Միջազգային ճգնաժամային խմբի փորձագետները 2023 թվականի հնարավոր ռազմական կոնֆլիկտների դիտարկման վերաբերյալ իրենց զեկույցում խոսել են նաև հայ-ադրբեջանական հակամարտության մասին: Ըստ ՄՃԽ փորձագետների, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև բանակցությունը կարծես թե մտնում է փակուղի և 44-օրյա պատերազմից երկու տարի անց կա նոր ռազմական բախման բռնկման մեծ ռիսկ: Ըստ նրանց, նոր բախումը կարող է լինել առավել կարճատև, սակայն ոչ պակաս դրամատիկ: Այն, որ ռեգիոնում կա մեծ ռազմական բախման, պատերազմի ռիսկ, անկասկած տեսանելի է թերևս անգամ «անզեն աչքով», առանց ՄՃԽ փորձագետների էլ: Սակայն հանգամանքը, որ այդ ռիսկը արձանագրվում է նաև փորձագիտական զեկույցի մեջ, թերևս բարձրացնում է դրա հանդեպ աչալրջության անհրաժեշտությունը: Ռեգիոնալ անվտանգության և ապակայունացման ռիսկի բուն մոտիվը թերևս գտնվում է հարավում՝ Իրան: Սակայն, կայծը թերևս լինելու է ավելի վերև՝ հայ-ադրբեջանական հակամարտություն, արցախյան խնդիր:
Առանցքային թիրախը Իրանի հյուսիսային սահմանն է կամ Կովկասի հարավային պերիմետրը, որի մաս է դիտվում Սյունիքը: Սյունիքն այդ առումով հայտնվել է շահերի բախման խաչմերուկի կարգավիճակում: 2020 թվականի պատերազմի հետևանքով ձևավորվել է Իրանի հյուսիսային սահմանի այսպես ասած ադրբեջանական հատվածի նոր ստատուս-քվո, որտեղ գերիշխող դիրքում են Թուրքիան և Իսրայելը՝ Ադրբեջանի հետ իրենց սերտ գործակցության խողովակներով, այդ թվում 44-օրյա պատերազմի առանցքային «դոնորությունը»: Այդ գոտուց Ռուսաստանը հեռացվել է մինչև Ստեփանակերտ, թեև այժմ արդեն Մոսկվան փորձում է իր կորցրածը վերականգնել ռուս-իրանական դաշնակցային համաձայնության խորացմամբ:
Վերջին շաբաթներին էապես խորացող այդ հարաբերությունը գործնականում ունի նաև 44-օրյա պատերազմի համար «ռևանշի» տրամաբանություն, իհարկե զուտ քաղաքական իմաստով, քանի որ ռազմա-քաղաքական առումով ստատուս-քվոն վերականգնելու հնարավորություն Մոսկվան ու Թեհրանը չունեն, և ավելին, նրանց խնդիրը ներկայումս ստատուս-քվոյի հետագա փոփոխություն և Սյունիքի ուղղությամբ ներկայության ու ազդեցության կորուստ թույլ չտալն է: Միևնույն ժամամանակ, Իսրայելն ու Արևմուտքն ունեն ոչ միայն ռուս-իրանական դաշինք, այլ նաև Իրանի միջուկային ռումբ թույլ չտալու խնդիր, իսկ դրա համար անհրաժեշտություն կա ավելացնել ճնշումը Իրանի նկատմամբ, ինչի «կետերից» մեկն էլ դիտվում է Կովկասի հարավային պերիմետրը: Թուրքիան ինչպես միշտ փորձում է երկու այդ ռազմավարությունների միջև առավելագույն շահեկանությամբ մանևրելու և առավելագույն դիվիդենտ քաղելու տարբերակը: Անկարան հազիվ թե շահագրգռված լինի ռեգիոնալ նոր պատերազմով, հատկապես Էրդողանի «վերընտրության» խնդրին ընդառաջ:
Մյուս կողմից, եթե ստանա այդ պատերազմի ընթացքում գործնականում 44-օրյայի իր արդյունքը ապահովելու երաշխիք, ապա կարող է և որևէ կերպ չդիմադրել նոր բռնկումների: Այս դեպքում սակայն հայ-իրանական սահմանի կորուստը ճակատագրական կարող է լինել Ռուսաստանի համար: Անկարան անշուշտ հասկանում է այդ հանգամանքը և փորձելու է «պատերազմի շանտաժով» Ռուսաստանից և Իրանից կորզել քաղաքական համաձայնություններ, միաժամանակ ակնկալելով սակարկություն նաև Իսրայելի և Արևմուտքի հետ: Ըստ էության, Կովկասում «պատերազմի» կամ դրա կանխարգելման «բանալին» այսօր գտնվում է Թուրքիայի ձեռքում, իհարկե ոչ ամբողջությամբ, սակայն զգալի մասով: Հարցն այն է, թե ով է ավելի արդյունավետ աշխատելու այդ բանալու այս կամ այն կողմ պտույտի ուղղությամբ:
