ այդպիսով ստացվում է, որ ներկայիս հայ իրականության մեջ ընդդիմություն և այլընտրանք բառերն արդեն դադարում են լինել հոմանիշներ: Մինչդեռ Հայաստանի խնդիրը, հատկապես այժմ, ընդդիմությունը չէ, այլ այլընտրանքը: Սեպտեմբերի 30-ից հետո թերևս, հենց դա էր բացակայում, ինչն ամենից մտահոգիչն է, այլապես սպասումն այդպես տարակուսելի չէին լինի:
