Ըստ երևույթին, համաշխարհային անցուդարձը, միջազգային կյանքը բաժանվելու են երկու մասի` WikiLeaks-ից առաջ և դրանից հետո:
Ինչ էր դրանից առաջ` իմացանք հենց WikiLeaks-ից և դեռ շարունակում ենք իմանալ, քանի որ կայքին հասանելի դարձած ամերիկյան դիվանագիտության նամակագրությունը շարունակում է հրապարակվել, և ինչպես գերմանական «Շպիգելն» էր հաշվել, եթե շարունակվի հրապարակման այն ռեժիմը, որ կա այժմ, ապա WikiLeaks-ի ձեռքի տակ եղած նյութը կբավականացնի 66 տարի: Գրեթե միստիկ թիվ է: Բայց չտարվենք սնահավատությամբ և առաջնորդվենք միայն իրական քաղաքականությամբ: Ահա այդ իմաստով էլ անորոշ է, թե ինչպիսին է լինելու կյանքը WikiLeaks-ից հետո: Համենայնդեպս, դրա մասին որևէ «արտահոսք» դեռևս չկա: Գուցե 66 տարի հետո էլ հայտնի դառնա, թե ինչպիսին էր համաշխարհային անցուդարձը, միջազգային քաղաքականությունը WikiLeaks-ից հետո: Ակնհայտ է մի բան, որ այն անկասկած որոշակիորեն տարբերվելու է դրանից առաջ եղած մասից, քանի որ այժմ կա նախադեպ, երբ դիվանագիտական նամակագրությունը կարող է դառնալ համաշխարհային հանրության սեփականությունը: Բնական է, որ դա հենց այնպես չէ, որ սեփականություն է դառնում: Այսինքն` պատահականությունը կամ դիպվածը չէ, որ հանդիսանում է այդօրինակ խոշոր սկանդալների պատճառ: 250 հազար էջ ներգերատեսչական նամակագրությունը այն ծավալը չէ, որ կարող է զուրկ լինել անվտանգության և ապահովագրության բավարար մեխանիզմներից, այն էլ այնպիսի գերտերությունում, ինչպիսին Միացյալ Նահանգներն է: Իհարկե, չի կարելի տեսականորեն բացառել, որ գերտերությունների ինքնավստահությունը երբեմն կարող է հենց իրենց հետ չար կատակ խաղալ և դառնալ այդօրինակ բացթողումների պատճառ: Բայց դրա հավանականությունը շատ քիչ է, քանի որ բավական հետաքրքրական մի ընթացք է ստանում գործը. WikiLeaks-ի «ինքնագործունեությունը» քննադատվում է, ԱՄՆ պետքարտուղարը դրա համար ներողություն է խնդրում աշխարհից, Ինտերպոլը հետախուզում է հայտարարում կայքի հիմնադրի նկատմամբ, կայքը զրկում են հոստինգից, բայց հրապարակումները շարունակվում են հետևողականորեն ներկայանալ աշխարհին` էջ առ էջ, դրվագ առ դրվագ:
Լավ, եթե հնարավոր չի եղել կանխել արտահոսքը, մի՞թե հնարավոր չէ կանխել դրա հետագա տարածումը: Անվտանգության ժամանակակից տեխնոլոգիաները արդյո՞ք այդպես անզոր են, թե՞ պարզապես ցանկություն չկա դրանց զորությունը գործի դնելու: Համենայնդեպս, խնդիրն այն է, որ եթե տեղի ունեցած, հստակ վերահսկվող և մշակված տեխնոլոգիայի կիրառում չէ, ապա հակառակն այն է, որ կատարվածը ուղղակի լրջագույն մարտահրավեր է համաշխարհային անվտանգությանը: Կամ մեկը, կամ մյուսը: Ու այս համատեքստում խնդիրը միանգամայն լրջորեն վերաբերում է նաև Հայաստանին: Օրինակ` եթե ֆիզիկական ահաբեկությունների պարագայում Հայաստանը կարծես թե, ընդ որում` բարեբախտաբար, հեռու է մնում թիրախային գոտիներից, լինելով, իհարկե, այդ ամենում քիչ նշանակություն ունեցող պետություն, ապա տվյալ պարագայում, փաստացի, պարզվում է, որ Հայաստանն էլ անմիջականորեն առնչվում է կատարվածին: Կրկնում եմ, եթե խոսքը ահաբեկության մասին է: Չէ՞ որ հրապարակված կամ հրապարակման ենթակա փաստաթղթերում, ըստ տարբեր աղբյուրների, կա Հայաստանին վերաբերող մոտ 2000 էջ: Թե ինչ կա այդ էջերում, ինչ բովանդակության փաստաթղթեր են դրանք, հայտնի չէ: Մինչդեռ այնտեղ կարող են լինել տեղեկություններ, որոնք անմիջականորեն սպառնալիք են Հայաստանի ազգային անվտանգությանը: Չէ՞ որ արդեն իսկ հրապարակվածը, թե Հայաստանի տարածքով զենք է վաճառվել Իրանին, ուղղակիորեն արդեն իսկ ազգային անվտանգության հարց է: Ընդ որում, սա ունի երկու շերտ. առաջինն այն է, որ ազգային անվտանգության սպառնալիք են իրենց մեջ պարունակում իշխանության գործողությունները այս կամ այն հարցում, այդ թվում օրինակ` հենց Իրանին զենք վաճառելու առումով: Ամենևին չի բացառվում և նույնիսկ շատ հավանական է, որ WikiLeaks-ի տրամադրության տակ եղած նյութերում կան Հայաստանի իշխանության գործողությունների մասին այլ նյութեր, որոնք նույնպես վկայում են այդ գործողություններում ազգային անվտանգությանն ուղղված սպառնալիքների մասին: Առավել ևս, որ վերջին շրջանում կարծես թե այլ աղբյուրներից էլ եկել են այդօրինակ գործողությունների մասին լուրջ տեղեկություններ` կապված հայտնի բացահայտումների հետ: Մյուս շերտն այն է, որ համաշխարհային հանրության սեփականությունը կարող է դառնալ տեղեկատվություն, որի հրապարակայնացումը կարող է հարվածել ազգային անվտանգությանն այն իմաստով, որ ցանկալի չէ, որ լինի դրան տիրապետողների նույնիսկ քիչ թե շատ լայն, ուր մնաց համաշխարհային շրջանակ:
Անշուշտ, այդ առումով խնդիրը միայն Հայաստանինը չէ. այդ նույն խնդրի առաջ կանգնած են գրեթե բոլոր պետությունները, որոնք հիշատակվում են 250-հազարէջանոց «արտահոսքում»: Բայց տվյալ դեպքում մեզ մեր խնդիրն է հուզում: Այդ առումով հարցն այն է, թե ինչքանո՞վ է Հայաստանի իշխանությունը պատրաստ այդ նոր իրավիճակին, տեղեկատվական «ազատության» դրսևորմանը: Արդյո՞ք Հայաստանի իշխանական համակարգում գիտակցվում է նախադեպի լրջությունը: Արդյո՞ք Հայաստանի իշխանությունն ունի «աշխարհը WikiLeaks-ից հետո» սցենարի պայմաններում սեփական դերակատարության գոնե մոտավոր պատկերացում, սեփական տեղի ու դերի տեսլական, և ընդհանրապես համաշխարհային տրամադրությունների ադեկվատություն, որը թույլ կտա, որ ասենք` գոնե 66 տարի հետո «սպասվելիք» նոր «արտահոսքում» Հայաստանի իշխանության առումով չլինեն ազգային անվտանգության սպառնալիք ներկայացնող հիշատակումներ` թե՛ ուղղակի գործողությունների, թե՛ անուղղակի տեղեկատվության իմաստով: Ընդ որում, այդ առումով խնդիրը ոչ միայն իշխանության, այլ ընդհանրապես քաղաքական համակարգի, ընդդիմության, հասարակության, քաղաքացիների մտահոգության և մտորումների առարկան պետք է լինի: Որովհետև նախ դժվար, իսկ հետո նաև ազգային անվտանգության տեսանկյունից բավական վտանգավոր է պատկերացնել, որ առաջիկա, ասենք, 66 տարում Հայաստանում պետք է նույն իշխանությունը լինի և մտածի հաջորդ «արտահոսքում» ավելի անբիծ ներկայանալու և քիչ վտանգների ենթակա լինելու մասին:
