Օգոստոսի 9-ին Աստանայում գումարվել է Կենտրոնական Ասիայի հինգ պետությունների առաջնորդների վեցերորդ Խորհրդատվական հանդիպումը: Նախօրեին Ադրբեջանի նախագահի պաշտոնական կայքը հայտնել է, որ Ղազախստանի նախագահի անձնական հրավերով միջոցառմանը «պատվավոր հյուր» հրավիրվել է նաեւ Իլհամ Ալիեւը: Բաքվի իշխանական լրատվամիջոցները նույն օրվա վերջին հատվածաբար ներկայացրել են Իլհամ Ալիեւի ելույթը, մինչդեռ ղազախական աղբյուրների տարածած լուսանկարներում պաշտոնական հանդիպման կլոր սեղանի շուրջ նա ներկա չէր:
Գաղտնիքը բացահայտել է «Թուրան» գործակալությունը՝ հղելով Ղազախստանի նախագահի աշշխատակազմի իր աղբյուրներին: Պարզվում է, որ Իլհամ Ալիեւի Կենտրոնական Ասիայի նախագահների Խորհրդատվական հանդիպմանը պաշտոնապես չի հրավիրվել եւ հայտնի չէ, թե որքան ժամանակ, քանի դեռ տեւում էր միջոցառումը, նա որտեղ է գտնվել: Ալիեւը միջոցառման պաշտոնական սրահ է հրավիրվել, երբ կենտրոնաասիական հինգ երկրների նախագահներն ավարտել են քննարկումները եւ ստորագրել ամփոփիչ կոմյունիկե, որ նախանշում է Կենտրոնական Ասիայի՝ որպես «մեկ միասնական աշխարհաքաղաքական տարածության» կազմավորում մինչեւ 2040 թվականը:
Փաստաթուղթը Կենտրոնական Ասիայի անվտանգության, տնտեսական, կոմունիկացիոն եւ ներդրումային հարցերում ուժային որեւէ կենտրոնի, տարածաշրջանին սահմանակից երկրի կամ կառույցի հետ համագործակցության նախապատվություն չի նախատեսում: Հայեցակարգը բացառապես ներքին առկա կապերի ինստիտուցիոնալացման եւ կատարելագործման մասին է: Ալիեւը, մինչդեռ, հանդես է եկել Կենտրոնական Ասիա-Ադրբեջան «պաշտպանական համագործակցության» առաջարկությամբ:
Ստացվում է, որ Աստանայում Ալիեւի համար քաղաքական «նախաբաղնիք» է ստեղծվել՝ սկզբունքային քննարկումներին նրան չեն ներգրավել: Ըստ երեւույթին, Ղազախստանի նախագահ Տոկաեւը որոշակի իմաստով իր հեղինակությունը եւ տանտիրոջ իրավունքը գերագնահատել է: Կենտրոնական Ասիայի երկրներից Ադրբեջանի հետ ռազմավարական համագործակցության պայմանագիր ստորագրել են Ղազախստանը, Ուզբեկստանը եւ Ղրղզստանը:
Ոչ մի կերպ չեն կարգավորում Բաքու-Աշգաբադ հարաբերությունները: Երկու տարի առաջ անոնսավորված էր Թուրքիա-Ադրբեջան-Թուրքմենստան գագաթաժողովը, որը, սակայն, տեղի չունեցավ: Թուրքմենական էժան գազի հաշվին Եվրամիության առջեւ ստանձնած պարտավորությունը կատարելու Ալիեւյան ծրագիրը ձախողվեց: Աշգաբադը տարեսզբից խզել է Ադրբեջանին սվոփ եղանակով մոտ երկու միլիարդ խորանարդ մետր գազ վաճառելու պայմանագիրը:
Մշտապես բարդ են եղել եւ շարունակում են մնալ նաեւ Ադրբեջանի ու Տաջիկստանի հարաբերությունները: Տաջիկստանը Կենտրոնական Ասիայի միակ ոչ թուրքական պետությունն է: Բացառված չէ, որ Խորհրդատվական հանդիպման պաշտոնական մասից Իլհամ Ալիեւի բացակայությունը պայմանավորված է Տաջիկստանի եւ Թուրքմենստանի նախագահների չկամությամբ:
Բաքվի իշխանական լրատվամիջոցները դեռեւս տեղեկություն չեն տարածել, եւ հայտնի չէ, թե Ալիեւը երկկողմ հանդիպումներ ունեցե՞լ է: Շատ սկզբունքային է, որ հանդիպմանը ծրագրային ելույթում Ղազախստանի նախագահը Կենտրոնական Ասիայի համար կոմունիկացիոն առումով ընդգծել է, ինչպես ինքն է ձեւակերպել, «Տրանսաֆղանական երթուղու» աշխարհաքաղաքական նշանակությունը:
Ըստ տեղեկությունների՝ Հարավային Կորեան քննարկում է Աֆղանստան-Տաջիկստան մոտ հիսուն կիլոմետր երկարության երկաթուղու կառուցումը ֆինանսավորելու հարցը: Եթե նախագիծը կյանքի կոչվի, ապա Կենտրոնական Ասիայի երկրներն Աֆղանստան-Պակիստան «միջանցքով» կկապվեն Հնդկական օվկիանոսի նավահանգիստներին: Առկա է նաեւ Թուրքմենստան-Իրան-Պարսից ծոց ելքի հնարավորություն: Տպավորություն է, որ Կենտրոնական Ասիան փորձում է հաղթահարել Բաքվի լոգիստիկ «հաբից» կախվածությունը եւ ունենալ այլընտրանք:
