Իրեն «Արևմտյան Ադրբեջանի համայնքի» նախագահ հռչակած Ազիզ Ալեքբերլին հայտարարություն է տարածել, որում կրկնել է Հայաստանի իշխանություններին ուղղված պահանջը՝ ապահովել ադրբեջանցիների անվտանգ վերադարձը։
«Մենք ողջունում ենք Ադրբեջանի կառավարության կողմից Ադրբեջանի Ղարաբաղի տարածաշրջանում բնակվող հայերին՝ շփումները շարունակելու վերաբերյալ ուղղված հրավերը», – նշել է Ալեքբերլին: Նա նաև ասել է, որ մի քանի օր առաջ նամակ ենք ուղարկել Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին՝ իրենց անվտանգ ու արժանապատիվ վերադարձի իրավունքը հայրենի օջախներ ապահովելու համար։
Ադրբեջանական ԽՍՀ-ից փախստականների համագումարի համակարգող Մարիամ Ավագյանը, անդրադառնալով այս հայտարարությանը, «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում նշեց, որ նոր իշխանություններն ունեն իրենց մեղքի բաժինը ստեղծված իրավիճակի համար. «Իրենց գալուն պես մենք ինչ-որ հույսեր ենք փայփայել, որ իրենք փախստականների հարցը կբարձրացնեն, որ Հայաստանում կստեղծեն փախստականներ բառը կրող որևէ պետական օղակ, որը կզբաղվի փախստականների իրավաքաղաքական և սոցիալ-տնտեսական հարցերով: Բայց արհամարհվել ենք:
Իլհամ Ալիևը իր 2008 թվականին պատրաստած երեք փաթեթներից երկուսն իրողություն է դարձրել և հիմա հանձն է առել երրորդ փաթեթն իրողություն դարձնելու գործը: 2008-ին ինքը պատրաստեց մի փաթեթ այն մասին, որ Հայաստանն օկուպանտ է, և քանի որ Հայաստանի իշխանությունները ոչինչ չարեցին ի հեճուկս 1993 թվականի ՄԱԿ-ի 4 բանաձևերի, Իլհամ Ալիևը կարողացավ այդ փաթեթի մեջ ձևակերպել մոտեցումներ, որ Հայաստանն օկուպանտ է:
Երկրորդ փաթեթն այն մասին էր, որ Ադրբեջանն իրավունք ունի ռազմական ճանապարհով իր օկուպացված տարածքները հետ վերցնել: Դա էլ է արդեն արել: Երրորդ փաթեթն այն մասին, որ օկուպացված տարածքներում Հայաստանը մեծ վնասներ է հասցրել իր ռեսուրսներին, բնապահպանությանը և դրա փոխհատուցումն է ուզելու և ադրբեջանցի փախստականների վերադարձը:
Այսինքն այն, ինչը մենք պետք է անեինք 1994 թվականի մայիսի կեսերից, չգնայինք հրադադարի, այլ գնայինք խաղաղության պայմանագրի և հետո մեր փախստականների խնդիրները լուծեինք, հիմա դա անում է Ալիևը արդեն իր տեսակետից»:
Հիմա էլ, ըստ Մարիամ Ավագյանի, Ադրբեջանը արհեստականորեն ձևավորել է Հայաստանի տարածքից իբրև փախստական ադրբեջանցիների համայնք և դեմ է տալիս, այսպես կոչված, «Արևմտյան Ադրբեջան» եզրույթ, որի դեմ մենք նորից շատ վատ ենք աշխատում:
«Եկեք հիշենք, որ 2018-ին, երբ Նիկոլ Փաշինյանն արդեն իշխանության գլուխ էր, Ալիևն ուներ Շուշիի ադրբեջանական համայնքի գաղափարը: Նաև «Արևմտյան Ադրբեջան» գաղափարն էլ նոր չի, արդեն 2011-2012 թվականներից կային պատվիրված գիտական հոդվածներ, որ կա արևմտյան Ադրբեջան:
Եթե դուք անդրադառնաք ՄԱԿ-ի ձևակերպումներին, կտեսնեք, որ Ադրբեջանը բացարձակ փախստական չունի: Ադրբեջանը ՄԱԿ-ում գրանցել է 600 հազար փախստականի խնդիր, իսկ հայկական կողմը ոչինչ: Ինչո՞ը Ադրբեջանի փախստական չունի ոչ Հայաստանից, ոչ ԼՂԻՄ-ից, ոչ էլ ազատագրված տարածքներից: Վերջերս Haqqin.az-ը երկու լուսանկար էր հրապարակել, թե ինչպես են ադրբեջանցիները բեռնատար մեքենաների շարասյունով դուրս գալիս Հայաստանից: Այնտեղ որևէ բռնաբարված երեխա ես չտեսա, որևէ ծեծված տղամարդ չտեսա, որևէ մորթազերծ արված ադրբեջանցու ես չտեսա: Մարդիկ հանգիստ իրենց բեռներով, կերած-խմած, առանց վախենալու տեղափոխվում են: Պատկերացնում եք, չէ« Կիրովաբադում ողջ-ողջ թաղված ծեր հայերից հետո, մորթազերծ արված աղջկանից հետո, Անդրանիկ անունով տղա երեխային բռնաբարելուց հետո, 1988-ի վերջին ոչ մի ադրբեջանցի չի մորթվում, չի բռնաբարվում, որևէ երեխա չի սպանվում, մորթազերծ չի արվում, ոչ էլ էլեկտրական հոսանքի վրա խորովվում:
Ադրբեջանցիները Հայաստանից կամավոր են գնացել, ավելին, երկրաշարժի գոտուց տեղափոխվածների համար 110 մլն դոլար հայաստանի իշխանությունը սեփական բյուջեից փոխհատուցում է տվել: Ոչ մի ադրբեջանցի Հայաստանից չի գնացել բնակարանը չփոխելով: Այսինքն որևէ մեկը դատարկ չի հասել Բաքու կամ Գանձակ, բոլորը գիտեին, որ այնտեղ արդեն տուն ունեն: Եվ ճիշտ հակառակ պատկերն էր հայկական կողմի համար: Այսինքն՝ եթե մարդը հնարավորություն ուներ Հայաստանում մնալու, բայց կամավոր տեղափոխվել է, գույքն էլ տարել է, նա փախստական չի կարող կոչվել, նա տեղափոխված է: Իսկ Բաքվից ու Սումգայիթից մազապուրծ փախչողներն են հենց փախստական»,-ընդգծեց Մարիամ Ավագյանը:
