«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է «Հելսինկյան նախաձեռնություն-92» Լեռնային Ղարաբաղի կոմիտեի համակարգող, խաղաղության և մարդու իրավունքների միջազգային մրցանակների դափնեկիր Կարեն Օհանջանյանը։
-Ռուսաստանի ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան հայտարարել է, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբն այլևս պատմության աղբանոցում է և որ այդ խումբն այնտեղ է ուղարկել Ֆրանսիան ու ԱՄՆ-ն։ Ի՞նչ դիտարկումներ ունեք այս հայտարարության շուրջ, արդյոք հենց ՌԴ-ն չի ուզում այդ խմբի վախճանն ու միանձնյա վերահսկողությունը հայ-ադրբեջանական, ղարաբաղյան հարցերի շուրջ։
–Ուզում եմ նկատել, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը ստեղծվել է ԵԱՀԿ միջազգային միջկառավարական կազմակերպության որոշմամբ՝ բացառապես Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման համար։ Միջազգային բոլոր առաջատար միջկառավարական կառույցները ճանաչել և շարունակում են ճանաչել Մինսկի խմբի այս բացառիկությունը։ Մինսկի խումբը միջազգային իրավունքի մաս է և մինչ օրս ոչ ոք դեռ չի չեղարկել միջազգային իրավունքը։
Այլ բան է ֆաշիստական Ռուսաստանի Դաշնության վերաբերմունքը միջազգային իրավունքին և միջազգային աշխարհակարգին։ Այս բարբարոս պետության և համաշխարհային հանրությունից հեռացած պետության պահվածքը Լեռնային Ղարաբաղում, իսկ այժմ՝ Ուկրաինայում, հանգեցրել է նրան, որ այս երկիրն արժանիորեն գտնվում է մարդկության աղբանոցում։ Տիկին Զախարովան, շնչահեղձ լինելով գարշահոտությունից, որում հայտնվել է իր երկիրը, ըստ երևույթին պատկերացնում է, որ միջազգայնորեն ճանաչված բոլոր կառույցները, ինչպես Ռուսաստանը, հայտնվել են աղբանոցում։ Սա, իհարկե, ճիշտ չէ։ Ֆրանսիան և ԱՄՆ-ը, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մյուս համանախագահները, որոնք պատերազմի ընթացքում անբավարար ակտիվություն դրսևորեցին և որոնց մեղքով Ռուսաստանը ստրկական խաղաղություն պարտադրեց հայերին և իր օկուպացիոն զորքերը ուղարկեց Ղարաբաղ, Ռուսաստանի՝ Ուկրաինայի դեմ իրականացված ագրեսիայից հետո սկսեցին գիտակցել, որ անհրաժեշտ էր ակտիվացնել Մինսկի խմբի գործունեությունը ԼՂ հիմնախնդրի վերջնական լուծման համար, այդ թվում՝ կարգավիճակի հարցի լուծման։
Անկասկած է նաև, որ Ռուսաստանը շանտաժի միջոցով և Արցախում իր օկուպացիոն զորքերի առկայությամբ փորձում է շանտաժի ենթարկել համաշխարհային հանրությանը Ղարաբաղի հարցը օրակարգից հանված լինելու փաստով։ Բայց դա այդպես չէ: Իսկ աշխարհը պատրաստ է վերանայել 2020 թվականի նոյեմբերի 9-10-ի համաձայնագիրը, որը ոչ մի կապ չունի միջազգային իրավունքի հետ և ընդամենը Ռուսաստանի Դաշնության ագրեսիան է ինքնահռչակ ԼՂՀ-ի և ողջ հայ ժողովրդի դեմ։ Ասեմ, որ Ռուսաստանն ու Ադրբեջանը ավելի շատ վախենում են, որ, Աստված մի արասցե, Նիկոլ Փաշինյանը հետ չվերցնի իր ստորագրությունը ստրկացնող համաձայնագրի տակից։ Այս գաղափարը պատկանում է ինձ, և ես հիմա ամեն ինչ անում եմ, որպեսզի Հայաստանի իշխանությունները նման քայլի գնան։
Եվ մի վախեցեք ռազմական գործողությունների սրման նոր ալիքից։ Լաչինի միջանցքի շրջափակումից հետո, որն ակնհայտորեն դարձավ Ադրբեջանի կողմից մարդկության դեմ հանցագործության դրսևորում, համաշխարհային հանրությունը հետևում է մարդկության պատմության մեջ ամենամեծ համակենտրոնացման ճամբարի գոյությանը։ Այստեղ փորձարկվեցին մարդկային նվաստացման բոլոր ձևերը, ինչից հասկանալի է մեկ բան՝ Լեռնային Ղարաբաղը չպետք է լինի Ադրբեջանի կազմում։ Այդ պետությունը ով չի թաքցնում այս տարածքը բնիկ հայ բնակչությունից մաքրելու իր մտադրությունը։
-Մյուս կողմից էլ, կա տեսակետ, որ հենց Մոսկվային պետք է որ ձեռնտու լիներ այս խմբի գոյությունը, քանի որ այն միակ հարթակն է, որտեղ կարող է հաղորդակցվել արևմուտքի հետ ռուս-ուկրաինական պատերազմի իրավիճակում, համակարծի՞ք եք։
–Բազմիցս նշել եմ, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբն այն հարթակն է, որտեղ Ուկրաինա Ռուսաստանի հանցագործ ներխուժումից և մարդկության դեմ կատարված հանցագործությունից հետո, որը համարժեք է ցեղասպանությանը, ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը կարող է դառնալ Արևմուտքի հետ համագործակցության միակ միջազգային հարթակը։ Ազնիվ համագործակցության շնորհիվ, որը կարող է հանգեցնել տևական խաղաղության Հարավային Կովկասում, ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումից հետո Ռուսաստանը կարող է ստանալ անհրաժեշտ բոնուսները՝ որպես նորմալ գործընկեր, և դրանք կարող են չափազանց կարևոր լինել նրա համար ռուս -ուկրաինական հարաբերությունների կարգավորման ու պատերազմը վերջ տալու համատեքստում։ Համոզված եմ, որ Ռուսաստանը կօգտագործի այս միակ հարթակը բարի մտադրություններ դրսևորելու համար։ Հրաժարվելու դեպքում ԵԱՀԿ-ն կարող է ընտրել այլ համանախագահի, իսկ Ռուսաստանը լիովին կմեկուսացվի ապագայում ղարաբաղյան հակամարտության խաղաղ կարգավորման հարցի վրա ազդելու հնարավորությունից։ Նրա ռազմական ներկայությունը ոչ մի կերպ չի կարող կասեցնել ղարաբաղյան հիմնախնդիրը լուծելու Արևմուտքի մտադրությունը՝ մեր ժողովրդի՝ հայրենիքում իր ուզած ձևով ապրելու ընտրության համատեքստում։
-Զախարովան ադրբեջանցի լրագրողի հարցին ի պատասխան անդրադարձել է նաև ռուս-ադրբեջանական ռազմավարական պայմանագրին, որն անցած տարի է կնքվել՝ այն համարելով պատմական։ Նաև նշել է, որ պայմանագրի մեկ տարվա հետ կապված մի շարք միջոցառումներ են նախատեսվում։ Ռուս-ադրբեջանական այս մերձեցման շուրջ ի՞նչ դիտարկումներ ունեք, ինչքանո՞վ է այն սպառնում Հայաստանին ու Արցախին։
–Ողջ աշխարհի, Հայաստանի և Արցախի հայերը պետք է մեկընդմիշտ հիշեն մի բան՝ Ռուսաստանը մեր ժողովրդի գլխավոր թշնամին է դեռևս ստոր կայսր Նիկոլայ Երկրորդի ժամանակներից։ Ավելի քան հարյուր տարի ոչինչ չի փոխվել այս ստոր պետության պահվածքում։ Ինչ վերաբերում է ռազմական ոլորտում Ադրբեջանի և Ռուսաստանի մերձեցմանը, ապա դա ժամանակակից մարտահրավերների բովանդակությամբ տեղավորվում է Ռուսաստանի շահերի շրջանակում։ Ռուսաստանը պարտավոր է իր հավատարմությունը ցույց տալ Ադրբեջանին, որն այսօր Թուրքիայի հետ միասին Ռուսաստանի համար շատ անհրաժեշտ դոնոր է (ռուսական էներգառեսուրսների վաճառք եվրոպացի սպառողներին Ադրբեջանի հաղորդակցական հնարավորություններով, ֆինանսական հոսքերի շրջանցում և այլն) և ինչը նրան այնքան է պետք ոչ միայն Ուկրաինայում պատերազմի շարունակությունից առաջ, այլ նաև սեփական երկրի ներսում ֆինանսական և քաղաքական դեֆոլտից խուսափելու համար։ Եվ այսպես, խորհուրդ կտամ շատ չկենտրոնանալ նման մերձեցման վրա։ Մենք բոլորս ականատես ենք այն ամենին, ինչ տեղի ունեցավ ռազմական ոլորտում Հայաստանի և Ռուսաստանի մերձեցման հետ, ներառյալ Գյումրիում ռուսական ռազմակայանի հետ կապված տարեթվերի շքեղ տոնակատարությունը… Հայաստանը պետք է այս ստոր երկրի հետ իր բոլոր պայմանագրերի փաթեթները ուղարկի պատմության աղբանոցը: Ռուսաստանը պետք է դառնա անցյալ Հայաստանի նորագույն պատմության մեջ, բայց դա ոչ մի կերպ չպետք է ազդի մեր լավ հարաբերությունների վրա ողջ ռուս ժողովրդի հետ:
