Մյունխենը կորցրած հնարավորություն էր. պետք է փորձել հավասարեցնել պուտինյան ու ալիևյան ռեժիմները

«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՄԱՀՀԻ ասոցացված փորձագետ, քաղաքագետ Դավիթ Ստեփանյանը։

-Պարոն Ստեփանյան, ինչպե՞ս եք գնահատում Մյուխենում Փաշինյան-Ալիև-Ղարիբաշվիլի եռակողմ քննարկումը։ Ձեր կարծիքով՝ կայի՞ն դրական ազդակներ։

-Կարող եմ ասել, որ Մյունխենը հերթական կորցրած հնարավորությունն էր երկու կողմի համար՝ ծավալել երկխոսություն առանց որևէ մեկի լուրջ միջնորդության ու ազդեցության։ Խոսքս բոլոր այն երկրների մասին է, որոնք այս տարածաշրջանում շահեր ունեն։ Այս երկխոսությունը, կարող ենք փաստել, որ չի ստացվել՝ հաշվի առնելով պանելային քննարկման ժամանակ երկու կողմից հնչած հայտարարությունները, դրանց տոնայնությունը։ Ընդհանուր առմամբ՝ վարչապետի ելույթում կային բավականին դրական ակցենտներ։ Ես չեմ կարծում, որ նա ասել է ինչ-որ բան, որ չպետք է ասեր։ Ըստ իս՝ նա չի շեշտել մեկ շատ կարևոր հանգամանք՝ առ այն, որ Ադրբեջանն այսօր օկուպացրել է Հայաստանի Հանրապետության տարածքը։Երբ Ալիևը նշեց, որ 30 տարի Հայաստանն օկուպացրել էր Ադրբեջանի տարածքը՝ միանգամից պետք է հակադարձումն աներ։ Այսօր դա մեզ հնարավորություն  կտար դիվանագիտական լեզվով տանել զուգահեռներ ալիևյան  ու պուտինյան ռեժիմների միջև։ Այսինքն՝ հավասարեցնել նրանց։ Ալիևը հարձակվել ու օկուպացրել է Հայաստանի տարածքները, իսկ Պուտինը՝ հարձակվել ու օկուպացրել Ուկրաինայի տարածքները։ Պետք է փորձել ամեն ինչ անել, որպեսզի այդ  երկու ագրեսորները ստանան հավասարազոր կարգավիճակ։ Գոնե փորձել պետք է։

-Երբ ամերիկյան կողմը խոսում է «զգալի առաջընթացի» մասին,  ի՞նչ նկատի ունի։ Ո՞րն է այդ առաջընթացը, երբ բանակցություններ տեղի չեն ունենում, միջանցքը չի բացվում։

-Ես չեմ կարոց հստակ ասել, որովհետև բացի հրապարակային մասից, այսինքն՝ այն ինչ-որ մենք տեսանք ու լսեցինք Մյունխենում, կա նաև ոչ հրապարակային մաս։ Մենք չգիտենք՝   երկու երկրների ղեկավարների հանդիպման ժամանակ ինչ է քննարկվել ու ինչ համաձայնություն է ձեռք բերվել։ Ես չեմ բացառում, որ այո՛, որոշակի առաջընթաց կարող է լինել նույն խաղաղության պայմանագրի ստորագրման ուղղությամբ։ Մենք տեսանք, որ Ալիևն արդեն թույլ է տալիս մեզ անցակետ տեղադրել «Զանգեզուրի միջանցքում»՝ չնայած դա կապում է Լաչինի գործող միջանցքի հետ, որ այնտեղ էլ անցակետ տեղադրվի։ Համենայնդեպս արդեն իսկ որոշակի տեղաշարժ կա։ Միգուցե Բլինքենը դրա մասին է խոսում։ Մենք ամբողջական պատկերը չունենք և դա նորմալ է։ Հիմա հստակ ասել, թե ինչ նկատի ուներ՝ դժվար է։

-Իսկ բանակցությունների վերսկսումն այս փուլում հնարավոր համարու՞մ եք։

-Հնարավոր համարում եմ, բայց բանակցություններ վերսկսելու համար նախ պետք է հրաժարվել Մոսկվայի ֆորմատից։ Մենք տեսնում ենք, որ Լավրովը ամեն ինչ անում է, որպեսզի կազմակերպեն   գոնե արտգործնախարարների հանդիպումը։ Եթե մեզ հաջողվի մերժել այդ նախաձեռնությունը, ես տեսնում եմ, որ կա հնարավորություն իսկապես շարունակել  «պրահյան» գործընթացն ու այո՛, ունենալ որոշակի առաջխաղացում։

-Այսինքն՝ ամեն դեպքում արևմտյան միջնորդությամբ։

-Ցավոք սրտի մենք այլընտրանք այլևս չունենք։ Եթե այլընտրանքը ռուսական ֆորմատն է, ապա այն չի համապատասխանում Հայաստանի շահերին։ Սա փաստ է այն պատճառով, որ Ռուսաստանի շահերն ավելի շատ համընկնում են Ադրբեջանի ու Թուրքիայի շահերի հետ, քան իր  թղթի վրա ռազմավարական դաշնակցի։ Այդ փաստից ելնելով,  մենք կարող ենք ֆիքսել, որ կարող ենք հաջողություն ունենալ միայն արևմտյան ֆորմատում՝ չնայած դա էլ միանշանակ չէ։