Սերժ Սարգսյանի ելույթը Ֆրանսիայի հրապարակում՝ Ռոդենի քանդակի բացման առիթով
Մեծարգո´ պարոն Նախագահ,
Հարգարժա´ն ներկաներ,
Սա հրաշալի երևանյան առավոտ է` հրաշալի եղանակ, հրաշալի տրամադրություն, հաճելի միջավայր և լավ մարդիկ: Այսպես մենք ընդունում ենք մեր լավ բարեկամին, իմ ընկերոջը` Ֆրանսիայի Հանրապետության Նախագահ պարոն Նիկոլա Սարկոզիին: Պարո´ն նախագահ, մենք ողջունում ենք Ձեզ համայն հայության հայրենիքում, իր անկախ գոյության 20-ամյակը նոր-նոր բոլորած Հայաստանի Հանրապետության մայրաքաղաքում:
Ինձ համար իսկապես պատիվ է Ձեզ հետ միասին մասնակցելու մեր քաղաքի այս գեղեցիկ հատվածում ֆրանսիացի աշխարհահռչակ քանդակագործ Օգյուստ Ռոդենի հիասքանչ քանդակի բացման արարողությանը։ Հանճարեղ ֆրանսիացու հոյակերտ ստեղծագործություններից մեկը` նկարիչ Ժյուլ Բաստիեն Լըպաժի արձանը, այսուհետ բնակություն է հաստատելու այստեղ՝ Ֆրանսիայի հրապարակում: Օգյուստ Ռոդենի և Նիկոլա Սարկոզիի այս վեհաշուք ընծան ընդմիշտ խորհրդանշելու է հայ-ֆրանսիական հարատև և անխախտ բարեկամությունը։
Եթե մի պահ մեր շուրջը նայենք՝ դժվար չէ նկատել, որ այս հրապարակը բոլոր կողմերից շրջապատված է մեր ժողովրդի համար սիրելի ու մեծարժեք ազգային խորհրդանիշերով` հայ գրչության հիմնադիր Մեսրոպ Մաշտոցի անունը կրող պողոտայով, Երևանի օպերայի և բալետի ազգային թատրոնի շենքով և աշխարհահռչակ հայ կոմպոզիտոր Արամ Խաչատրյանի հուշարձանով, Երևանի պետական կոնսերվատորիայի շենքով և հայ մեծանուն երգահան Կոմիտասի հուշարձանով, մյուս կողմից` հայ ականավոր նկարիչ Մարտիրոս Սարյանի, հինավուրց Երևանի նոր օրերի արարիչ Թամանյանի և ամերիկահայ դասական Վիլյամ Սարոյանի հուշարձաններով: Մեզ համար այս կարևոր հրապարակը՝ շրջապատված հայոց մեծերով, կոչել ենք մեր թանկ բարեկամի՝ Ֆրանսիայի անունով։ Կարծում եմ` այս փաստը Ֆրանսիայի հանդեպ մեր ժողովրդի վերաբերմունքի և հայ-ֆրանսիական հարաբերու-թյունների արժեքի ու նշանակության լավագույն վկայությունն է:
Ֆրանսիան և հայ-ֆրանսիական հարաբերությունները մեզ համար առանձնահատուկ խորհուրդ ունեն մի քանի պատճառներով: Առաջին և ամենակարևորը` հայերը Հայաստանում և այլուր սիրում են Ֆրանսիան: Համաշխարհային քաղաքակրթության մեջ անջնջելի հետք թողած ֆրանսիական հարուստ մշակույթն ու արժեհամակարգը հարազատ են հայ ժողովրդին և շատ սիրված նրա կողմից:
Մեր ժողովրդին Ֆրանսիայի հետ կապում են նաև պատմական սերտ առնչությունները, որոնք սկիզբ են առել դեռևս վաղ միջնադարում, ապա աստիճանական զարգացում ապրել: Հայտնի են Հայաստանի և Ֆրանսիայի թագավորների ու ազնվական ընտանիքների միջև հաստատված սերտ կապերը` հատկապես Կիլիկիայի հայկական թագավորության շրջանում:
Մեզ կապում է նաև այսօր մոտ կես միլիոնի հասնող ֆրանսահայ համայնքը: Տարբեր ժամանակներում Ֆրանսիայում հաստատված հայերը սերնդեսերունդ ապրել են այնտեղ, սիրել Ֆրանսիան, նվիրվել Ֆրանսիային, լիարժեք ինտեգրվել ֆրանսիական հասարակությանը և իրենց անուրանալի ներդրումն ունեցել Ֆրանսիայի զարգացման ու բարգավաճման գործում: Մեծաթիվ հայեր ֆրանսիացիների հետ կողք-կողքի պայքարել են օտար զավթիչների դեմ, զոհվել հանուն Ֆրանսիայի ազատության:
Ֆրանսահայությունը դարձել է մեր երկրներն ու ժողովուրդները միացնող կամուրջ, դարձել հայ և ֆրանսիական մշակույթների միաձույլ կրողը: Քիչ առաջ մենք ներկա գտնվեցինք մեծ ֆրանսիացու և մեծ հայի՝ Շառլ Ազնավուրի երևանյան տան բացմանը: Մեր ժողովուրդները կարող են հպարտանալ մեր մշակույթները շաղկապող այնպիսի անուններով, ինչպիսիք են Անրի Թրուայան, Գառզուն, Միշել Լեգրանը, Անրի Վերնոյը և այլոք:
Պատմական, մշակութային և մեզ կապող քաղաքակրթական արժեքներն են հենց հանդիսացել այն հենասյունը, որի վրա կառուցվել ու զարգացել են Հայաստանի և Ֆրանսիայի միջպետական հարաբերությունները։ Ֆրանսիան Հայաստանին ձեռք է մեկնել անկախության առաջին իսկ օրվանից, մեզ նեցուկ դարձել մեր երկրի համար ամենածանր պահերին։ Հանձինս Ֆրանսիայի, մենք ունենք մի բարեկամ, որի հետ կարող ենք կիսել մեր ուրախությունները և մտահոգությունները, որը եղել և մնում է մեր կողքին։
Մենք շնորհակալ ենք Ֆրանսիային և ֆրանսիացի ժողովրդին Հայոց Ցեղասպանության հետևանքով հայրենազրկված հարյուր հազարավոր հայերի ապաստանելու համար, իրենց «ես»ը վերագտնելու և վերստին ոտքի կանգնելու հնարավորությունների ստեղծման համար:
Մենք շնորհակալ ենք անցյալ դարասկզբին հայ ժողովրդին պատուհասած այդ մեծ աղետն իր իսկական անունով՝ Ցեղասպանություն կոչելու և այն օրենքի ուժով դատապարտելու համար:
Մենք շնորհակալ ենք, պարո´ն Նախագահ, երեկվա Ձեր խոսքերի համար, որ Դուք արտասանեցիք Ցեղասպանության հուշահամալիրում: Դրանք հայ ժողովրդի հոգուց բխած և շատ ուժեղ խոսքեր էին:
Մենք շնորհակալ ենք Լեռնային Ղարաբաղի հիմնահարցի խաղաղ կարգավորման և մեր տարածաշրջանում տևական խաղաղություն հաստատե-լու ուղղությամբ բարեկամ Ֆրանսիայի և, պարո´ն Նախագահ, անձամբ Ձեր հետևողական ջանքերի համար։
Մենք շնորհակալ ենք Սպիտակի երկրաշարժի դժնդակ օրերին հայության կողքին լինելու համար, անկախության քսան տարիների ընթացքում ցուցաբերած և շարունակվող տնտեսական, մարդասիրական և այլ բազմաբնույթ օգնության և օժանդակության համար:
Եվ վերջապես շնորհակալ ենք նաև Եվրամիության հետ մերձեցման ճանապարհին Հայաստանի ջանքերին Ֆրանսիայի իշխանությունների հաստատուն աջակցության համար:
Հարգելի´ հյուրեր և ներկաներ,
Մեր ժողովուրդներին կապող միացյալ պատմությունը և բարեկամությունը, մեր ընդհանուր քաղաքակրթական արժեքները և մշակութային փոխներգրավվածությունը հավերժ են ու մնայուն, ինչպես հավերժ մնայուն են նաև Ռոդենի ստեղծագործությունները։
Ռոդենը, այն հանճարեղ արվեստագետն է, ով իր ձեռքի հպումով կենդանություն է տվել քարին ու մետաղին, շունչ ու շարժում հաղորդել` կերտելով հավերժական խորհրդանիշներ և արտահայտելով մարդկային հոգու ու մտքի թռիչքը:
Մեր խորին երախտագիտությունն ենք հայտնում Ֆրանսիայի Նախագահ Նիկոլա Սարկոզիին` նման անգնահատելի արժեք Հայաստանին նվիրելու համար:
Մեծարգո´ պարոն Նախագահ,
Իմ համոզմունքն է, որ Երևանի սրտում այս հրաշակերտ ստեղծա¬գործությունը հայերի բազմաթիվ սերունդների համար հանդիսանալու է հայ-ֆրանսիական բարեկամության հավերժության խորհրդանիշ: Կրկին շնորհա¬կալություն այս չքնաղ նվերի համար:
Աստված Ձեզ պահապան:
Աստված պահպանի Ֆրանսիան:
Եվ Կեցցե´ հայ-ֆրանսիական բարեկամությունը:
