Արցախի մարդու իրավունքների նախկին Պաշտպաններ Արտակ Բեգլլարյանն ու Գեղամ Ստեփանյանը հայց են ներկայացրել Միջազգային քրեական դատարան՝ Ադրբեջանի դեմ, Արցախում իրականացրած մարդկության դեմ հանցագործությունների համար: Ըստ հաղորդագրության, Թուֆենկյան հիմնադրամի և «Արցախի աջակցության միության» համագործակցությամբ՝ միջազգային առաջատար փաստաբաններ Ֆրանսուա Զիմերեյը և Կատալինա դե լա Սոտան կլինեն հայցը պաշտպանները դատարանում: Սա կարեւոր եւ ուշադրության արժանի քայլ է, եւ մի քանի առումով:
Նախ, Արցախի տեղահանված քաղաքացիները, որոնք նաեւ ներկայացրել են Արցախում ձեւավորված իրավական ինստիտուտներ, իրենց նախաձեռնությամբ ձեռնմուխ են լինում Արցախի ժողովրդի իրավունքների պաշտպանության գործի: Սա թերեւս կարող է օրինակելի լինել այդօրինակ այլ նախաձեռնությունների համար, որոնք պետք է գան հենց տեղահանված արցախահայությանը ներկայացնող այլ տարեր ինստիտուտներից: Արցախի, արցախցիների իրավունքների պաշտպանության հարցում Հայաստանի կառավարության պատասխանատվության հարցը դրանով ամենեւին չի չեղարկվում, բայց այն մեկ այլ կատեգորիայի եւ բազմազան շերտավորումով հարց է, որն իր հերթին չպետք է չեղարկի արցախահայության «իրավական ինքնապաշտպանության» կազմակերպումը:
Բեգլարյանն ու Ստեփանյանը գործնականում նախադեպային քայլ են անում այդ ուղղությամբ: Մյուս էական հանգամանքը այն է, որ այդ քայլը փաստացի ստանում է սփյուռքի առարկայական աջակցություն, ի դեմս Թուֆենկյան հիմնադրամի, որի աջակցությամբ հայցի պաշտպանությանն են ներգրավվում միջազգային փորձառու մասնագետներ: Սա եւս ընդօրինակելի նախադեպ է: Ըստ էության, հենց այս մասին էր նաեւ Միջազգային քրեական դատարանի նախկին դատախազ Լուիս Օկամպոյի հայտնի կոչը, որ նա արել էր հայությանը՝ Հայաստան այցից առաջ:
Անդրադարձել եմ այդ կոչի ուշագրավ համատեքստին եւ էական հաղորդագրությանը, մասնավորապես առ այն, որ միջազգային քաղաքական իրավիիճակը շատ բարդ է եւ Հայաստանի կառավարությունն այդ իրավիճակում վարում է ծանր ու բարդ բանակցություն, ու հայության խնդիրն է այդ իմաստով ծավալել Արցախի եւ արցախահայության իրավական պաշտպանության զուգահեռ պրոցես, որը մի կողմից անմիջականորեն չառնչվելով կառավարությանը չի ծանրացնի այն բարդ բանակցությունը, որով զբաղվում է կառավարությունը, մյուս կողմօց նաեւ Արցախի իրավական պաշտպանության, արցախցիների իրավունքների պաշտպանության հարցը չի թողնի կառավարության հույսին, այլ կազմակերպելով «իրավական ինքնապաշտպանություն», կարող է նույնիսկ տալ անուղղակի խաղաքարտ քաղաքական բարդ բանակցությունների համար:
