ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Իմանղալի Տասմաղամբետովը, որը օրեր առաջ այցելել էր Երևան, մարտի 31-ին հայտարարել է, որ իրավիճակը Կովկասում լարված է և կա ապակայունացման ռիսկ: Միաժամանակ նա նշել է, թե կազմակերպությունը պատրաստ է մարտահրավերներին հակազդելուն և խնդիրները լուծելու համար մշակված համատեղ մեխանիզմները կիրառելուն: Նկատի ունի՞ Տասմաղամբեկովը այն առաջարկը, որ ՀԱՊԿ-ը արել էր Հայաստանին, թե՞ խոսքն ավելի լայն մեխանիզմների կիրառության մասին է: Այդ հանգամանքը սակայն այս պարագայում թերևս դետալ է:
Խնդիրն այն է, որ ՀԱՊԿ-ին հուզողն իհարկե ոչ այնքան Հայաստան-Ադրբեջան ապակայունացումն է, որքան դրա հետևանքով ռեգիոնալ մեծ պայթյունը, ինչը կարող է բերել մեծ իմաստով ստատուս-քվոյի փոփոխության և փլուզել արդեն անվտանգային մի ամբողջ շղթա, որը էապես առնչվում է ՀԱՊԿ շահերի շրջանակին: Խոսքը տվյալ դեպքում արդեն ոչ միայն Կովկասի մասին է, այլ նաև կենտրոնասիական ռեգիոնի, որտեղ ՀԱՊԿ շահերն առավել կենսական են:
Բանն այն է, որ ՀԱՊԿ անդամ կենտրոնասիական երկրները՝ Ղազախստանը, Տաջիկստանը, Կիրգիզիան, Կովկասի իրավիճակով կարող են հետաքրքրված լինել այնքանով, որքանով այդ իրավիճակն այսպես ասած պլացդարմ է կենտրոնասիական ռեգիոնի կայունության համար: Իսկ կենտրոնասիական ռեգիոնում կա առայժմ զգալիորեն «խուլ», սակայն բավականին ուժգին լարման լիցքեր պարունակող դիմակայություն Արևմուտքի՝ մի կողմից, և ՌԴ ու Չինաստանի միջև՝ մյուս կողմից: Իսկ այստեղ, իսլամական ծայրահեղության աշխուժացումը փորձագետները դիտարկում են հնարավոր գործիք ՌԴ և Չինաստանի դեմ: Կենտրոնասիական ռեգիոնի երկրներն այդ իմաստով կանհանգստանան այն դեպքում, երբ այդ պլացդարմը լինի փլուզման վտանգի առաջ: Խոսքն իհարկե այդ երկրների կառավարող վերնախավերի մասին է, որոնք ունեն մշտական մի տագնապ՝ իրենց գոտիներում իսլամական ծայրահեղության աճ, ինչը կսպառնա իրենց իշխանությանը: Իսկ այդ ռիսկը զգալիորեն կախված է կենտրոնասիական ռեգիոնի շուրջ աշխարհաքաղաքական իրավիճակով, որտեղ կա շահագրգիռ խաղացողների բավականին բազմազան շրջանակ: Այդ իմաստով, Կովկասի աշխարհաքաղաքական կայունությունը ունի կենտրոնասիական ռեգիոնի համար որոշակի «ստաբիլիզատորի» նշանակություն: Հակառակ պարագայում, լոկալ ռիսկերի հանգամանքը որևէ կերպ պատասխանատվության որևէ աստիճանի չի մոտիվացնելու Ադրբեջանի հետ միևնույն՝ Թյուրքալեզու պետությունների կազմակերպության անդամ Ղազախստանին ու Կիրգիզիային: Միևնույն ժամանակ, այդ տեսանկյունից իհարկե առանցքային է լինելու այն, թե Կովկասի կայունության խնդիրը ինչ ընկալման է արժանացնելու Էրդողանը, որը պատրաստվում է մայիսի 14-ի նախագահի «կենաց-մահու» ընտրությանը և դրան ընդառաջ մի կողմից Արևմևտքին է անում ռեվերանսներ, մյուս կողմից՝ Ռուսաստանին: Առանցքային է լինելու, թե ի վերջո ու՞մ է Էրդողանը պարտք մնալու բավականին բարդ ներքին պայմաններում նախագահի պաշտոնը պահելու համար:
