«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՄԱՀՀԻ ասոցացված փորձագետ, քաղաքագետ Դավիիթ Ստեփանյանը։
-Պարոն Ստեփանյան, ի՞նչ դիտարկումներ ունեք Հայաստանի նախաձեռնությամբ անցկացված ԵԱՀԿ նիստի մասին։ Փաստորեն Հայաստանը մերժում է ռուսական հարթակները, փոխարենը ակտիվանում արևմտյան հարթակներում։ Սա ինչ-որ բանի ցուցի՞չ է ըստ Ձեզ։
-Իրականում ամեն ինչ շատ տրամաբանական է, որովհետև մենք պետք է հասկանանք, և իր ուրախություն ինձ, հասկացել ենք, որ Ռուսաստանից որևէ սպասելիք չենք կարող ունենալ։ Եվ սա ունի օբյեկտիվ պատճառներ, որոնց մասին ես շատ եմ խոսել։ Եթե կարճ՝ դա Ուկրաինան է, այն իրավիճակը, որի մեջ Ռուսաստանը խրվել է և որը ստիպում է Ռուսաստանին կողմնակալություն ունենալ հայ-ադրբեջանական կոնֆլիկտում՝ առաջին հերթին հօգուտ Թուրքիայի, և ապա նաև Ադրբեջանի։ Այս առումով, Հայաստանի Հանրապետության համար, ԵԱՀԿ-ն, ՄԱԿ—ը, Եվրոպան ու ԱՄՆ-ն այսօրվա դրությամբ միակ վեկտորն են, որտեղ մենք կարող ենք ակնկալել որևէ բարենպաստ որոշում ու լուծում հօգուտ մեզ։ Խոսքն առաջին հերթին գնում է կոնֆլիկտի լուծման մասին, իհարկե ոչ ամբողջական, բայց գոնե ինչ-որ քայլեր արվեն այդ ուղղությամբ։ Ռուսական միջնորդությունն այսօր մենք կարող ենք համարել տապալված։ Մենք այն կարող ենք համարել տապալված փետրվարի 24-ից սկսած, երբ Ռուսաստանը ներխուժեց Ուկրաինա ու չկարողացավ լուծել իր առջև դրված խնդիրները։ Այնպես որ որևէ զարմանալու բան այստեղ չկա, միանգամայն տրամաբանական է, որ մենք դիմել ենք ԵԱՀԿ։ Ես հույս ունեմ, որ այս ամբողջ գործողությունների հիմնական մեխը կլինի Հայաստանում մոնիթորինգային առաքելության տեղակայումը, վերջապես այդ հարցը կլուծվի հօգուտ մեզ, 200 դիտորդներ կգան ու երկու տարով կտեղակայվեն մեր սահմանին։ Դրանով իսկ մենք կկարողանանք Ալիևի բերանից հանել ատամները, որով նա փորձում է մեզ կծել։
-Այսինքն ՝որքան էլ դիտորդները չունեն ռազմական կոմպոնենտ, նաև անվտանգայի՞ն խնդիր կկարողանան լուծել։
–Դիտորդները կարող են այնքան անվտանգային խնդիր լուծել, որքան չեն կարողանում կամ չեն ուզում լուծել ռուս խաղաղապահները, որոնք այսօր տեղակայված են Լաչինում։ Այսինքն՝ մենք պետք է հասկանանք, որ մոնիթորինգային առաքելությունը, Եվրամիության դրոշը այստեղ ամենակարևորն են։ Ես չեմ տեսնում այստեղ ռազմական կոմպոնենտ, դա բոլորովին էլ անհրաժեշտ պայման չէ։ Մեզ պետք է ներկայություն, սահմանին պետք է ցիվիլ աշխարհի ներկայություն։ Ես կարծում եմ, որ Ալիևը չի գնա այնքան մեծ ավանտյուրայի, որ այդ պայմաններում հարձակվի Հայաստանի վրա, գոնե այն մասշտաբներով, որը տեղի ունեցավ սեպտեմբերի 13-ին։
–ԵԱՀԿ-ում ԱՄՆ դեսպան Մայքլ Քարփենթերն այդ կազմակերպության Մշտական խորհրդի հատուկ նիստում կոչ է արել Ադրբեջանին և Ռուսաստանին անհապաղ վերականգնել Լաչինի միջանցքով անխափան տարանցումը։ Հայանպաստ այս դիրքորոշումն ինչպե՞ս կարող ենք հօգուտ մեզ օգտագործել։
–Մենք առարկայական սա կարող ենք օգատգործել միայն մի դեպքում՝ եթե Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև վերսկսվեն ռեալ բանակցություններ։ Այդ ժամանակ դա կարող է որպես արգումենտ օգտագործվել։ Ես կարծում եմ, որ շատ լավ հասկանալով այս իրողությունները, Ալիևը խուսափում է արևմտյան հարթակներում բանակցություններից, իսկ համապատասխանաբար ռուսական հարթակում բանակցություններից խուսափում է Հայաստանը, և շատ ճիշտ է անում։ Կարծում եմ՝ այժմ հիմքեր չկան բանակցութունների համար։ Եթե մենք կարողանանք իսկապես այդ մոնիթորինգային առաքելությունները տեղավորել սահմաններին և այդ նույն կոչերը, նույն բանաձևերը, ՄԻԵԴ վճիռը, որը վերջերս կայացվեց… այս ամենը հույս է տալիս, որ Ալիևն այլևս ռազմական ավանտյուրայի չի գնա։ Իսկ եթե նա չգնա ռազմական ավանտյուրայի, դա նշանակում է, որ մենք կկարողանանք պահպանել այն ստատուս քվոն, որ այսօր կա։