Օրերս ԿԳՄՍ նախարար Ժաննա Անդրեասյանն անդրադարձել է Դվինում և Բջնիում հուշարձանների վերականգմանը։ Նախարարը գրառում է ֆեյսբուք սոցիալական ցանցում, որտեղ վերականգնման գործընթացն անվանել է վանդալիզմ:
«Այսօր Դվինում և Բջնիում առավել քան ակնհայտ տեսա, թե ինչպես չի կարելի վերականգնել հուշարձանը։ Ամեն օր Հայաստանի՝ երկնքի տակ բաց թանգարան լինելու մասին խոսալով 1995 թվականից ի վեր որևէ հայտ չենք ներկայացրել Յունեսկօ՝ նյութական մշակութային ժառանգության մասով, ու այս իմաստով երկրների շարքում նախավերջին տեղում ենք՝ կարծեմ Սենեգալից առաջ, իսկ մեր բացառիկ հուշարձանները իբրև թե վերականգնել ենք՝ գրեթե վանդալիզմի հասնող մոտեցմամբ։ Ցավում եմ, եթե որևէ մեկին արձագանքս կտրուկ կթվա։ Ում կտրուկ կթվա, առաջարկում եմ այցելել Դվին և Բջնի՝ տեսնելու այսպես կոչված վերականգնված հատվածները»,- նշել է նախարարը։
Այս առնչությամբ, հուշարձանագետ Արգամ Այվազյանը «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում նշեց. «Ես տարիներ առաջ ասել եմ և հիմա էլ այն կարծիքին եմ, որ Հայաստանում առժամանակ՝ 10-15 տարով պետք է դադարեցնել վանքերի, եկեղեցիների հիմնովին վերակառուցման աշխատանքները, որովհետև ամեն մի հուշարձանի վերականգնումը տևում է 4-5 տարի, նաև ձգձգվում է ավելի երկար տարիներ: Այնինչ մենք Հայաստանում ունենք 200-300-ի հասնող շատ խիստ վթարային հուշարձաններ, որոնք չեն կարող դիմանալ մինչև այդ հուշարձաններ ավերվեն, մինչև իրենց հերթ կհասնի: Պետք է հիմնովին վերակառուցման նախագծերը դադարեցնել և առաջիկա 10-15 տարում այդ վթարային հուշարձանների ամրակայման աշխատանքներ իրականացնել: Դրանով, փաստորեն, կկանխենք այդ հուշարձանների փլուզման հեռանկարը: Այդ հուշարձանների ցանկը արդեն 20 տարի է՝ նախարարության պատասխանատուների սեղանին դրված է: Մինչև հերթը դրանց հասնի, դրանք կավերվեն»:
Հարցին, թե արդյոք հուշարձանների վերականգնման աշխատանքները հավուր պատշաճի են տեղի ունենում, հուշարձանագետը պատասխանեց. «Այո, նախարարը ճիշտ է, վանդալիզմի են ենթարկում մեր հուշարձանները: Նախարարը նոր է, բնագավառից տեղյակ չէ, որովհետև ԽՍՀՄ փլուզումից հետո հուշարձանների պահպանության գլխավոր վարչությունը, որը Նախարարների խորհրդին առընթեր էր, իջեցրինք, կցեցին մշակույթի նախարարությանը:
Նախկինում գրեթե բոլոր մարզերում ունեինք հուշարձանների վերականգնման արհեստանոցներ, որոնք լրիվ ցրվեցին, տարածքները սեփականաշնորհվեցին: Լուծարվեց Հուշարձանների պահպանության վարչության ենթակայության տամ գտնվող նախագծային գրասենյակ ինստիտուտը, որտեղ կազմվում էին այդ նախագծերը: Շուրջ 200 մասնագիտացված վերականգնող ճարտարապետներ էին աշխատում, սակայն 15 տարի առաջ այդ ինստիտուտը լուծարեցին: Ստիպված այդ ճարտարապետները սկսեցին ժամանակակից ճարտարապետությամբ զբաղվել, կամ լիցենզիա հանեցին հուշարձանների վերականգնման աշխտանքներ կատարելու համար, որը կենտրոնական վերահսկողությունից դուրս է մնում: Փաստորեն այդ վանդալիզմը մենք իրականացրեցինք պետականորեն՝ եղած կառուցվածքը ցիրուցան անելով:
Այսօր հուշարձանի վերականգնման նախագծի վերահսկողությունը պետք է նախարարության այդ վարչությունը պետք է անի: Հիմա դա գործակալություն են սարքել և իրենք պետք է վերահսկեն: Եթե չեն վերահսկել, վատ են արել, ո՞վ է մեղավորը: Վանդալիզմի հեղինակները ՀՀ կառավարությունն է, որ լուծարեց այդպիսի մասնագիտական կազմակերպությունը»:
Արգամ Այվազյանը նկատեց, որ ի ամոթ Հայաստանի, առ այսօր Հայաստանում չկա մի հնագիտական հուշարձան, որը վերականգնված լինի գրեթե 70-80 տոկոսով. «Դվինում պեղումները դեռ չեն ավարտվել, Էրեբունին է, որ 2700-ամյակի առիթով շտապ վերականգնողական աշխատանքներ կատարեցին, որը կիսատ-պռատ մնաց: Որևէ բերդ չունենք, որ վերականգնված լինի, Ամբերդը նույնպես վերականգնված չէ»,-ընդգծեց նա:
