Հայաստանի և Ադրրբեջանի միջև ուղիղ բանակցությունն է իրավիճակի հանգուցալուծման արդյունավետ ճանապարհը: Այդ միտքը արտահայտում են ամերիկացի դիվանագետները, որոնք խոսում են հայ-ադրբեջանական հակամարտության կարգավորման գործընթացին աջակցության պատրաստակամության մասին: Միտքը հնարավոր է հաճախ լսել նաև քաղաքական, հասարակական, փորձագիտական հանրույթի շրջանակում: Այստեղ հարկ է փոքր ինչ զանազանել իրողությունները: Տեսականում իհարկե ցանկացած կոնֆլիկտի կարգավորման լավագույն ձևաչափը կոնֆլիկտող կողմերի ուղիղ խոսակցությունն է: Այս պարագայում իհարկե պետք է նախ արձանագրել, որ կողմերն ըստ էության երեքն են՝ Երևան, Բաքու, Ստեփանակերտ:
Հետևաբար, ուղիղ խոսակցության ձևաչափերը կարող են լինել երկուսը՝ Բաքու-Ստեփանակերտ և Երևան-Բաքու: Եթե չկա դրանցից մեկը, չի կարող լինել մյուսը: Պաշտոնական Երևանն օրինակ հայտարարում է, որ Վաշինգտոնում քննարկում է եղել Բաքու-Ստեփանակերտ խոսակցության մասին, թեև պաշտոնական Բաքուն հերքում է դա: Հայաստանի ԱԽ քարտուղարը հայտարարեց, որ կա փաստական արձանագրություն: Հատկապես Հայաստանի ընդդիմադիր շրջանակները դրանից հետո հարց ձևակերպեցին, թե ով է ի վերջո թաքցնում ճշմարտությունը կամ պարզապես ստում՝ Երևա՞նը, որ ասում է, թե Վաշինգտոնում եղել է ապացուցելի քննարկում այդ թեմայով, թե՞ Բաքուն, որ հերքում է այդպիսի քննարկում ունենալը: Շատերի համար կհնչի զարմանալի, սակայն հնարավոր է, որ նրանցից ոչ մեկն էլ չեն ստում կամ թաքցնում ճշմարտությունը: Ի վերջո, մենք կարող ենք առաջ քաշել որևէ հարց, իսկ դիմացինը՝ մերժի դրա շուրջ հետագա ծավալումը:
Կստացվի, որ մենք բացել ենք քննարկում, իսկ նրանք՝ հրաժարվել ծավալումից: Այսինքն, տեսականում հնարավոր է, որ երկուսն էլ գոնե այս փուլում լինեն իրավացի: Ըստ այդմ, շատ կարևոր է, թե ինչպիսին է շարունակությունը, այսինքն, կլինի՞ թեմայի ապացուցված շարունակություն, թե՞ ոչ: Բայց, դրա համար պետք է հենց «երրորդ կողմ», որովհետև առանց դրա Ադրբեջանը չունի հայկական կողմի կամ կողմերի հետ խոսելու որևէ մոտիվացիա, քանի որ բացակայում է դրա կարևոր հիմքը՝ ուժերի հավասարակշռությունը: Քանի դեռ Բաքուն տեսնում է հավասարակշռության մեծ խախտվածություն իր օգտին, երբեք չի դրսևորի Ստեփանակերտի ու Երևանի հետ խոսելու պատրաստակամություն: Հետևաբար, տեսականում գեղեցիկ հնչող միտքը, որ միակ ճշիտ և հեռանկար ունեցող տարբերակը հակամարտող կողմերի միջև ուղիղ խոսակցությունն է, գործնականում անիրատեսական տարբերակ է, այսպես ասած օբյեկտիվ հիմքից կտրված: Երբ այդ մասին խոսում է օրինակ Միացյալ Նահանգները, հասկանալի է, որ նրանք չունեն տեսական տարբերակի հանդեպ պատրանք, այլ ունեն շահեր, որոնց թվում է գործընթացը ՌԴ մոդերատորությունից վերցնելը, Ռուսաստանին երկրորդ շարք կամ գործընթացից ու ռեգիոնից դուրս մղելը, ըստ այդմ գործում են «ուղիղ բանակցության» հասնելու նշանաբանի ներքո, իրականում լինելով «չբարձրրաձայնված» երրորդ կողմ-միջնորդ: Երբ ուղիղ խոսակցության «մոգական» ազդեցության մասին քննարկում կամ «դիսկուրս» է ծավալվում Հայաստանում, ապա դա արդեն առաջացնում է «դիսկուրսի» մասնակիցների քաղաքական համարժեքության հարց: Հարկ է արձանագրել, որ Ադրբեջանին թե Ստեփանակերտի, թե Երևանի հետ ուղիղ խոսակցության՝ իրապես ուղիղ խոսակցության բերելու ճանապարհը անցնում է նախ այն դերակատարների հետ ուղիղ խոսակցության հասնելու արդյունավետ, իրապես գործնական «հանգրվաններով», որոնք Կովկասը դիտարկում են կենսական շահերի գոտի, իսկ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը՝ դրանց իրացման գործիք:
