Պարզվեց, որ Աստանան էլ, սատանայի նման, այդքան սարսափելի չէ, որքան թվում է: ԵԱՀԿ գագաթնաժողովը անցավ կամ կարելի է համարել անցած, թեեւ, օրինակ, դեռ այսօր էլ նախատեսվում են ինչ-որ բաներ. Սերժ Սարգսյանն է այսօր ելույթ ունենալու, բայց Աստանայից հեռացել է ՌԴ նախագահ Դմիտրի Մեդվեդեւը, իսկ դա արդեն, առավել եւս` որ ԱՄՆ նախագահ Օբաման ու Ֆրանսիայի նախագահ Սարկոզին ընդհանրապես չէին եկել, նշանակում է գագաթնաժողովի վերջ: Իսկ կյանքը շարունակվում է: Եվ դա, թերեւս, այն գլխավոր եզրակացությունն է, որ պետք է անել ԵԱՀԿ գագաթնաժողովից հետո, որն անցավ WikiLeaks-ի ֆոնին: Դրա շունչն Աստանայում չէր կարող չզգացվել, եւ թերեւս հենց այդ շնչով էր պայմանավորված, որ Ղազախստանի մայրաքաղաքում չեղան նշանակալից դիվանագիտական հայտարարություններ, ձեռքսեղմումներ, պայմանավորվածություններ: Համաշխարհային դիվանագիտական «բոմոնդը» WikiLeaks-ից հետո կարծես բավականին լրջացել է եւ դարձել առավել խոհուն, առավել ծանրակշիռ, հասկացել խոսքի արժեքը, գինը: Հայաստանին, թերեւս, չէր խանգարի հետ չմնալ այդ լրջությունից եւ անհրաժեշտ հետեւություններ անել WikiLeaksված Աստանայից: Իսկապես, կանգ առնելու, լրջանալու եւ խորհելու ժամանակն է: Միջազգային իրադրությունը կարծես ամենանպաստավորն է դրա համար, ինչը վկայեց Աստանան: Միջազգային քաղաքականության սուբյեկտները կենտրոնացել են իրենց կոնկրետ խնդիրների վրա, եւ ռեգիոնալ հակամարտությունների հարցում կարծես չկա առանձնապես լուրջ դիմակայությունների ցանկություն, հետեւաբար նաեւ չկա լուրջ ճնշում այդ հակամարտության սուբյեկտների վրա: Իսկ դա նշանակում է, որ այդ սուբյեկտներն էլ, որոնցից մեկը Հայաստանն է, պետք է օգտվեն առիթից եւ զբաղվեն սեփական խնդիրներով, քանի որ հայտնի չէ, թե աշխարհը որ «ոտքի վրա» ուշքի կգա WikiLeaks-ից: Իսկ որ ուշքի կգա` դա հաստատ, քանի որ WikiLeaks-ն ընդամենը շոկային թերապիայի սեանս էր: Ուրեմն պետք է ոչ թե բավարարվել նրանով, որ այդ սեանսի շնորհիվ հաջողվեց խուսափել անցանկալի զարգացումներից, այլ պետք է օգտվել առիթից եւ վերջապես հարթել ներքին այն անցանկալի իրողությունները, որոնք Հայաստանը գերկախվածության մեջ են դրել արտաքին իրադարձություններից: Հայաստանը պետք է պատրաստվի միջազգային հանրության «ուշքի գալուն», որպեսզի այդ պարագայում չստացվի այնպես, որ դրանից Հայաստանի «ուշքը գնա»: Իսկ ի՞նչ է նշանակում պատրաստվել դրան: Դա նշանակում է, որ Հայաստանի իշխանությունը Աստանայից պետք է Երեւան վերադառնա ոչ թե հաղթանակած դեմքի արտահայտությամբ, թե` տեսաք, որ մենք անկյուն քշված չենք, այլ համաշխարհային անկանխատեսելի զարգացումներից լուրջ հետեւություններ արած եւ գիտակցած, որ ժամանակն է ձեռնամուխ լինել երկրի ներսում առկա ներհասարակական եւ ներքաղաքական խնդիրների լուծման ուղղությամբ իրական քայլեր կատարելուն: Խոսքն առաջին հերթին վերաբերում է քաղբանտարկյալներին վերջապես ազատ արձակելուն եւ երկրի վրայից այդ ամոթալի, խայտառակ խարանը հանելուն: Խոսքը նաեւ վերաբերում է տնտեսական, իրավական, քաղաքական ոլորտների համակարգային բարեփոխումներ իրականացնելուն, երկրում մրցակցային միջավայր ձեւավորելուն, որպեսզի բոլոր ոլորտներում էլ գերիշխող դիրք ունենա մեկը` հասարակական կարծիքը: Վերջապես երկրում պետք է մշակել խաղի այնպիսի կանոններ, որոնք կդառնան հասարակական համերաշխության առանցք եւ կնպաստեն հանրության ստեղծագործական կարողությունների առավելագույն դրսեւորմանը: Հայաստանը միայն ու միայն այդ միջոցով կարող է ադեկվատ լինել եւ հետ չմնալ համաշխարհային զարգացումներից, որոնք այժմ ակնհայտ տեղատվություն են ապրում, բայց մակընթացության հերթական ալիքից առաջ:
