Հայաստանում ներքաղաքական, հասարակական-քաղաքական խնդիրներից ելքերի և լուծումների որոնումը շարունակում է գտնվել ցաքուցրիվ մակարդակում, կրել տարերային բնույթ, խիստ ցածր արդյունավետությամբ և հանրային ներառականությամբ ու գրավչությամբ: Քննարկումների մի զգալի մասն էլ կառուցվում է այն տրամաբանության վրա, որ գլխավոր խանգարող հանգամանքը նախկին կառավարող համակարգի ներկայիս ընդդիմադիր կարգավիճակն է, քաղաքական-հասարակական կյանքում հավակնությունները և գոյությունը, որը դիտարկվում է նոր որակի ուժերի և ինստիտուտների կայացման խոչընդոտ, բերելով դիտարկման կամ շեշտադրման, որ չի կարող ձևավորվել ու կայանալ այդ նոր որակը, քանի դեռ չի վերացել դրան խանգարող խոչընդոտը՝ նախկին կառավարող համակարգ-ընդդիմությունը:
Այստեղ սակայն, մեծ հավանականությամբ արտահայտվում է թերևս ընդհուպ կենցաղային մակարդակով մեզանում ամրագրված, գրեթե «գենետիկ» բնույթ ստացած մտածողություն, որ եղած խնդիրների գլխավոր խոչընդոտը ոչ թե խնդիրներ ունեցող սուբյեյկտի ներսում է, այլ կերպ ասած՝ գլխում, այլ այլ շրջապատում: Ասել կուզի, մեղավոր են բոլորը, միայն թե ոչ տվյալ սուբյեկտը: Կենցաղում, այսպես ասած քաղաքացիական կյանքում սա բերում է մի իրավիճակի, երբ ձևավորվում են իներտ, չնախաձեռնող, նաև խնդիրների լուծումների հարցում սեփական ուժերին չապավինող անհատներ: Ի դեպ, այդ իրողությունը դառնում է նաև հասարակական այն մտածողության կամ հոգեբանության «անկյունաքարերից» մեկը, թե խնդիրների լուծումը կախված է մի «կախարդական փայտիկից» կամ «փրկչից», պարզապես մեր բախտը չի բերում կամ «փայտիկի» կամ «փրկչի» հարցում:
Քաղաքականության մեջ այդ հանգամանքը բերում է նրան, որ ձևավորում է «քաղաքական մակաբուծության» պարարտ շրջանակ, երբ ավելի շատ են պատճառաբանող, քան ստեղծագործող քաղաքական ուժերն ու դերակատարները, որոնք հանրություններին լուծում, առաջարկ ներկայացնելու փոխարեն, փորձում են «մրցակցել» մեղավորների ավելի ճոխ և տպավորիչ շրջանակ կամ ցուցակ ներկայացնելու փոխարեն: Հայաստանի ներկայիս բարդ վիճակի պատճառն այն է, որ գործնականում այդպիսին է եղել հայաստանյան քաղաքականություն ասվածը անցնող առնվազն քառորդդարյա ժամանակաշրջանում: Բայց, առավել ծանրը այն է, որ հայաստանյան քաղաքականությունը այդպիսին է մնում նաև այսօր, այն ամենից հետո, ինչ կատարվել է հենց այդպիսի քաղաքականություն ունենալու քառորդ դարի հետևանքով:
Երբ խոսվում է քաղաքական մտածողության փոփոխության, քաղաքական որակի փոփոխության, քաղաքական աշխարհայացքի մեթոդաբանական փոփոխության մասին, ապա այդ փոփոխությունը պետք է սկսվի և արտահայտվի հենց այդ մակարդակում: Ասել կուզի, հանրությանը ներկայացնել ոչ թե պատճառներ և մեղավորների շրջանակ, այլ պատճառների խորքային ուսումնասիրություն իրականացնել սեփական ինստիտուցիոնալ «ներսում» և հանրությանը ներկայանալ լուծումների, անելիքների մշակված առաջարկներով, որոնք կարող են լինել նվազ պաթետիկ, կարող են լինել համեստ, բայց կլինեն հաշվարկված, առարկայական, կպարունակեն որոշակի հայեցակարգային հեռանկար: Սա բարդ աշխատանք է, ավելի բարդ, քան պատճառների ու մեղավորների մասին զօրուգիշեր խոսելը: Բարդ, ծանր, մեծ համբերություն ու հետևողականություն, երկարաժամկետ մտածողություն և պլանավորման կարողություն, ակադեմիական պաթետիզմից կամ սեղանային պաթոսից զերծ մնալու և ինստիտուցիոնալ, թիմային ջանք կառուցելու իսկապես աշխատատար խնդիր է, այց, դա է աշխատանքը, որը պարունակում է նորի ավելի իրատեսական և հավանականության բարձր աստիճանով հեռանկար: Հակառակ դեպքում, արժե սպասել հնի հեռանալուն տարիներ շարունակ, և տարիներ շարունակ խոսել այն մասին, որ հինը չի հեռանում «դավադրաբար», և դրա համար էլ չի կկարողանում գալ նորը: Նորի առաջնային հատկանիշը մինչդեռ պետք է լինի հենց դա՝ կարողանալ գալ առանց հնի հեռանալու, և հենց գալով իսկ ստեղծել այն նախադրյալը, որը պետք է պատմություն դարձնի անորակ հինը:
