Լաչինի միջանցքի շուրջ ծավալվող զարգացումներին զուգահեռ, հայտնի դարձավ, որ Ֆրանսիա է այցելել Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը, որը Ֆրանսիայում հանդիպել է Իլ դե Ֆրանս քաղաքային շրջանի ղեկավար, Ֆրանսիայի նախագահի նախկին թեկնածու, հանրապետական Վալերի Պեկրեսի հետ, որն ի դեպ նախորդ տարի Հայաստան այցի շրջանակում ինքն էր եղել Արցախում: Ընդ որում, ավելի ուշ Ադրբեջաննի նախագահ Ալիևը այդ կապակցությամբ դժգոհել էր ռուս խաղաղապահներից և ասել, թե Պեկրեսի այցի մասին տեղյակ լինելու պարագայում թույլ չէին տա նրան դուրս գալ նույն ճանապարհով: Պեկրեսի այցի մասին հայտըարարվեց, երբ նա արդեն վերադարձել էր Ֆրանսիա:
Արցախի նախագահ Հարությունյանի Ֆրանսիա այցը տեղի է ունենում իսկապես բավականին բախտորոշ ժամանակաշրջանում, երբ ըստ էության նկատելիորեն տեղի է ունենում Արցախի հակամարտության քաղաքական համատեքստի տրանսֆորմացիա: Այն ակնհայտորեն ունի մի քանի շերտեր և հնարավոր «վեկտորներ», որոնցում անշուշտ իր առանցքային դրսևորումն ունի Ֆրանսիայի քաղաքականությունը: Ավելին, Ֆրանսիայի խորհրդարանի երկու պալատների «նոյեմբերյան» բանաձևերն ըստ էության իրենք եղան տրանսֆորմացիայի որոշակի աստիճանի կամ «մասնաբաժնի» յուրօրինակ` թե «կատալիզատոր», թե «ինդիկատոր»: Հենց այդ բանաձևերը սակայն հայկական կողմի, Հայաստանի ու Արցախի համար դառնալով ոգևորության առիթ, միաժամանակ նաև առաջացրին հարց՝ ի՞նչ հնարավորություն կա դրանք գործնական արդյունքի դաշտ բերելու համար, եթե անգամ պաշտոնական Փարիզը չի անսում այդ խորհրդատվական բանաձևերին և դրանք մնում են լոկ խորհրդարանական փաստաթղթի մակարդակում: Այդ առումով, կարևոր է թե Հայաստանի, թե նաև Արցախի աշխատանքը Ֆրանսիայի խորհրդարանական, քաղաքական շրջանակների հետ, օգտագործելով նաև Ֆրանսիայի հայկական կազմակերպությունների ներուժը: Ընդ որում, այստեղ հույժ կարևոր է այդ աշխատանքի հիմքում եղած փիլիսոփայությունը, որը թերևս պետք է հաշվի առնի ներկայիս ստատուս-քվոյի հետ կապված իրողություններն ու նաև բխի՝ «մի վնասիր» սկզբունքից: Այլ կերպ, պարունակի ոչ թե ներկայիս ստատուս-քվոյին նետվող մարտահրավեր, սրելով առանց այդ էլ սուր անկյունները, այլ գործնականում փորձի առաջ բերել ներկայիս ստատուս-քվոյի պայմաններում Արցախի անվտանգության և իրավունքների հարցերի սպաասարկման և լուծման զուգահեռ հնարավորություններ:
Խնդիրն այն չէ, որ ներկայիս ստատուս-քվոն բավարար կամ գոհացնող է: Այդ մասին խոսք կարող է լինել միայն մտավոր ու բարոյական մթագնումի դեպքում: Պարզապես, սթափ միտքը հուշում է, որ չկա ներկայումս այդ ստատուս-քվոն փոխելու իրատեսական, գործնական հնարավորություն, ըստ այդմ պետք է փնտրել դրա առկայության պայմաններում անվտանգության և իրավունքների օրակարգը պահելու և խնդիրները լուծելու մեխանիզմ, այդ թվում դիտարկելով նաև գործակցությունը գոյություն ունեցող մեխանիզմների և դերակատարների հետ, անկախ դրանց էֆեկտիվությունից: Կրկնեմ, խնդիրը առանց այդ էլ սրվող անկյունները առավել սրելը չէ, այլ առկա գործընթացներում Արցախի ժողովրդի անվտանգության բարձիկները համալրելն ու իրավունքները օրակարգայնացնելը:
