«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է թուրքագետ Հակոբ Չաքրյանը։
-Պարոն Չաքրյան, Բրյուսելում հանդիպել են Եվրամիության Հարավային Կովկասի և Վրաստանի ճգնաժամի հարցերով հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարն ու Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարար Մևլութ Չավուշօղլուն:Թեպետ հանդիպման մանրամասները նշված չեն, բայց ի՞նչ եք կարծում, հնարավո՞ր է սա կապ ունի հայ-ադրբեջանական բանակցային պրոցեսի հետ։
-Հնարավոր է։Եվրամիությունը հարցին նայում է այս տեսակետից՝ Թուրքիան ինչքան մերձենա Եվրամիությանը, այնքան ավելի քիչ ագրեսիվ կդառնա։ Գոյություն ունի «օրենքների ներդաշնակեցում» սկզբունքը։ Եթե դու ուզում ես անդամակցել Եվրամիությանը, ապա քո երկրում գործող օրենքները պետք է ներդաշնակ լինեն Եվրամիության օրենքների հետ։
Դուք գիտեք, որ Թուրքիայում մայիսի 14-ին սպասվում են ընտրություններ և մեծ հարց է՝ Էրդողանը կհաղթի՞։Ստացված տեղեկությունները հուշում են, որ Էրդողանը միևնույն է՝ չի հաղթելու։ Կարծես ինքն էլ է համակերպվել այդ մտքի հետ, ինչքան գրպանային կուսակցություններ կան՝ նրանց է հրավիրում, երկուսն արդեն մերժել են իրեն։
-Հնարավոր է չհաղթի, բայց արդյոք կզիջի իշխանությունը։
-Չի կարող չզիջել։ «New York Times»-ը, «Bloomberg»-ը «BBC»-ն, եվրոպական, գերմանական թերթերը «Indipendent»-ը վերլուծականներ են հրապարակում, որ Էրդողանը չի հաղթելու։ Չեմ կարծում, թե հենց այնպես հրապարակումներ անեն։ Ճիշտ է՝ հարցախույզերում ընդդիմության տվյալներով իրենց ձայնը 60 տոկոսի է հասնում, Էրդողանի և իր կուսակցությանը՝ 30, մի 10 տոկոս էլ չկողմնորոշվածներ են կամ քրդամետ կուսակցությանը ձայն տվողները։
Էրդողանի անցկացրած հարցախույզերում էլ իրենք են առաջինը։Առհասարակ հարցախույզերը երկու հատ են անցկացնում․ մեկը՝ հասարակական կարծիք ձևավորելու և ստեղծելու պատրանք, թե իրենք շատ առաջ են հակառակորդից, մյուսն էլ՝ իրական պատկերն իմանալու համար։Իրական պատկերի հարցախույզերը դեռ չեն հրապարակվում։ Սակայն հիմա էլ կան այն տպավորությունները, որ Էրդողանը հաղթելու շանս չունի, այս երկրաշարժի հետ կապված էլ՝ ամբողջությամբ խայտառակվեց։ 60 ժամ հետո նոր օգնության են գնացել՝ փրկարարական ջոկատն ու բանակը։ Տեխնիկան վառելիք չուներ, մարդիկ գեներատորները բերել էին, բայց վառելիք չկար։ Ի՞նչ է նշանակում՝ 78 ժամ հետո միջամտել ու անամոթաբար ասել՝ առաջին իսկ օրն այնտեղ էին։ Բացի այդ՝ կան տեղեկություններ, որ եկել են կամավորական ջոկատներ, բայց նրանց չեն թողել, որ փրկարարարական աշխատանքներ կատարեն։ Եղել են դեպքեր, որ օրինակ, Անկարայի քաղաքապետարանի փրկարարարական ջոկատը հասել է որոնման արդյունքում մեկին, փոքրիկ միջացնք փորել, որ հասնեն նրան, հենց այդ պահին պետական փրկրարարական ջոկատը գալիս այդ մարդկանց հանում, ուրիշ տեղ ուղարկում ու իրենք են հանում փրկվածին։ Հեռուստատեսություններն էլ իրենց են նկարում։ Տպավորություն են ստեղծում, թե իբր իրենք են արել։
-Տոյվո Կլաարն ակտիվ է հայ-ադրբեջանական հարցերով, կարծում եք Չավուշօղլուի հանդիպումն այդ ենթատեքստն ունի՞։ Գուցե ԵՄ-ում մտածում են, որ առանց Թուրքիայի կարգավորում հնարավոր չի՞ լինի։
-Գուցե ուզում են ասել, որ Թուրքիան էլ դեր կունենա, բայց այն դերը, ինչ Պուտինին էր հատկացված, իրեն չեն հատկացնի։ Բացի այդ՝ վերջնական խոսքն, այնուամենայնիվ պատկանում է եռանախագահող երկրներից երկուսին՝ Միացյալ Նահանգներին ու Ֆրանսիային։ Հնարավոր է՝ նաև քաղաքավարության, սիրաշահելու համար ասած լինի։ Օրինակ՝ Թուրքիան չի առարկում Ֆինլանդիայի անդամակցությանը ՆԱՏՕ-ին, իսկ Շվեդիայի պարագայում շարունակում է առարկել։ Շվեդիան այդ հարցում առանձնապես անհանգստացած չէ, բայց ԵՄ-ում ջանքեր գործադրում են։
Մեր խնդիրը, սակայն, այս ամենի մեջ Հայաստանի ինքնիշխանության վերականգնումն է։ Մեր տարածքային ամբողջականությունն էլ վերականգնված չէ, գերիներն էլ ազատված չեն, մերոնք գնում են հարաբերությունների նորմալացման գործընթաց սկսեն։ Սա Պուտինի նախաձեռնությունն է և ոչ Թուրքիայի, բայց ամեն դեպքում՝ մարդ մի քիչ ազգային ինքնասիրություն կունենա։ Մեր ինքնիշխան տարածքը զիջել ենք, մեկ է՝ գերիներին չեն տալիս, դեռ Սյունիքին ու Երևանին են հավակնում։ Ի՞նչ հաշտության պայմանագիր այդ երկրի հետ։
